Yazı İçeriği
Uyku, insan vücudunun fiziksel ve zihinsel sağlığını koruma ve yenileme sürecidir. Çocuklar için de uyku çok önemlidir çünkü çocukların vücutları ve zihinleri hızlı bir şekilde gelişir. Bu nedenle çocukların yeterince uyumaları, vücutlarının ve zihinlerinin düzenli bir şekilde gelişmesine yardımcı olur. Ayrıca, uyku sayesinde çocuklar daha iyi dikkat ve odaklanma becerilerine sahip olurlar. Bu yüzden çocuklarda uyku düzeni oldukça önemlidir.
Uyku aynı zamanda çocukların daha yüksek bir enerji düzeyine sahip olmalarına da yardımcı olur, böylece günlük aktivitelerinde daha etkin olurlar. Uyku eksikliği ise çocukların fiziksel ve zihinsel sağlıklarını olumsuz etkileyebilir. Örneğin, uyku eksikliği çocukların bağışıklık sistemlerini zayıflatabilir, hiperaktivite ve dikkat eksikliği gibi davranış sorunlarına yol açabilir ve öğrenme ve hafıza becerilerini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, çocukların uyku düzeninin sağlanması çok önemlidir. Peki Çocuklarda uyku düzeni nasıl olmalı? Çocuklar hangi yaşta ne kadar uyumalı? Çocuklarda uyku okul başarısını nasıl etkiliyor? Uyku Koçu Begüm Bacak, bebeklerde ve çocuklarda uyku düzeni ile ilgili merak edilenleri yazdı!
Çocuklarda uyku düzeni nasıl sağlanır?
Uyku düzeninin sağlanması çocuklar için çok önemlidir. Uyku düzeni sayesinde çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimleri düzenli bir şekilde gerçekleşir ve günlük aktivitelerinde daha etkin olurlar. Aşağıdaki adımlar çocuklarda uyku düzeninin sağlanmasına yardımcı olabilir:
- Çocuğun yaşına uygun bir uyku programı oluşturun. Bebekler daha sık uyanır ve daha kısa süreli uyku düzenine sahiptirler, ancak bu yaşla birlikte değişir. Örneğin, 3-5 yaş arası çocukların günde 10-13 saat uykuya ihtiyacı vardır.
- Sabahları çocuğu aynı saatte uyandırın ve geceleri de aynı saatte yatırın. Bu, çocuğun vücudunun biyolojik saatini ayarlayarak, geceleri daha rahat uykuya dalmasına yardımcı olur.
- Geceleri çocuğun odasının ışıklandırılmasını azaltın ve ses seviyesini düşürün. Bu, çocuğun vücudunun melatonin üretimini artırarak, daha rahat uykuya dalmasına yardımcı olur.
- Çocuğa uykuya dalmak için rahat bir ortam sağlayın. Örneğin, çocuğun yatakta rahat bir pozisyon alabileceği, yumuşak bir yatak ve yorgan kullanın.
- Öğleden sonra çocuğun enerjisi azalmaya başladığında, yavaş yavaş onu yatıştırın. Örneğin, ona huzurlu bir kitap okuyun veya onu yatıştırıcı bir müzik eşliğinde uyutun.
- Çocuğun öğleden sonra yaptığı aktiviteleri azaltın ve geceleri daha sakin bir ortam sağlayın. Bu, çocuğun vücudunun dinlenme ihtiyacını karşılamasına yardımcı olur ve daha rahat uykuya dalmasını sağlar.Okumalısınız: Çocuklarda uyku arkadaşı güvenli mi?
1 yaş çocuğu uyku düzeni
Uyku doğduğumuz andan itibaren yaşamımızın çok önemli bir parçasını oluşturur. Yeni doğan döneminden itibaren bebeklerin sağlıklı ve aylarına uygun uyku düzenine ve güvenliği sağlanmış uyku ortamına ihtiyaçları vardır. Bu yazımda 1 yaşındaki bebeğinize nasıl uyku düzeni kurabileceğinizden, karşılaşabileceğiniz problemler ve çözümlerinden, Kim West Metodu ile nasıl uyku eğitimi sürecini sürdürebileceğinizden bahsettim. 1 yaşındaki çocuklar gece ortalama 11 saat, gündüzleri ise iki uykuya yayılmış şekilde 2-2.5 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Gündüz uykuları arasında ortalama 3 saat uyanık kalabilirler. Son gündüz uykusundan kalktıktan yaklaşık 4 saat sonra gece uykusuna başlamış olmaları ideal kabul edilir. Sabah kalkış saatleri 06.00-07.30 arasında tutmak ve günün geri kalanını ideal uyku aralıkları çerçevesinde planlamak bebeğinizin uykuya dalmasını kolaylaştıracaktır. Bebekler için kabul edilebilir en erken uyanma saati 06.00’dır. Bu saatten önce yaşadığınız uyanmalarda mutlaka bebeğinizi uykuya döndürmeye çalışmalı, dönmüyorsa bile uykunun devam ettiği mesajını vermek için odasından çıkarmadan karanlıkta ve sakin bir şekilde yatağında beklemesini sağlamalısınız. Aksi takdirde bu erken uyanmalar biyolojik saatine yerleşip her sabah daha da öne çekilebilir.
Okumalısınız: Yeni doğan bebeklerde uyku düzeni nasıl olmalı?
- ay uyku gerilemesinin etkilerini yaşamaya başlamış olabilirsiniz. Bu yaşta bebeğinizin farkındalığı ve hareket kabiliyeti oldukça gelişmiştir, yürüme ve ayaklanma gibi artan fiziksel hareketlilik bebeğinizin gün boyu ekstra yorulmasına neden olabilir. Bu nedenle gündüz uykularının mutlaka ideal sürelerde tamamlanması gündüzden kalma yorgunluğu engeller ve bebeğinizin yorgunluk kaynaklı gece uyanmaları yaşama ihtimali azalır. Uyanık olduğu saatlerde bebeğinizin güvenli alanlarda keşifler yapmasına, özellikle ikindi vakti gün ışığından yararlanmasına ve kazandığı yeni fiziksel becerileri deneyimlemesine fırsat vermeniz önemlidir.
12-14 ay arası bebeklerin aktif rüya görmeye başladıkları bir dönemdir. Bu dönemde zaman zaman ağlayarak uyanabilir ve bu rüya görmesinden kaynaklanıyor olabilir. 1 yaş gelişimsel olarak ayrılık kaygısının oldukça üst seviyeye çıktığı bir dönemdir, işe giden veya herhangi bir sebeple evden ve hatta odadan ayrılan ebeveynlerden ayrılmak daha zor olabilir, biberon veya emzik gibi nesnelere duygusal bağlanma gelişebilir. Uyku öncesi ebeveynlerin bebeklerine ayırdığı ve fiziksel temasın bol olduğu bir süre bu kaygıyı azaltmaya yardımcı olacaktır. Uyku öncesi sakinleştirici rutinler yapmak, en az 1 saat önceden ekranları kapatmak, bedeni yavaşlatan aktiviteler yapmak bebeğinizin uyku sinyalleri almasını ve uykuya daha kolay dalmasını sağlayacaktır.
Eğer bebeğinizin uykuya geçerken alışkın olduğu emme, sallanma, pışpışlanma gibi destekleri varsa bu destekleri nazikçe azaltmak için tutarlı bir şekilde denemeler yapabilirsiniz. Özellikle emerek uyuyan ve gece uyanmalarında her seferinde emzirilen bebeklerin ebeveynleri doktorlarından 1 yaş sonrası gece beslenmesi konusunda görüş almalıdırlar. Çoğu bebek eğer tıbbi bir zorunluluk yoksa 1 yaşından sonra gece beslenmeye ihtiyaç duymaz. Hatta ihtiyacı olmadığı halde uykuya dalmak ve uyanmalarda uykuya geri döndürülmek için emzirilen bebeklerin alışkanlık kaynaklı gece uyanmaları çok sık görülür, çünkü vücutları alışkın olduğu saatte onları uyandırarak ihtiyaç duyduğu kaloriyi almak ister. Bu durumda bebeğiniz şiş bir mide ile uyumaya çalışmaktan rahatsızlık duyabilir, gece boyu sürekli tok olacağından gündüz iştahlı bir şekilde beslenmeyebilir. Bu nedenle eğer doktorunuz artık gece beslenmesini kesebileceğinizi söylüyorsa hiç tereddüt etmeden bir adım atabilirsiniz.
Öncelikle işe bebeğinizin ayına uygun uyku düzenini oluşturarak başlayın. Aşağıdaki tabloda 1 yaş için örnek bir uyku programı görebilirsiniz:
7.00-7.30 Uyanma ve uyanınca beslenme
9.00-9.30 İlk gündüz uykusuna başlama
12.00-12.30 Emzirme-biberon vs. öğlen beslenmesi
13.00-14.00 İkinci gündüz uykusuna başlama
17.00-18.00 Akşam beslenmesi
19.00-19.30 Bebeğiniz uykuda
Elbette bu tablo size örnek bir çerçeve sunar, bebeğinizin günlük akışını uyku ve beslenme güncesi tutarak takip etmenizi tavsiye ederim. Her gün bir öncekinden farklı olsa da bu çerçeve içinde kalmaya gayret etmeniz uykuya dalışı kolaylaştıracaktır.
