Yazı İçeriği
Bebeklere uyku eğitimi nasıl verilir? Bebeklerde uyku eğitimine ne zaman başlanmalıdır? Bebekleri sallayarak uyutmak doğru bir yöntem mi? Yenidoğan bebeğin kaç saat uykuya ihtiyacı vardır? Bebekler kaç saat uyumalı? Bebeklerin uyku sorununu çözmek için uyku eğitimi ile ilgili merak edilenleri Uyku Meleği Seride Samurkaş Karaç‘a sorduk… İşte adım adım bebeklerde uyku ile ilgili bilmeniz gerekenler!..
Uyku danışmanı ve uyku koçu nedir, ne iş yapar?
Son yıllarda uyku danışmanlığı oldukça popüler bir meslek haline geldi. Uyku danışmanı ve uyku koçu nedir, ne iş yapar? Hangi konularda danışanlarına destek verirler?
Uyku danışmanı ve koçu, ailelere bebeklerinin uyku düzenini oluşturmada yardımcı olan ve aynı zamanda kendi başına uyumayı öğretmek için ailelerin uygulayacağı sistemin dinamiklerini aktaran ve bu sürecin tutarlı bir şekilde gitmesi için ailelere rehber olan kişidir.
Ancak ne yazık ki son zamanlarda uyku danışmanlığı kendi başına uyumayı öğretme veya annelerin deyişiyle “uyku eğitimi” ile eş anlamlı anılır oldu.
Bebeğe sadece kendi başına uyumayı öğretmek ne yazık ki bebeğin gece uyanmalarını bitirmez. Uyku hijyeni sağlanmadığı, yani uyku düzeni oturtulmadığı, uyku ortamı ve gece beslenmesi düzenlenmediği, uykuyu muhtemelen etkileyen tıbbi sebepler elenmediği sürece gerçek kesintisiz uyku gelmez.
Eğer ağlamaya terk ederek yapılmış bir eğitim söz konusuysa, bebek uyansa bile anneye ihtiyaç duyduğunu anlattığı ağlamayı yapmasının bir anlamı olmadığını öğrendiği için ağlayıp anneyi çağırmaz. Bebek uyanır ama anneyi uyandırmaz. Yani annenin uyanmıyor olması bebeğin sağlıklı ve kesintisiz uyku uyuduğu anlamına gelmez.
Uyku danışmanı olmaya nasıl karar verdiniz?
Hangi konularda annelere destek oluyorsunuz? Sizi tanıyabilir miyiz?
Türkiye’nin ilk uyku danışmanıyım. Oğlumun uyku problemleri çözebilmek adına yaptığım araştırmalar sonucunda bu meslekle tanıştım ve aldığım danışmanlıktan sonra 2011 yılında Gentle Sleep Coach programına katılarak uyku danışmanlığı eğitimini aldım.
O zamandan beri de Uyku Meleği olarak tüm dünyada Türk ailelere toplam 4 danışmandan oluşan uzman ekibimizle hizmet veriyoruz. Gerek birebir danışmanlıklarla, gerek uzman olarak katıldığımız etkinler vasıtasıyla, gerekse sosyal medya üzerinden paylaştığımız bilgilerle ailelere destek oluyoruz.
Okumalısınız: Aylara göre bebek uyku saatleri
Bebekler kaç saat uyumalı?
Yenidoğan bebeğin kaç saat uykuya ihtiyacı vardır?
Bu konuda hazırladığım bir tablo annelere çok yardımcı oldu. Sizinle de bunu paylaşmak isterim.
Yenidoğan döneminde bebeğin uyku düzeni nasıl olmalıdır?
Ay ay bebeklerde uyku düzeni hakkında bilgi verebilir misiniz?
Yenidoğan döneminde bebekler yaklaşık bir saat ayakta kalırlar ve sonra uyumaları gerekir. Öte yandan yeni doğanın uykusunu etkileyen çok fazla faktör vardır ve uyku düzeni konusunda hergün bir diğeri ile aynı olmayabilir. Bu nedenle bir gün bebeğin çok ayakta kalması anneleri endişelendirmemelidir. Bir haftalık bir sürece bakıldığında eğer ortalama olarak 1 saatlik ayakta kalma süresi gözlemleniyorsa herşey yolunda demektir.
Yenidoğan döneminde bazı bebek 45 dakikalık uykular yaparken birçok bebek 1,5-2 saatlik uykular yapar. Bu bebeğin yapısına göre değişen bir durumdur ve endişe etmemek gerekir.
Aylara göre kaç saat uyumalı tablosu aslında ay ay bebeklerde uyku düzenini de özetleyen bir tablo.
Okumalısınız: Çocuklarda uyku düzeni nasıl olmalı?
Bebekler neden uyumaz? Bebeklerde uyku düzensizliği neden olur?
Bebekler gündüz uykuları arasında geçirdikleri zamanın uzun olmasından, gündüz uyku sürelerinin kısa olmasından, gece çok geç yatıyor olmaktan, uykuyu etkileyen burun tıkanıklığı, reflü, diş ağrısı, ateş gibi tıbbi sebeplerden dolayı ve de kendi başına uykuya dalmayı bilmediklerinden geceleri uyanırlar.
İlk saydığım üç maddeyi uyku düzensizliği olarak tanımlayabiliriz. Uyku düzensizliği yenidoğan döneminde çeşitli sebeplerden dolayı kısa olan uykuları kabullenmekle başlar. Yenidoğan döneminde bebeklerin uykusu derin değildir ve uykularında gözlerini açabilirler, etrafa bakıp, mırıltılar halinde sesler çıkarabilirler.
Anne-baba olmanın heyecanıyla da uyandıklarını düşünür ve hemen yataktan alırız ve böylece kısa uykuların tohumlarını atmaya başlarız. Bebekler kısa uyudukça yeterli dinlenme olmadığı için yorgunluğa bağlı aşırı hareketli olmaya ve uyku belirtisi vermemeye başlarlar. Böylece uyku aralıkları da açılır. Yorgunluk arttıkça akşam uykuya dalamama baş gösterir ve bebek gün geçtikçe daha geç uyumaya başlar. Oluşan bu durum çoğu bebekte dördüncü aya kadar gece uykusuna olumsuz etki etmezken dördüncü ayda gerçekleşen uyku gerilemesiyle geceler de kabusa dönüşmeye başlar.
Bebeklerde uyku eğitimi nedir, ne zaman başlanmalıdır?
Uyku eğitimi, çocuğun herhangi bir uyarana bağlı olmadan uykuya dalabilmesini öğrenme sürecidir. Bebekler şartlanmaya bağlı olarak öğrenirler. Kucakta uyumayı da, emerken uyumayı da tutarlı bir şekilde uykuya yatırma şekli olarak kullanınca bebeklere biz öğretiriz. Uyku eğitimi bu öğrettiğimiz şekli değiştirip yeni bir şekli öğretmektir aslında. Kitaplarda yazan sistemlerle, herhangi bir destek almadan uyku eğitimi uygulaması yapacaksa aile, kesinlikle 6 aydan önce başlamamalıdır.
Bebeklere uyku eğitimi nasıl verilir?
Bebekleri nasıl uyutmalıyız? Uyku eğitiminde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Uyku eğitiminde kullanılan birçok farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bu yaklaşımlar arasında aileler tarafından ismiyle anılacak kadar yaygın kullanılan iki yaklaşım “Cry it out” ve “Shuffle” yöntemleridir. Biri bebeği ağlamaya terk ederken, diğeri bebeğin ağlamasına kayıtsız kalmaz ve bebeği ağlarken asla yalnız bırakmaz.
Bebekleri emzirerek uyutmak doğru mu?
Emerek uyuyan bebekler özellikle dördüncü aydan sonra geceleri diğer bebeklere göre daha fazla uyanmaya başlarlar. Bu nedenle emzirerek uyutmayı özellikle dördüncü aydan sonra önermiyorum.
Biberon emerek uyuyan bebekler konusunda ne tavsiye edersiniz?
Uyku açısından biberon emmekle, anne memesini emmek arasında bir fark yoktur. İkisi de emme aracı ile uykuya geçişin yapılması anlamına gelir ki, bu da gece uyanmalarının daha fazla olmasına neden olur.
Bebeklerin uyku düzeninde doğru bilinen yanlışlar nelerdir?
Benim için en meşhur olanı gündüz yeterince yorulduklarında gece mışıl mışıl uyuyacaklarıdır. Sanılanın aksine gündüz çok yorulan bebek, gece daha sık kalkar.
Bebekler neden gece sık sık uyanır? Uyumayan bebekler için ailelere ne tavsiye edersiniz?