Saatleri ideal aralıklara getirdikten sonra ikinci adım olarak bebeğinizin uyuduğu odanın fiziksel şartlarını, yani ısı, ışık, ses üçlüsünü uygun hale getirerek ve uykuyu engelleyebilecek tıbbi noktaların olup olmadığına emin olarak uyku kalitesini arttırabilirsiniz. Bu dönemde bebeklerin hala sınırları belli ve uyku güvenliği açısından tüm önlemlerin alınmış olduğu bir beşikte yatması tavsiye edilir. Bebeğiniz kendi odasında, ya da ebeveyn odasında kendi yatağında yatıyor olabilir. Eğer ebeveynleri ile aynı yatağı paylaşıyorsa bebeğiniz açısından uyku güvenliğine ekstra özen göstermeniz hayati risklerin oluşmaması açısından oldukça önemlidir.
Tüm bu düzenlemeleri yaptıktan ve tüm şartları kaliteli bir uyku için en iyi şekilde sağladıktan sonraki süreçte üçüncü adım olarak uyku desteklerini de ortadan kaldırmak için 6. aydan itibaren Kim West Metodu ile bebeğinizle aranızdaki güven bağını zedelemeden uyku eğitimi sürecini başlatabilirsiniz. Bunun için 15-20 dakika sürecek olan uyku rutinini tamamladıktan sonra öpüp iyi geceler dileyin ve “uykulu ama uyanık” vaziyette bebeğinizi yatağına yatırın, bir sandalye alarak beşiğinin tam yanına oturun ve onu gözlemleyin. Mıkırdanabilir, mızırdanabilir, ağlamaya başlayabilir, ona kendisini sakinleştirebilmesi için fırsat tanıyın. Daha önceden alışık olduğu uyutulma şekline göre az ya da çok tepki vermesi normaldir, bu bir değişim sürecidir ve her insan gibi bebekler de değişime ağlayarak tepki verebilirler. Burada yapmanız gereken bebeğinizin güvende olduğunu ona hissettirmek ve tutarlı olmaktır. Eğer beşiğinde hafif mızırdanarak yatmaya devam ediyorsa sesiniz ve hafif dokunuşlarınız ile onu sakinleştirin, yanında olduğunuzu ve güvende olduğunu belirtin. Ancak ağlaması çok yüksek bir seviyeye çıkarsa mutlaka kucaklayın, sarılın ve endişesini rahatça boşaltabilmesi için ona fırsat tanıyın, ağlamasını bastırmaya çalışmayın. Sakinleştiği zaman nazikçe yatağına geri bırakın ve sandalyenize tekrar oturun. Burada amacımız bebeğimizin uykuya dalma sürecini kendi kendine gerçekleştirebilmesine fırsat tanımak. Bebeğiniz uykuya daldıktan 10 dakika sonra odadan çıkın, gece boyu tüm uyanmalarda mevcut sandalye konumunuzda aynı tutarlılıkla bebeğinizin uykuya dalmasını bekleyin. Gerektiğinde sesiniz, dokunuşunuz ve kucaklamanız ile mutlaka destek olun.
Elbette uygulamaya başladığınız ilk gecelerde tepki ve direnç daha yüksek olabilir, ancak tutarlı olmanız ve yukarıda bahsedilen tüm şartları ideal şekilde sağlamanız bu direncin giderek azalmasına ve bebeğinizin kendisini güvende hissetmesine yardımcı olacaktır. Eğer ilk gece bebeğiniz yatağına yatırdığınız saatten itibaren 2 saatten daha uzun süre uykuya dalamazsa bir noktada bir tutarsızlık ya da yanlış bir uygulama yapmış olabilirsiniz. Süreci gözden geçirmeniz iyi olacaktır. Bebeğinizi kendisini güvende hissetmeden asla yalnız bırakmayın ve ağlamalarını görmezden gelmeyin.
Kim West Metodu’nda her üç gecede bir, sandalye konumunu beşikten biraz daha ileri alarak en sonunda odadan çıkmış olmayı hedefleriz.
1-3. Geceler: Sandalye beşiğin yanında
4-6. Geceler: Sandalye beşik ile kapı arasında orta mesafede
7-9. Geceler: Sandalye odanın içinde kapının yanında
10-12. Geceler: Sandalye odanın dışında ancak bebeğinizin sizi görebileceği bir noktada 13. Gece ve sonrası: Sandalye odanın dışında bebeğinizin sizi göremeyeceği ancak duyabileceği bir noktada.
Tüm bu aşamaları geçerken tutarlılık ve nazik olmak çok önemlidir. Ebeveynler ve diğer bakım verenler bu süreçte birlikte hareket etmeli, olabildiğince sakin yaklaşmalıdır ki bebek de kendisini o kadar güvende hissetsin ve bu yeni sürece daha az dirençle uyum sağlasın. Bebeğinizin emin olmasını istediğimiz en önemli şey, siz odanın dışında da olsanız, ne zaman ihtiyacı olursa sizin mutlaka onun yanına geleceğinizi bilmesidir. O nedenle Kim West Metodu bebeğin duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını asla görmezden gelmeyen Dünya’nın yumuşak geçişli ve ebeveyn-bebek bağını zedelemeyen uyku eğitimi metodudur.
Okumalısınız: Uykusuz bebekler nasıl uyutulur? Anneler için uyumayan bebekle baş etme yolları!
2 Yaş çocuğu uyku düzeni
Bu yazımda sizlere gelişimsel olarak bebeklerimizin dil becerisinin oldukça geliştiği, hareket kabiliyetlerinin zirvede olduğu, bazı gece korkuları yaşamaya başladığı, ve genelde en favori kelimelerinin “hayır” olduğu 2 yaş döneminde uyku düzeninden ve Kim West Metodu ile uyku eğitimi sürecini nasıl sürdürebileceğinizden bahsettim.
2 yaşındaki çocuklar gece ortalama 11 saat, gündüzleri ise günü ortalayacak şekilde 2 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Gündüz uykusu öncesi ve sonrasında 6 saate kadar uyanık kalabilirler. Sabah kalkış saatleri 06.00-07.30 arasında tutmak ve günün geri kalanını ideal uyku aralıkları çerçevesinde planlamak bebeğinizin uykuya dalmasını kolaylaştıracaktır. Gündüz uykusu süreleri gece uyumuş olmaları gereken saatin kaç olduğunu bize belli edecektir.
2 yaşında yaşanan uyku gerilemesi bir dirence neden olur, bazı ebeveynler bebeklerinin artık gündüz uykusu uyumak istemediği ve bırakacağı izlenimine kapılabilirler. Ancak henüz gündüz uykusunu bırakmak için çok erkendir, inatlaşmak yerine bebeğinizi çeşitli yöntemlerle uykuya teşvik edin. Eğer uykuda olması gereken saatlerde uyumuyorsa yatağında sakin zaman geçirmesine fırsat tanıyın. Aksi takdirde gündüz uyumamak yerleşik bir alışkanlığa dönüşebilir. Bu yaş grubunda korkuların ortaya çıkması muhtemeldir, hayal gücünün oldukça geniş olduğu bu dönemde hayal ve gerçek arasındaki farkı tam olarak ayırt edemeyen bebekleriniz kabus görebilir ya da gece terörü yaşayabilir. Bebeğinizin gündüz uyku süresini doldurması, ve gündüz uykusu öncesi/sonrasında dayanabileceğinden daha fazla uyanık kalıp yorulmaması kabus ve gece terörü sorunlarının önüne geçmekte yardımcı olabilir.
Bu dönemde çoğu bebek tuvalet eğitimine hazır olduğunun da sinyallerini verir. Uyku öncesi tuvalet ile ilgili durumlarla ilgili de işbirliği yapmak ve sözlü iletişim kurmak için çok ideal bir dönemdir. Yatma zamanı hiçbir zaman bir güç savaşına dönüşmemelidir ancak ebeveynler tutarlı, öngörülebilir ve sakinleştirici bir uyku öncesi rutini oluşturmalı ve yatma zamanı kurallarını açıkça belirtmelidir. Bu yaş grubunda uyku öncesi rutininizi 30 dakikaya kadar uzatabilirsiniz, aceleye getirmeden bebeğinizle geçireceğiniz bu çok özel, bol kucaklaşma ve temas içeren sürede bebeğiniz gün boyu size duyduğu özlemi giderme ve sizinle birebir zaman geçirme fırsatı bulur. Ayrıca bu süreçte yaşadığı endişe ve korkular da minimuma iner. Bebeğinize onu çok sevdiğinizi söyleyin, ne zaman ihtiyacı olursa onu duyup yanına geleceğinizin ve gece uyuduktan sonra gelip onu mutlaka kontrole edeceğinizin sözlü güvencesini verin, böylece o uyusa da sizin gözünüzün üzerinde olduğu fikri kendisini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Sabah uyandığında dün akşam ne kadar güzel uyuyordun, uyurken çok tatlı görünüyordun gibi cümleler söyleyerek verdiğiniz sözü tuttuğunuzu belli edin. Gün içinde birlikte yaptığınız eğlenceli olaylardan ve bir sonraki gün yapmayı planladığınız güzel etkinliklerden bahsetmeniz de uyku öncesi endişesini hafifletmekte yardımcı olur.