Bebeklerin büyük çoğunluğu gündüz uyku düzensizliğinden kaynaklı ,yorgunluğa bağlı olarak uyanırlar. Bunun yanı sıra kendi başlarına uykuya dalmayı bilmemek de ana sebepler arasındadır. Gündüz uyku düzenini oluşturur oluşturmaz gece uykularında düzelme görülmez. Haftalarca süren yorgunluğun bitmesi yine uzun zaman alır. Bu nedenle de bebek yorgunluktan uyandığında uykuya ayılmadan geri dönebilsin diye kendi başına uyumayı öğreterek daha kısa sürede aileyi kesintisiz uykuya kavuştururuz.
Geceleri rahat uyusun diye bebeğe mama vermek doğru mu?
Altıncı aydan sonra bebeklerin gece uyanmalarının sebebi acıkmaları değildir. Bu nedenle ne anne sütü, ne de mamaya ihtiyaç duyarlar. Aksine vücudun sindirim sistemini dinlendirmesi gereken bir zamanda, ihtiyaç duymadığı bir besini alıyor olması, gece sindirim problemine bağlı uyanmalar yapabilir.
Kesintisiz bir uyku için gece beslenmesi nasıl olmalı?
Gece beslenmesi nasıl bırakılır?
Altıncı aydan sonra bebekler gece en fazla bir kere beslenmeye ihtiyaç duyarken, bir yaşına geldiklerinde artık gece beslenmesine ihtiyaç duymazlar. Altı ayla bir yaş arasında da çocuk doktoruna danışılarak gece beslenmesine tıbbi olarak ihtiyacı olup olmadığı öğrenilip, doktorun onayı ile tamamen bırakılabilir. Gece beslenmesini bir anda bırakabilirsiniz. Ancak bu çok zorlu olur. Bu nedenle ben hep aşamalı şekilde bırakılmasını öneriyorum. Emerek gece beslenen bebekte beslenme araları birkaç günde bir açarak beslenme sayısı azaltılırken, biberonla gece beslenmesi yapan bebeklerde miktar azaltılarak bu geçiş tamamlanabilir.
Bebeklerde uykuya dalma güçlüğü neden kaynaklanır?
Bebeklerin uykuya dalma güçlüğü çekmesinin ana sebebi ya çok geç, ya da çok erken yatırmaya çalışmamızdır. Geç yattıklarında uyku başa vurduğu için, erken yattıklarında da uykuları olmadığı için uykuya geçiş yapamazlar. Bebekler için 10-15 dakika uykuya çok geç kalma veya çok erken yatma anlamına gelebilir. Bir yetişkinin süre mevhumu ile bebeğinki aynı değildir.
Tabi ortamın aşırı sıcak olması, aşırı gürültülü veya sessiz olması, ortamda fazla ışık bulunması da uykuya dalmayı etkiler.
Ağlatarak bebek uyutmak doğru bir yaklaşım mı?
Ben bu yaklaşımı doğru bulmadığım için kendi oğluma ağlamaya terk etme yöntemini kullanarak uyku eğitimi vermemiş ve arayışlarım sonucunda sevgili hocam Kim West ile tanışmıştım. Bebekler herhangi bir şeyden duydukları endişeyi ağlayarak ifade ederler. Şu ana kadar alıştığı uyutulma şeklini değiştirirken, her insan gibi, değişimden kaynaklı endişe duyarlar ve bunu ağlama olarak ifade ederler. Bu endişe yükselmesi sırasında bebeğin anne kucağında olması ile yatakta ve hatta odada tek başına olması arasında bence çok büyük fark vardır.
Bebekleri sallayarak uyutmak doğru bir yöntem mi?
Sallamak değil ama salınmak olarak tanımlayabileceğimiz sağa-sola salınımlar, hafif hafif yürümeler İlk aylarda çeşitli sebeplerden dolayı bir sistem olarak aileler tarafından kullanılabilir. Özellikle dördüncü aydan sonra bu hareketleri aralıklarla yaparak yavaş yavaş durağan şekilde bebeği uyutmaya başlamak gerekir.
Bebek odası tasarımı nasıl olmalı?
Uyku konusunda bebek odasının tasarımı da çok önemli diye biliyorum. Yeni doğan bebek için nasıl bir uyku ortamı hazırlanmalı?