Bu dönemde bebeklerin hala sınırları belli ve uyku güvenliği açısından tüm önlemlerin alınmış olduğu bir beşikte yatması tavsiye edilir. Bunun nedeni bebeklerin sabaha kadar yataklarından çıkmadan uyumaları gerektiği ifadesini anlayacak bilişsel düzeye ancak 2.5-3 yaş civarında geliyor olmasıdır, büyük yatağa geçirmekte aceleci davranmanıza gerek yok. Bebeğiniz kendi odasında, ya da ebeveyn odasında kendi yatağında yatıyor olabilir. Eğer ebeveynleri ile aynı yatağı paylaşıyorsa bebeğiniz açısından uyku güvenliğini ön plana almalısınız. Ebeveyn yatakları hem daha yüksek hem de daha yumuşak olmaktadır. Bu nedenle istenmeyen yaralanmalar veya düşmelerin oluşma riski doğabilir.
Eğer bebeğinizin uykuya geçerken alışkın olduğu emme, sallanma, pışpışlanma gibi destekleri varsa bu destekleri nazikçe azaltmak için tutarlı bir şekilde denemeler yapabilirsiniz. Öncesinde yoksa bile bu yaşta hala bir uyku arkadaşı edinmesi muhtemeldir. Sevdiği bir oyuncak ya da bir battaniyeyi uyku zamanına dahil ederek alışmasını sağlayabilirsiniz. Bu oyuncağı kitap okurken ve camdan dışarı bakıp aydede ve yıldızlara iyi geceler dilerken de kullanın. Seçeceğiniz uyku arkadaşının güvenli, yıkanabilir ve kaybolursa yenisini bulabileceğiniz bir oyuncak/battaniye olmasına özen gösterin.
Öncelikle işe bebeğinizin ayına uygun saatlerde bir uyku düzenini oluşturarak başlayın. Aşağıdaki tabloda 2 yaş için örnek bir uyku programı görebilirsiniz:
7.00-7.30 Uyanma ve uyanınca beslenme
12.00-12.30 Öğlen beslenmesi
12.30-13.00 Öğlen uykusu başlangıcı
17.00-18.00 Akşam beslenmesi
18.00-18.30 Rutin başlangıcı
19.00-20.00 Yatma zamanı
Elbette bebeğinizin ayına ve gündüz uykusu programına, yorgunluk seviyesine bağlı olarak akşam yatışı 20.30’a kadar ileri atılabilir. Bu tabloyu örnek bir çerçeve olarak baz alın ancak bebeğinizin günlük akışını günce tutarak takip etmeye ve gerektiği durumda çeşitli adaptasyonlar yapmaya özen gösterin. Örneğin o gün her zamankinden daha fazla açık havada
fiziksel etkinlik yapmışsa akşam yatma saati 15-20 dakika önce gelebilir. Saatleri ideal aralıklara getirdikten sonra uyku ortamının fiziksel şartlarını, yani ısı, ışık, ses üçlüsünü uygun hale getirerek ve uykuyu engelleyebilecek tıbbi noktaların olup olmadığına emin olarak uyku kalitesini arttırabilirsiniz. Örneğin burnu tıkalı bir bebek ağzından rahat nefes alamayacağı için gece boyu uykuları olumsuz etkilenecektir.
Tüm bu düzenlemeleri yaptıktan ve tüm şartları kaliteli bir uyku için en iyi şekilde sağladıktan sonraki süreçte varolan uyku desteklerini de ortadan kaldırmak için Kim West Metodu ile bebeğinizle aranızdaki güven bağını zedelemeden uyku eğitimi sürecini başlatabilirsiniz. Bunun için içeriği bebeğinizin zevklerine göre düzenlenmiş uyku rutininizi tamamladıktan sonra onu öpüp iyi geceler dileyin ve, “uykulu ama uyanık” vaziyette yatağına yatırın, bir sandalye alarak beşiğinin tam yanına oturun ve onu gözlemleyin, ona kendisini sakinleştirebilmesi için fırsat tanıyın. Bu yaşta yataklarında tekrar tekrar ayağa kalkarak, büyük yatakta yatıyorlarsa yatağından kalkıp gezinerek tepki verebilirler. Sakin bir ses tonuyla bebeğinize tırmanmaması gerektiğini ve şimdi yatma zamanı olduğunu söyleyin. Elinizle yatağa hafifçe pat pat yapın, yatması gerektiğini anlamasını sağlayın. Kararlı ve tutarlı olduğunuzu görmeye ihtiyaç duyacaktır. Daha önceden alışık olduğu uyutulma şekline göre az ya da çok tepki vermesi normaldir, bu bir değişim sürecidir ve her insan gibi bebekler de değişime ağlayarak tepki verebilirler.
Burada yapmanız gereken bebeğinizin güvende olduğunu ona hissettirmek ve tutarlı olmaktır. Eğer beşiğinde yatmaya devam ediyorsa sesiniz ve hafif dokunuşlarınız ile onu sakinleştirin, yanında olduğunuzu ve güvende olduğunu belirtin. Ancak ağlaması çok yüksek bir seviyeye çıkarsa mutlaka kucaklayın, sarılın ve endişesini rahatça boşaltabilmesi için ona fırsat tanıyın, ağlamasını bastırmaya çalışmayın. Sakinleştiği zaman nazikçe yatağına geri bırakın ve sandalyenize tekrar oturun. Uykulu ama uyanık vaziyette yatırmaktaki amacımız bebeğimizin uykuya dalma sürecini kendi kendine gerçekleştirebilmesine fırsat tanımak. Başka bir yerde uykuya dalıp uyandığında başka bir yerde olduğunu görmek bebeklerin endişe seviyesini yükselten bir faktördür.
Bebeğiniz uykuya daldıktan 10 dakika sonra odadan çıkın, gece boyu tüm uyanmalarda mevcut sandalye konumunuzda aynı tutarlılıkla bebeğinizin uykuya dalmasını bekleyin. Gerektiğinde sesiniz, dokunuşunuz ve kucaklamanız ile mutlaka destek olun. Bu yaşta hala gece biberon alma veya emzirme gibi alışkanlıklar varsa tıbbi bir zorunluluk olmadığı sürece sonlandırılması önerilir. Unutmayın, çocukluktaki sağlıklı beslenme alışkanlıkları hayatın ilerleyen dönemlerinde de sağlıklı yeme alışkanlıklarının temelini oluşturur.2 yaş bebeğinizin ifade edebileceğinden daha çok şeyi anlayabildiği bir dönemdir. Bu nedenle özellikle Kim West Metodu’nu uygulamaya başladığınız gecenin ertesi sabahında bebeğinizle mutlaka bir önceki gece kendi kendine uyumayı başardığı konusunda konuşun ve onu takdir edin.
Elbette uygulamaya başladığınız ilk gecelerde tepki ve direnç daha yüksek olabilir, ancak tutarlı olmanız ve yukarıda bahsedilen tüm şartları ideal şekilde sağlamanız bu direncin giderek azalmasına ve bebeğinizin kendisini güvende hissetmesine yardımcı olacaktır. Eğer ilk gece bebeğiniz yatağına yatırdığınız saatten itibaren 2 saatten daha uzun süre uykuya dalamazsa bir noktada bir tutarsızlık ya da yanlış bir uygulama yapmış olabilirsiniz. Süreci gözden geçirmeniz iyi olacaktır.
Kim West Metodu’nda her üç gecede bir, sandalye konumunu beşikten biraz daha ileri alarak en sonunda odadan çıkmış olmayı hedefleriz.
1-3. Geceler: Sandalye beşiğin yanında
4-6. Geceler: Sandalye beşik ile kapı arasında orta mesafede
7-9. Geceler: Sandalye odanın içinde kapının yanında
10-12. Geceler: Sandalye odanın dışında ancak bebeğinizin sizi görebileceği bir noktada 13. Gece ve sonrası: Sandalye odanın dışında bebeğinizin sizi göremeyeceği ancak duyabileceği bir noktada.
Tüm bu aşamalarda en önemli detay tutarlı ve nazik olmaktır. Ebeveynler ve diğer bakım verenler iş birliği içerisinde olmalı, bebeğe sakince yaklaşmalıdır. Böylece o da kendisini güvende hisseder ve bu yeni sürece daha az dirençle uyum sağlar. Bebeğinizin emin olmasını istediğimiz en önemli şey, siz odanın dışında da olsanız, ne zaman ihtiyacı olursa sizin mutlaka onun yanına geleceğinizi bilmesidir. Bu süreçte bebeğiniz kendisini güvende hissetmeden onu asla yalnız bırakmıyoruz ve ihtiyaçlarını görmezden gelmiyoruz. O nedenle Kim West Metodu bebeğin duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını asla görmezden gelmeyen Dünya’nın yumuşak geçişli ve ebeveyn-bebek bağını zedelemeyen uyku eğitimi metodudur.
Okumalısınız: Çocuklara özel uyku ve beslenme tüyoları
3 yaş çocuk uyku düzeni
Çoğu çocuk 3 yaş döneminde okul öncesi eğitime başlangıç yapıyor. Bu çağdaki çocukların hala bolca uykuya ihtiyacı vardır ancak uyumamak adına gösterecekleri çok yaratıcı performanslar olabilir. Bu yazımda sizlere yaratıcılığın doruklarına çıkan ve her konuda hakkında sordukları sorularla bizi şaşırtan 3 yaş çocukların uyku düzeninden ve Kim West Metodu ile uyku eğitimi sürecini nasıl yönetebileceğinizden bahsettim. Elbette bebeklikten bu yana yerleşmiş uyku sorunlarının çözüme ulaşması daha küçük yaşlara göre daha fazla sabır, tutarlılık ve zaman gerektirecektir.
3 yaşındaki çocuklar gece ortalama 10,5 saat, gündüzleri ise günü ortalayacak şekilde 1.5 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Sabah kalkış saatleri 06.00-07.30 arasında tutmak ve günün geri kalanını ideal uyku aralıkları çerçevesinde planlamak çocuğunuzun uykuya dalmasını kolaylaştıracaktır. Okul öncesi eğitime başlamış çocukların da genelde okulda uyku saatleri bulunur ve ideal bir zamanda öğlen uykuları başlatılır. Elbette ilk zamanlar alışkın olmadıkları bir ortamda uyumak onları zorlayabilir, tedirgin edebilir. Bazı çocuklar birkaç hafta süre ile okulda uyumayabilirler. Böyle bir durumda öğretmenlerin çocuğu sakince yatakta yatması konusunda teşvik etmesi doğru olacaktır. Aksi takdirde okul çıkışı yorgunluktan ekstra sinirli ve mutsuz bir çocuk haline gelebilir.
Bu dönemde uyku alışkanlıklarının düzene sokulması sürecinde çocukla sözel iletişim kurmanın katkısı çok büyüktür. Her zamanki gibi bu yaş grubunda da önemli olan tutarlılık ve öngörülebilirliktir. Ayrılık kaygısının devam etmekte olduğu bu yaşta ebeveynleri ile yan yana yatmak isteyen çocuklar olabilir, bu durumda gün içinde ve uyku öncesi bebeğinizle özel zamanlar geçirmeniz hem endişelerini hem de size olan özlemini gidermekte yardımcı olacaktır.
Kreşte yaşadıkları yorgunluğu ve stresi, belki de korkuları uyku öncesi rutinlerinde ebeveynlerinin destekleri ile boşaltabilir ve ifade edebilirler.
Çoğu çocuk 3 yaş itibariyle beşikten büyük yatağa geçmeye hazırdır. Eğer aile içinde sevilen bir büyük kuzen, bir abi-abla veya büyüklerden çok sevdiği bir kişi varsa onu örnek göstererek artık kendisinin de o çok sevdiği büyük abisi-ablası-kuzeni gibi sabaha kadar hiç kalkmadan büyük yatakta yatacağını gün içinde keyifli anlarda sohbetlerinize katabilirsiniz. Bu geçişi yaparken önceliğiniz mutlaka uyku güvenliği olmalı. Bebeğinizin kendi kendine rahatça inip çıkabileceği yükseklikte bir yatak seçmeli ve gerekirse önüne uyurken düşmesini engelleyecek bir bariyer monte etmelisiniz.
Gece siz uyurken yatağından çıkıp gezinme ihtimaline karşı odasında herhangi bir yaralanmaya, düşmeye neden olabilecek bir eşya bırakmamaya özen göstermelisiniz. Bunun için çocuğunuzun gözüne doğrudan vurmayan, kırmızı-turuncu tonlarda hafif ışık veren bir gece lambası kullanabilirsiniz. Yatağa adaptasyonunu sağlamak için birlikte alışverişe çıkarak üzerinde çok sevdiği çizgi film kahramanları ya da kitap karakterlerinin olduğu çarşaf veya örtüleri kendisinin seçmesine izin verebilirsiniz. Sevdiği büyükleri ile konuşup artık yeni bir yatağı olduğu ve kendisinin de büyük çocuklar gibi uyuyacağı konusundaki heyecanını paylaşmasını sağlayabilirsiniz. Bu büyük geçiş sürecinde ona gece boyu yatağında kalması gerektiğini mutlaka hatırlatın.
Akşam yatma saatleri gün içinde hissedilen korku ve kaygıların ortaya çıktığı saatlerdir. Canavarlar, gölgeler, yatağın altındaki öcüler gibi hayali varlıkların korkuları onları uyku öncesi huzursuz edebilir. Bu durumda uyku öncesi direnç ve gece boyu uyanıp sizin yanınıza gelme veya sizi yanlarına çağırma alışkanlığı edinebilirler. Öncelikle çocuğunuzun korkularını kabul edin, küçümsemek ya da korkulacak bir şey olmadığını söylemek işe yaramayacaktır. Korkuları anlatan pedagog onaylı kitaplar okumak, korktuğu şeylerin resimlerini komik şekilde çizmesini sağlamak gibi yöntemler işe yarayabilir. Daha yaratıcı olarak boş bir sprey şişesine su doldurup bunun internetten sipariş ettiğiniz özel bir korku/öcü kovucu sprey olduğunu söyleyebilir, sprey şişesini çeşitli stickerlar ile süsleyebilir ve uyku öncesi odasının çeşitli yerlerine sıkmasını sağlayarak korkulan her ne var ise artık odada bulunmadığı şeklinde bir oyun uydurabilirsiniz.
Çocuğunuzun gerçekten korktuğu bir durum olduğunu fark ederseniz yanında oturup ona destek olun, bolca sarılın ve güven verin. Birkaç gece boyunca koridorda oturarak o uyuyana dek bekleyebilirsiniz. Çocuğunuza onu çok sevdiğinizi söyleyin, ne zaman ihtiyacı olursa onu duyup yanına geleceğinizin ve gece uyuduktan sonra gelip onu mutlaka kontrol edeceğinizin sözlü güvencesini verin, böylece o uyusa da sizin gözünüzün üzerinde olduğu fikri kendisini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Sabah uyandığında dün akşam ne kadar güzel uyuyordun, uyurken çok tatlı görünüyordun gibi cümleler söyleyerek verdiğiniz sözü tuttuğunuzu belli edin. Gün içinde birlikte yaptığınız eğlenceli olaylardan ve bir sonraki gün yapmayı planladığınız güzel etkinliklerden bahsetmeniz de uyku öncesi endişesini hafifletmekte yardımcı olur. Dilerseniz uyku öncesinde sadece sizin bildiğiniz şarkılar uydurabilir, kucaklaşarak bir uyku öncesi dansı yaratabilirsiniz.
Eğer çocuğunuzun uykuya geçerken alışkın olduğu destekleri varsa bunları nazikçe azaltmak için tutarlı bir şekilde denemeler yapabilirsiniz. Öncelikle işe çocuğunuzun yaşına uygun uyku düzenini oluşturarak başlayın. Aşağıdaki tabloda 3 yaş için örnek bir uyku programı görebilirsiniz:
7.00-7.30 Uyanma ve uyanınca beslenme
12.00-12.30 Öğlen beslenmesi
13.00-13.20 Öğlen uykusu başlangıcı
17.00-18.00 Akşam beslenmesi
18.00-18.30 Rutin başlangıcı
19.00-20.00 Yatma zamanı
Bebeğinizin ayına ve gündüz uyuyup uyumadığına göre akşam yatışı 20.30’a kadar ileri atılabilir. Bu saat aralıklarını örnek bir çerçeve olarak kabul edin ancak çocuğunuzun günlük akışını günce tutarak takip edin, kreşe gidiyorsa öğretmenlerinden o gün uyuyup uyumadığı konusunda bilgi alın. Okulda yaşadığı güzel veya moral bozucu olaylar hakkında da bilgi almanız yatma saatinde size konuşacak güzel konular sağlayabilir.
Saatleri ideal aralıklara getirdikten sonra uyuduğu odanın fiziksel şartlarını, yani ısı, ışık, ses üçlüsünü uygun hale getirerek ve uykuyu engelleyebilecek tıbbi noktaların olup olmadığına emin olarak uyku kalitesini arttırabilirsiniz.