Uyku hijyeni dediğimde bunun içine doğru renkler, doğru yatak, doğru ışık…Hepsi giriyor. Bebek odalarında olabildiğince yumuşak renkler kullanılmalı. Gündüz uykularında oldukça loş bir ortam oluşturabilmek için ya koyu kalın perde ya da karartma perdesi tercih edilmeli. Şiltesi yumuşak bir şilte olmamalı. Yatağın içinde koruma yastıkları da dahil olmak üzere hiçbir şey olmamalı. Ortam ısısı 20-22 derece ve nem oranı %40-55 arasında olmalı. Duvara yansıtılan projektörleri önermiyorum. Bebek gece kalktığında gözünün takılabileceği ışık kaynakları da uykuyu olumsuz etkiler.
Çocuklar için güvenli bir uyku ortamı nasıl oluşturulur?
Uykuda bebek ölümü olarak bilinen “Ani Bebek Ölümü Sendromu”nu nasıl engelleyebiliriz?
Ani Bebek Ölümü Sendromu’nun (SIDS) hangi nedenden dolayı gerçekleştiği henüz bilinmemekle birlikte, bu riski arttıran unsurlara dikkat etmek gerekir. Ani Bebek Ölümü Sendromu denildiğinde herkesin aklına yüzüstü yatırmamak gelse de aslında bu nedenlerden sadece bir tanesidir. Odanın çok sıcak olması, bebeğin çok yumuşak bir şiltede yatması ve sigara kullanan ebeynlerin olması risk yükselten durumların başında gelir. Bu riski azaltmak için bebek sert bir yatakta sırt üstü yatırılmalı ve oda sıcaklığı da 20-22 derece arasında olmalıdır. Tabi oda sıcaklığının yanı sıra aşırı giydirmemek veya örtmemek de çok önemlidir. Yatakta herhangi bir örtü olmamasına da dikkat etmek gerekir.
Bebeğin odası ne zaman ayrılmalı?
Amerikan Pediatri Akademisi’nin (AAP) bu konuda yaptığı çalışmalara göre bebekler ilk altı ayda anneleriyle aynı odada yatmalıdırlar. Bunun sebebi güvenli bağlanma veya başka psikolojik bir sebep değildir. Bu tamamen Ani Bebek Ölümü Sendromu’na bağlı riskleri düşürmek amaçlı önerilmektedir. Öte yandan yine akademinin yaptığı başka bir çalışma dördüncü aydan itibaren kendi odasında uyumaya başlayan bebeklerin dokuzuncu aya geldiklerinde gece kesintisiz uyku sürelerinin daha fazla olduğunu göstermektedir. Uyku süresinin uzun olması, gece çok sık kalkan bir anne için çok önemli olsa da Ani Bebek Ölümü Sendromu riskinin aileler tarafından alınmayacağı da akademi tarafından ifade edilmiştir. Bebeklerin altı aydan önce ayrı bir odada yatmalarını kesinlikle önermiyorum.
Bebekler için uyku arkadaşı öneriyor musunuz?
Kendi başına uyumayı öğretirken bebeğin uyku arkadaşı olması sürecin biraz daha kolay geçmesini sağlar. Öte yandan her bebek uyku arkadaşına alışmaz.Birkaç gün uyku ritüeli sırasında uyku arkadaşını da sürece dahil ederek ve bebeğin yatağına koyarak denedikten sonra eğer bebek kabullenmiyorsa israr etmemek gerekir.
Uykusuz anneler tecrübelerini paylaşıyor! Bebek ve çocuklarda uyku düzeni nasıl olmalı? Bebeklere uyku eğitimi nasıl verilir? Çocuklarda uyku okul başarısını nasıl etkiliyor? Öğrenmek için Anne Bebek Kulübü Forum‘u ziyaret edebilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!
ANNE BEBEK KULÜBÜ FORUM: Tıklayın, sohbete katılın!
Bebeklere Uyku Eğitimi ile İlgili Bilimsel Makaleler
Doğumdan 6 aya kadar bebek uykusu – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25798510/
Emzirilen bebeklerin uyku düzeni nasıl olmalı? – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8424024/
6 aydan küçük bebeklerde uyku sorunları – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26836644/
Ani bebek ölümü sendromu – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29538785/
Bebeklerde, Yeni Yürümeye Başlayan Çocuklarda ve Okul Öncesi Çağdaki Çocuklarda Uyku Düzeni, Fizyolojisi ve Gelişimi, Uyku Süresi ve Düzenleri ve Uyku Hijyeni – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28117135/