Tüm bu düzenlemeleri yaptıktan ve tüm şartları kaliteli bir uyku için en iyi şekilde sağladıktan sonraki süreçte uyku desteklerini de ortadan kaldırmak için Kim West Metodu ile çocuğunuzla aranızdaki güven bağını zedelemeden uyku eğitimi sürecini başlatabilirsiniz. Bu dönemde uyku rutininde çocuğunuzun da söz hakkı olması olumlu etki yaratabilir. Bazen hep aynı kitabı okumak isteyebilir, bazen de birkaç seçenek arasından okuyacağı kitabı belirlemek isteyebilir. Rutininizde bol sarılma, öpücük ve temas olduğundan emin olun. Uyku rutininizi tamamladıktan, şarkılarınızı söyledikten ve kitaplarınızı okuduktan sonra onu öpüp iyi geceler dileyin ve, “uykulu ama uyanık” vaziyette yatağına yatırın, bir sandalye alarak yatağının tam yanına oturun ve onu gözlemleyin, ona kendisini sakinleştirebilmesi için fırsat tanıyın.
Bu yaşta çoğunlukla büyük yatakta yattıkları için kalkıp gezinerek tepki verebilirler. Sakin bir ses tonuyla ona şimdi yatma zamanı deyin ve elinizle yatağa hafifçe pat pat yapın, yatması gerektiğini anlamasını sağlayın. Kararlı ve tutarlı olduğunuzu görmeye ihtiyaç duyacaklardır. Daha önceden alışık olduğu uyutulma şekline göre az ya da çok tepki vermesi normaldir, bu bir değişim sürecidir ve her insan gibi çocuklar da değişime ağlayarak, sözel itirazlarla, çeşitli erteleme sebepleri ile tepki verebilirler. Burada yapmanız gereken çocuğunuzun güvende olduğunu ona hissettirmek ve tutarlı olmaktır. Su içmek, üzerini örtmek, uyku arkadaşını atıp geri vermenizi istemek gibi nedenler yaratıp süreci ertelemeyi deneyebilirler. Ona bolca sarılın ve uyuyana kadar yanında bekleyeceğinizi söyleyin. Burada amacımız çocuğun uykuya dalma sürecini kendi kendine gerçekleştirebilmesine fırsat tanımak. Çocuğunuz uykuya daldıktan 10 dakika sonra odadan çıkın, gece boyu tüm uyanmalarda mevcut sandalye konumunuzda aynı tutarlılıkla uykuya dalmasını bekleyin. Gece yatağından çıkıp sizin odanıza gelirse nazikçe elinden tutup yatağına geri götürün. Gerektiğinde sesiniz, dokunuşunuz ve kucaklamanız ile mutlaka destek olun. Sözel yetenekleri oldukça gelişmiş olduğundan ertesi sabah onunla mutlaka bir önceki gece kendi kendine uyumayı başardığı konusunda konuşun ve onu takdir edin.
Elbette uygulamaya başladığınız ilk gecelerde tepki ve direnç daha yüksek olabilir, ancak tutarlı olmanız ve yukarıda bahsedilen tüm şartları ideal şekilde sağlamanız bu direncin giderek azalmasına ve çocuğunuzun kendisini güvende hissetmesine yardımcı olacaktır. Eğer ilk gece yatağına yatırdığınız saatten itibaren 2 saatten daha uzun süre uykuya dalamazsa bir noktada bir tutarsızlık ya da yanlış bir uygulama yapmış olabilirsiniz. Süreci gözden geçirmeniz iyi olacaktır.
Kim West Metodu’nda her üç gecede bir, sandalye konumunu beşikten biraz daha ileri alarak en sonunda odadan çıkmış olmayı hedefleriz.
1-3. Geceler: Sandalye yatağın yanında
4-6. Geceler: Sandalye yatak ile kapı arasında orta mesafede
7-9. Geceler: Sandalye odanın içinde kapının yanında
10-12. Geceler: Sandalye odanın dışında ancak çocuğunuzun sizi görebileceği bir noktada 13. Gece ve sonrası: Sandalye odanın dışında çocuğunuzun sizi göremeyeceği ancak duyabileceği bir noktada.
Sürecin anahtarı sabır, tutarlılık ve nazik olmaktır. Anne babalar ve diğer bakım verenler ortak bir noktada buluşup süreci idare etmelidir. İnatlaşmamak, çocuğu dinlemek, şefkatle kucaklamak ve zaman tanımak sürece adaptasyonu kolaylaştırır. Çocuğunuzun emin olmasını istediğimiz en önemli şey, siz odanın dışında da olsanız, ne zaman ihtiyacı olursa sizin mutlaka onun yanına geleceğinizi bilmesidir. O nedenle Kim West Metodu bebek ve çocukların duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını asla görmezden gelmeyen Dünya’nın yumuşak geçişli ve ebeveyn-bebek/çocuk bağını zedelemeyen uyku eğitimi metodudur.
Okumalısınız: Çocuklarda uyku sorunları nelerdir?
4 Yaş çocuk uyku düzeni
Bu yazımda size genellikle gündüz uykularının bırakılmaya başlandığı, okul öncesi eğitime yeni başlamış ya da en az 1 yıldır devam ediyor olan, işbirliğine oldukça açık 4 yaş çocukların uykularını nasıl düzenleyebileceğinizden bahsettim.
4 yaşındaki çocuklar genellikle gündüz uykusu uyumayı bırakır. Elbette bu bir süreçtir, bazı günler dayanabileceklerinden daha yorucu geçeceği için uykuya ihtiyaç duyarlarken, bazı günler atlayabilirler. Bazı aileler okulda gündüz uykusu olmamasına rağmen hafta sonu çocuklarını gündüz uykusuna yatırmaya bir süre daha devam ederler. 4 yaş çocukların gece ortalama 11.5 saat uykuya ihtiyaçları vardır, özellikle gündüz uykusunu bıraktıktan sonra gece uyku süresinin uzaması beklenir. Gündüzleri de günü ortalayacak şekilde 45 dakika-1 saat kadar sakin zaman geçirmeleri vücutlarının yavaşlamasını sağlar ve ekstra yorgunluğun önüne geçer. Bu yaş grubunda kreşlerde de benzer bir sakin zaman geçirme planlaması yapılması uygun olacaktır. Gün içinde özellikle ikindi vakti açık havadan ve parlak gün ışığından yararlanmaları hem enerjilerini atmalarına hem de akşam daha rahat uykuya geçmelerine yardımcı olur. Sabah kalkış saatleri 06.00-07.30 arasında tutmak iyi bir başlangıç sayılır.
Uyku düzeninin oluşturulması sürecinde çocukla sözel iletişim kurmanın ve aile toplantıları yapmanın katkısı çok büyüktür. Çocuğunuzun mutlu ve iyi dinlenmiş olduğu bir anda birlikte oturup yaşına uygun uyuma şekli ile ilgili bir aile toplantısı düzenleyebilirsiniz. Ona bu konuda kitaplar okuduğunuzu ve gece boyu iyi uyuduğunda çok daha sağlıklı olacağını, ertesi gün daha iyi dinlenmiş olacağından bir çok etkinliğe daha fazla enerjisi olacağını anlatabilirsiniz.
Uykunun önemini anlatan yaşına uygun pedagog onaylı kitaplar okuyabilirsiniz. Elbette bir miktar dirençle karşılaşabilirsiniz. Her zamanki gibi bu yaş grubunda da önemli olan tutarlılık ve öngörülebilirliktir. Ayrılık kaygısı ve kreşte yaşadıkları bazı sorunlardan kaynaklı kaygıların olabileceği bu yaşta ebeveynleri ile yan yana yatmak isteyen çocuklar olabilir, bu durumda gün içinde ve uyku öncesi mutlaka onunla özel zamanlar geçirmeniz hem endişelerini hem de size olan özlemlerini gidermekte yardımcı olacaktır.
Bu yaşta artık büyük yatağa geçiş tamamen gerçekleşmiştir. Uyku güvenliği hem yatak hem de oda açısından sağlanmış olmalıdır.Çocuğunuzun kendi kendine rahatça inip çıkabileceği yükseklikte bir yatağı olduğundan ve gerekirse önüne uyurken düşmesini engelleyecek bir bariyer monte ettiğinizden emin olun. Gece siz uyurken kalkıp gezinme veya sizin odanıza gelmeye çalışma ihtimaline karşı etrafta herhangi bir yaralanmaya, düşmeye neden olabilecek bir eşya bırakmamaya özen göstermelisiniz. Bunun için çocuğunuzun gözüne doğrudan vurmayan, kırmızı-turuncu tonlarda hafif ışık veren bir gece lambası kullanabilirsiniz. Uyku sürecini sahiplenmesi ve sorumluluk almasını sağlamak için çarşaflarını kendisinin seçmesine, uyku öncesi okumak istediği kitabı seçmesine, ışıkları kapatmasına fırsat verebilirsiniz. Sevdiği büyükleri ile konuşup artık büyük bir çocuk gibi uyuyacağı konusundaki heyecanını paylaşmasını sağlayabilirsiniz.
Bu dönemde çocukların sevdiği uygulamalardan birisi de çıkartma ve uyku öncesi rutin tablolarıdır. Eğer çocuğunuzun bunlara ilgisi varsa birlikte stickerlar seçebilir ve tamamlanan tüm görevlerin ardından tabloya bir sticker yapıştıracağını söyleyebilirsiniz. Bu tabloları oluştururken basit görevlerden başlamanız ve her başarılan görev sonrası çocuğunuzu takdir etmeniz onu uyku öncesi süreçte işbirliği yapmaya teşvik edebilir.
Yatma saatlerinde halen kaynağı belirsiz korkular yaşıyor olabilirler. Canavarlar, gölgeler, yatağın altındaki öcüler gibi hayali varlıkların korkuları onları uyku öncesi endişelendirebilir. Bu durumda uyku öncesi direnç ve gece boyu uyanıp sizin yanınıza gelme veya sizi yanlarına çağırma alışkanlığı edinebilirler. Öncelikle çocuğunuzun korkularını kabul edin, küçümsemek ya da korkulacak bir şey olmadığını söylemek işe yaramayacaktır. Korkuları anlatan pedagog onaylı kitaplar okumak, korktuğu şeylerin resimlerini komik şekilde çizmesini sağlamak gibi yöntemler işe yarayabilir. İnternetten sipariş ettiğinizi söylediğiniz özel bir korku/öcü kovucu sprey olduğunu söyleyip içi su dolu sprey şişesini çeşitli stickerlar ile süsleyebilir ve uyku öncesi odasının çeşitli yerlerine sıkmasını sağlayarak korkulan her ne var ise artık odada bulunmadığı şeklinde bir oyun uydurabilirsiniz.
Çocuğunuzun gerçekten korktuğu bir durum olduğunu fark ederseniz yanında oturup ona destek olun, bolca sarılın ve güven verin. Varsa bakıcısı veya öğretmenleri ile görüşerek bir korku ya da endişe kaynağı olup olmadığını sorgulayın. Gündüz keyifli zamanlarda sizin odanızdan onun odasına kaç adımda gidildiğini sayabilir, odadan odaya seslenerek sesinizi ne kadar kolay duyurabildiğiniz konusunda konuşabilirsiniz. Birkaç gece boyunca koridorda oturarak o uyuyana dek bekleyebilirsiniz. Tüm bunlar çocuğunuza onun yanında olmasanız bile ne kadar ulaşılabilir olduğunuzu somut bir şekilde gösterecektir. Çocuğunuza onu çok sevdiğinizi her fırsatta söyleyin, ne zaman ihtiyacı olursa onu duyup yanına geleceğinizin ve gece uyuduktan sonra gelip onu mutlaka kontrole edeceğinizin sözlü güvencesini verin, böylece o uyusa da sizin gözünüzün üzerinde olduğu fikri kendisini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Sabah uyandığında dün akşam ne kadar güzel uyuduğunu, uyurken çok sevimli göründüğünü söyleyerek verdiğiniz sözü tuttuğunuzu belli edin. Gün içinde birlikte yaptığınız eğlenceli olaylardan ve bir sonraki gün yapmayı planladığınız güzel etkinliklerden bahsetmeniz de uyku öncesi endişesini hafifletmekte yardımcı olur. Çok iyi dinlenen çocukların sabah kendilerini çok daha iyi hissettikleri konusunda onu yüreklendirin.
Eğer çocuğunuzun uykuya dalma sürecinde alışkın olduğu destekleri varsa bunları nazikçe azaltmak için tutarlı bir şekilde denemeler yapabilirsiniz. Öncelikle işe çocuğun yaşına uygun uyku düzenini oluşturarak başlayın. Aşağıdaki tabloda 4 yaş için örnek bir uyku programı görebilirsiniz:
7.00-7.30 Uyanma ve uyanınca beslenme
12.00-12.30 Öğlen beslenmesi
13.00-13.20 Sakin zaman geçirme
17.00-18.00 Akşam beslenmesi
18.00-18.30 Rutin başlangıcı
19.00-20.00 Yatma zamanı
Bulunduğu aya ve gündüz yaşadığı yorgunluk seviyesine göre akşam yatışı 20.30-21.00’a kadar ileri atılabilir. Elbette bu tablo örnek bir çerçevedir, çocuğunuzun günlük akışını günce tutarak takip etmenizi tavsiye ederim. Saatleri ideal aralıklara getirdikten sonra uyuduğu odanın fiziksel şartlarını, yani ısı, ışık, ses üçlüsünü uygun hale getirerek ve uykuyu engelleyebilecek tıbbi noktaların olup olmadığına emin olarak uyku kalitesini arttırabilirsiniz. Eğer ekran maruziyeti varsa en az 1 saat önce ışıkları loş hale getirin, ekranları kapatın ve vücudunun sakinleşmesi için oturma ağırlıklı etkinlikler planlayın. Boğuşmaca, kovalamaca, yakalamaca gibi oyunlar uyku öncesi zamanlar için uygun değildir.
Tüm bu düzenlemeleri yaptıktan ve tüm şartları kaliteli bir uyku için en iyi şekilde sağladıktan sonra uyku desteklerini de ortadan kaldırmak için Kim West Metodu ile çocuğunuzla aranızdaki güven bağını zedelemeden uyku eğitimi sürecini başlatabilirsiniz. Bunun için öncelikle güzel bir uyku rutini oluşturun, çocuğunuzun zevklerine önem verin, sıralı olarak ancak aceleye getirmeden yaptığınız uyku öncesi rutininizi tamamladıktan sonra onu öpüp iyi geceler dileyin ve, “uykulu ama uyanık” vaziyette yatağına yatırın, bir sandalye alarak yatağının tam yanına oturun ve onu gözlemleyin, ona kendisini sakinleştirebilmesi için fırsat tanıyın. Konuşma ve oyun için uygun zaman olmadığını hatırlatın. Sınırları olmayan bir yatakta yattıkları için kalkıp gezinerek, ellerindeki oyuncakları fırlatıp geri isteyerek, tekrar tekrar susadım, tuvaletim geldi gibi isteklerini dile getirerek tepki verebilirler. İhtiyaçlarını karşıladıktan sonra sakin bir ses tonuyla şimdi yatma zamanı deyin ve yatması gerektiğini söyleyin. Çocuğunuz bu durumun geçici bir deneme mi yoksa gerçekten karar verip uygulamaya koyduğunuz yeni bir düzenleme mi diye emin olmak isteyecektir. Burada yapmanız gereken çocuğunuzun güvende olduğunu ona hissettirmek ve tutarlı olmaktır. Ona bolca sarılın ve uyuyana kadar yanında bekleyeceğinizi söyleyin. Burada amacımız çocuğun uykuya dalma sürecini kendi kendine gerçekleştirebilmesine fırsat tanımak, ona gün boyu bu beceriye sahip olduğunu ve artık kendi yatağında kendi kendine uyuyabileceğini hatırlatın. Çocuğunuz uykuya daldıktan 10 dakika sonra odadan çıkın, gece boyu tüm uyanmalarda mevcut sandalye konumunuzda aynı tutarlılıkla uykuya dalmasını bekleyin. Gerektiğinde sesiniz, dokunuşunuz ve kucaklamanız ile mutlaka destek olun. Sözel yetenekleri oldukça gelişmiş olduğundan ertesi sabah onunla mutlaka bir önceki gece kendi kendine uyumayı başardığı konusunda konuşun ve onu takdir edin. Gece boyu herkes çok iyi ve kesintisiz uyuduğu için sabah ne kadar dinlenmiş kalktığınızın ve yeni başlayan günde çok da enerji dolu olduğunuzun vurgusunu yapın.
Elbette uygulamaya başladığınız ilk gecelerde tepki ve direnç daha yüksek olabilir, ancak tutarlı olmanız ve yukarıda bahsedilen tüm şartları ideal şekilde sağlamanız bu direncin giderek azalmasına ve çocuğunuzun kendisini güvende hissetmesine yardımcı olacaktır. Eğer ilk gece çocuğunuz yattıktan itibaren 2 saatten daha uzun süre uykuya dalamazsa bir noktada bir tutarsızlık ya da yanlış bir uygulama yapmış olabilirsiniz. Süreci gözden geçirmeniz iyi olacaktır.
Kim West Metodu’nda her üç gecede bir, sandalye konumunu beşikten biraz daha ileri alarak en sonunda odadan çıkmış olmayı hedefleriz.
1-3. Geceler: Sandalye yatağın yanında
4-6. Geceler: Sandalye yatak ile kapı arasında orta mesafede
7-9. Geceler: Sandalye odanın içinde kapının yanında
10-12. Geceler: Sandalye odanın dışında ancak çocuğunuzun sizi görebileceği bir noktada 13. Gece ve sonrası: Sandalye odanın dışında çocuğunuzun sizi göremeyeceği ancak duyabileceği bir noktada.
Tüm bu aşamaları geçerken tutarlılık ve nazik olmak çok önemlidir. Ebeveynler ve diğer bakım verenler çocuğa ne kadar sakin yaklaşırsa çocuk da kendisini o kadar güvende hissedecek ve bu yeni sürece daha az dirençle uyum sağlayacaktır. Çocuğunuzun emin olmasını istediğimiz en önemli şey, siz odanın dışında da olsanız, ne zaman ihtiyacı olursa sizin mutlaka onun yanına geleceğinizi bilmesidir. O nedenle Kim West Metodu bebek ve çocukların duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını asla görmezden gelmeyen Dünya’nın yumuşak geçişli ve ebeveyn-bebek/çocuk bağını zedelemeyen uyku eğitimi metodudur.
Okumalısınız: Çocuklarda yatak ıslatma sorunu ve çözümü
5 Yaş çocuk uyku düzeni
Neredeyse okul öncesi dönemi bitirmek üzereyiz, artık çok büyüdük, belki harfleri ve sayıları öğrendik, belki de okumaya başladık! En sevdiğimiz kitaplar, yemekler, etkinlikler ve arkadaşlar var. Bizi üzen, endişelendiren olaylar var. Okulda yaşadığımız zorluklar ve çok hareketli eğlenceli anlar var. Biz 5 yaşında küçük birer bireyiz ve hala uyku bizim için çok önemli! Bu yazımda sizlere artık karşımızda her türlü tercihleri, zevkleri, kaygıları ve üst düzey becerileri ile duran 5 yaşında çocukların uyku düzeni konusundan bahsettim.
5 yaşındaki çocuklar genellikle gündüz uykusu uyumadıklarından gece ortalama 11 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Gündüzleri de günü ortalayacak şekilde 45 dakika-1 saat kadar sakin zaman geçirmeleri vücutlarının yavaşlamasını sağlar ve ekstra yorgunluğun önüne geçer. Gün içinde özellikle ikindi vakti açık havadan ve parlak gün ışığından yararlanmaları hem enerjilerini atmalarına hem de akşam daha rahat uykuya geçmelerine yardımcı olur. Sabah kalkış saatleri 07.00-07.30 arasında tutmak ve günün geri kalanını ideal uyku aralıkları çerçevesinde planlamak uykuya geçiş sürecini kolaylaştıracaktır.
Okul öncesi dönemde gün içinde çocuğunuzla bolca konuşun. Rol oyunları ve resim çizme ile uykunun önemini anlatma, iyi uyuyan ve çok güzel dinlenen çocukların hikayelerini uydurma aktiviteleri planlayabilirsiniz. Çocuğunuzun mutlu ve iyi dinlenmiş olduğu bir anda birlikte oturup uyku düzeni konusunu konuşacağınız bir aile toplantısı düzenleyebilirsiniz. Ona bu konuda kitaplar okuduğunuzu ve gece boyu iyi uyuduğunda çok daha sağlıklı olacağını, ertesi gün daha iyi dinlenmiş olacağından birçok etkinliğe daha fazla enerjisi olacağını anlatabilirsiniz. Uykunun önemini anlatan yaşına uygun pedagog onaylı kitaplar okuyabilirsiniz. Her zamanki gibi bu yaş grubunda da önemli olan tutarlılık ve öngörülebilirliktir.
Okulda yaşanan küçük sürtüşmeler, o an duygularını bastırmalarına sebep olacak durumlar akşam yatma saatlerinde kaygı veya ağlama seansları olarak karşımıza çıkabilir. Bu durumda mutlaka çocuğunuzun duygularını ifade etmesine fırsat tanıyın, herhangi bir tavsiye vermeyin, sadece dinleyin ve duygularını aynalayın. Gün içinde ve uyku öncesi onunla özel zamanlar geçirin, sakin sohbetler edin, kitap okuyup bolca fiziksel temasta bulunun. Böylece hem endişelerini hem de size olan özlemlerini giderme fırsatı bulurlar.
Bu yaşta çocuklar büyük yataklarda yatıyorlardır ancak her zaman uyku güvenliğine dikkat etmeniz çok önemlidir. Çocuğunuzun kendi kendine rahatça inip çıkabileceği yükseklikte bir yatağı olduğundan ve gerekirse önüne uyurken düşmesini engelleyecek bir bariyer monte ettiğinizden emin olun. Gece herkes uyurken yatağından çıkıp gezinme ihtimaline karşı oda zemininde veya çevrede yaralanmaya, düşmeye neden olabilecek bir eşya bırakmamaya özen göstermelisiniz. Gerekirse çocuğunuzun gözüne doğrudan vurmayan, kırmızı-turuncu tonlarda hafif ışık veren bir gece lambası kullanabilirsiniz. Uyku sürecini sahiplenmesi ve sorumluluk almasını sağlamak için çarşaflarını kendisinin seçmesine, uyku öncesi okumak istediği kitabı seçmesine, ışıkları kapatmasına fırsat verebilirsiniz. Çocuklar kendilerini neyin beklediğini bilirlerse sürece daha kolay uyum sağlarlar. O nedenle ona mutlaka açıklamalar yapın. Sevdiği büyükleri ile konuşup artık büyük bir çocuk gibi uyuyacağı konusundaki heyecanını paylaşmasını sağlayabilirsiniz.
Bazı çocuklar çıkartma ve uyku öncesi rutin tablolarını doldurmaktan hoşlanır. Eğer çocuğunuzun bunlara ilgisi varsa birlikte stickerlar seçebilir ve tamamlanan tüm görevlerin ardından tabloya bir sticker yapıştıracağını söyleyebilirsiniz. Bu tabloları oluştururken basit görevlerden başlamanız ve her başarılan görev sonrası çocuğunuzu takdir etmeniz onu uyku öncesi süreçte işbirliği yapmaya teşvik edebilir.
Yatma saati korkuları belki de gün içinde arkadaşlarından duyduklarından, çizgi filmlerde izlediklerinden ve kitaplarda okudukları bazı hikayelerden kaynaklanıyor olabilir. Bu durumda uyku öncesi huzursuzluk ve gece boyu uyanmalar oluşabilir. Çocuğunuzun endişelenmesini sağlayan bu korkularını kabul edin, küçümsemek ya da korkulacak bir şey olmadığını söylemek işe yaramayacaktır. Tıpkı kendisi gibi geceleri uykudan önce korku yaşayan çocukların hikayelerinin anlatıldığı pedagog onaylı kitaplar okumak, korktuğu şeylerin resimlerini komik şekilde çizmesini sağlamak, oyunlara dahil etmek gibi yöntemler işe yarayabilir. Daha yaratıcı olarak boş bir sprey şişesine su doldurup bunun internetten sipariş ettiğiniz özel bir korku/öcü kovucu sprey olduğunu söyleyebilir, sprey şişesini çeşitli stickerlar ile süsleyebilir ve uyku öncesi odasının çeşitli yerlerine sıkmasını sağlayarak korkulan her ne var ise artık odada bulunmadığı şeklinde bir oyun uydurabilirsiniz. Çocuğunuzun gerçekten korktuğu bir durum olduğunu fark ederseniz yanında oturup ona destek olun, bolca sarılın ve güven verin. Birkaç gece boyunca koridorda oturarak o uyuyana dek bekleyebilirsiniz. Bu dönemde de öğretmenlerle işbirliği ve irtibat halinde olmak çok önemlidir.
Çocuğunuza onu çok sevdiğinizi söyleyin, ne zaman ihtiyacı olursa onu duyup yanına geleceğinizin ve gece uyuduktan sonra gelip onu mutlaka kontrole edeceğinizin sözlü güvencesini verin, böylece o uyusa da sizin gözünüzün üzerinde olduğu fikri kendisini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Sabah uyandığında dün akşam ne kadar güzel uyuyordun, uyurken çok tatlı görünüyordun gibi cümleler söyleyerek verdiğiniz sözü tuttuğunuzu belli edin. Gün içinde birlikte yaptığınız eğlenceli olaylardan ve bir sonraki gün yapmayı planladığınız güzel etkinliklerden bahsetmeniz de uyku öncesi endişesini hafifletmekte yardımcı olur.
Eğer çocuğunuzun uykuya geçerken alışkın olduğu destekleri varsa bunları nazikçe azaltmak için tutarlı bir şekilde denemeler yapabilirsiniz. Öncelikle işe bebeğinizin yaşına uygun uyku düzenini oluşturarak başlayın. Aşağıdaki tabloda 5 yaş için örnek bir uyku programı görebilirsiniz:
7.00-7.30 Uyanma ve uyanınca beslenme
12.00-12.30 Öğlen beslenmesi
13.00-13.20 Sakin zaman geçirme
17.00-18.00 Akşam beslenmesi
18.00-18.30 Rutin başlangıcı
19.00-20.00 Yatma zamanı
Gün içindeki yorgunluk seviyesine bağlı olarak akşam yatışı 20.30-21.00’a kadar ileri atılabilir. Elbette bu tablo örnek bir çerçevedir. Saatleri ideal aralıklara getirdikten sonra uyuduğu odanın fiziksel şartlarını, yani ısı, ışık, ses üçlüsünü uygun hale getirerek ve uykuyu engelleyebilecek tıbbi noktaların olup olmadığına emin olarak uyku kalitesini arttırabilirsiniz.
Tüm bu düzenlemeleri yaptıktan ve tüm şartları kaliteli bir uyku için en iyi şekilde sağladıktan sonraki süreçte uyku desteklerini de ortadan kaldırmak için Kim West Metodu ile çocuğunuzla aranızdaki güven bağını zedelemeden uyku eğitimi sürecini başlatabilirsiniz. Bunun için uyku rutinini tamamladıktan sonra öpüp iyi geceler dileyin ve, “uykulu ama uyanık” vaziyette çocuğunuzu yatağına yatırın, bir sandalye alarak yatağının tam yanına oturun ve onu gözlemleyin, ona kendisini sakinleştirebilmesi için fırsat tanıyın. Sakin bir ses tonuyla ona şimdi yatma zamanı deyin, yatağı işaret edin. Kalkıp gezinmek, oyuncakları sağa sola atmak ve sizi oyuna davet etmek gibi girişimleri olabilir. Kararlı, nazik ve tutarlı bir şekilde artık uyuması gerektiğini ona hatırlatın. Burada yapmanız gereken çocuğunuzun bu davranışların arkasına sakladığı endişesini anlamak ve kendisini güvende hissetmesini sağlamaktır. Ona bolca sarılın ve uyuyana kadar yanında bekleyeceğinizi söyleyin. Burada amacımız çocuğun uykuya dalma sürecini kendi kendine gerçekleştirebilmesine fırsat tanımak. Çocuğunuz uykuya daldıktan 10 dakika sonra odadan çıkın, gece boyu tüm uyanmalarda mevcut sandalye konumunuzda aynı tutarlılıkla uykuya dalmasını bekleyin. Gerektiğinde sesiniz, dokunuşunuz ve kucaklamanız ile mutlaka destek olun. Ertesi sabah onunla mutlaka bir önceki gece kendi kendine uyumayı başardığı konusunda konuşun ve onu takdir edin. İlk zamanlar gece sık uyanmalar ve direnmeler devam etse de, olumlu en küçük gelişmeyi bile övün ve gururlanmasını sağlayın.
Unutmayın, değişime tepki çok beklendiktir, tutarlı, kararlı ve nazik bir şekilde düzeninizi sürdürün. Eğer ilk gece çocuğunuz yatağına yatırdığınız saatten itibaren 2 saatten daha uzun süre uykuya dalamazsa bir noktada bir tutarsızlık ya da yanlış bir uygulama yapmış olabilirsiniz. Süreci gözden geçirmeniz iyi olacaktır.
Kim West Metodu’nda her üç gecede bir, sandalye konumunu beşikten biraz daha ileri alarak en sonunda odadan çıkmış olmayı hedefleriz.
1-3. Geceler: Sandalye yatağın yanında
4-6. Geceler: Sandalye yatak ile kapı arasında orta mesafede
7-9. Geceler: Sandalye odanın içinde kapının yanında
10-12. Geceler: Sandalye odanın dışında ancak çocuğunuzun sizi görebileceği bir noktada 13. Gece ve sonrası: Sandalye odanın dışında çocuğunuzun sizi göremeyeceği ancak duyabileceği bir noktada.
Çocuğunuzun emin olmasını istediğimiz en önemli şey, siz odanın dışında da olsanız, ne zaman ihtiyacı olursa sizin mutlaka onun yanına geleceğinizi bilmesidir. O nedenle Kim West Metodu bebek ve çocukların duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını asla görmezden gelmeyen Dünya’nın yumuşak geçişli ve ebeveyn-bebek/çocuk bağını zedelemeyen uyku eğitimi metodudur.
6 Yaş çocuk uyku düzeni
Bu yaş neredeyse ilkokul çağına gelinen yaştır ve bir bebek ve yeni yeni yürümeye başlayan bir çocuktan çok daha farklı süreç ve sorunlar uyku konusuna etki eder. Bu yaşımda sizlere 6 yaş çocuklarının uyku düzeninden bahsettim.
6 yaşındaki çocuklar gece ortalama en az 10 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Gündüzleri de günü ortalayacak şekilde 45 dakika-1 saat kadar sakin zaman geçirmeleri vücutlarının yavaşlamasını sağlar ve ekstra yorgunluğun önüne geçer. Gün içinde özellikle ikindi vakti açık havada fiziksel aktiviteler yapmaları ve parlak gün ışığından yararlanmaları hem enerjilerini atmalarına hem de akşam daha rahat uykuya geçmelerine yardımcı olur. Sabah kalkış saatleri 07.00-07.30 arasında tutmak ve günün geri kalanını aşırı yorgunluğa sebep olmayacak şekilde planlamak önemlidir.
Bu dönemde uyku alışkanlıklarının düzene konulması çocukla karşılıklı konuşulabilecek, gerekirse okuldaki öğretmenlerinden de destek alarak yürütülebilecek bir süreç olabilir. Çocuğunuzun keyifli olduğu zamanlarda ona uykunun önemini, vücudumuzun nasıl çalıştığını yaşına uygun şekilde anlatan kitaplar okuyarak bilinç kazandırabilirsiniz. Okulda rehber öğretmenlerinden destek isteyebilirsiniz. Gece boyu iyi uyuduğunda çok daha sağlıklı olacağını, ertesi gün daha iyi dinlenmiş olacağından bir çok etkinliğe daha fazla enerjisi olacağını anlatabilirsiniz. Bu yaş grubunda da önemli olan tutarlılık ve öngörülebilirliktir.
Çocukların okulda yaşadıkları bazı sorunlardan kaynaklı kaygıların olabileceğini ve bunların yatma zamanına yansıyabileceğini unutmamak gerekir. Okul çıkışı ebeveynler ile gün içinde onu üzen, sevindiren, şaşırtan olaylar olup olmadığını konuşması duygularını ifade etmesine fırsat tanır. Ağlama ihtiyacı varsa mutlaka destek olmalı, bastırmadan üzüntüsünü yaşamasına ve duygularını ifade etmesine zaman vermelisiniz.
Çocuğunuzun kendi kendine rahatça inip çıkabileceği yükseklikte bir yatağı olduğundan emin olun. Uyku güvenliği her zaman önceliğiniz olmalı. Özellikle gece herkes uyurken yatağından çıkıp gezinme ihtimaline karşı çevrede yaralanmaya veya düşmeye neden olabilecek bir eşya bırakmamaya özen göstermelisiniz. Bunun için çocuğunuzun gözüne doğrudan vurmayan, kırmızı-turuncu tonlarda hafif ışık veren bir gece lambası kullanabilirsiniz. Öz bakımını yaparken ve uyku sürecine hazırlanırken kendi kendine yapabildiği her şeye fırsat tanıyın. Öğretmenleri ile işbirliği yapıyorsanız gece boyu iyi uyursa ertesi gün öğretmenlerine haber verebileceklerini ve bunu kutlayabileceğinizi söyleyebilirsiniz. Çıkartma ve uyku öncesi rutin tabloları bu dönemde de işe yarayabilir, elbette bunlar çocuğunuzun zevklerine göre uygulamayı tercih edebileceğiniz seçeneklerdir. Eğer çocuğunuzun bunlara ilgisi varsa birlikte stickerlar seçebilir ve diş fırçalama, pijamaları giyme, kitap okuma gibi tamamlanan tüm görevlerin ardından tabloya bir sticker yapıştıracağını söyleyebilirsiniz. Bu tabloları oluştururken basit görevlerden başlamanız ve her başarılan görev sonrası çocuğunuzu takdir etmeniz onu uyku öncesi süreçte işbirliği yapmaya teşvik edebilir.
Çocuğunuzun uyku öncesi gün içinde yaşadığı bir kaygı ya da korku varsa ifade etmesine fırsat verin. Onu korkularıyla odasında tek başına bırakmanız gece uyanmaları veya daha farklı sorunlar olarak geri dönebilir. Yine bu konuda da okulda yaşanan bir olay olup olmadığını da sormak ve öğretmenlerle işbirliği yapmak önemlidir. Çocuğunuza her zaman koşulsuz sevdiğinizi söyleyin, ne zaman ihtiyacı olursa onu duyup yanına geleceğinizin ve gece uyuduktan sonra gelip onu mutlaka kontrole edeceğinizin sözlü güvencesini verin, böylece o uyusa da sizin gözünüzün üzerinde olduğu fikri kendisini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Sabah uyandığında dün akşam ne kadar güzel uyuyordun, uyurken çok tatlı görünüyordun gibi cümleler söyleyerek verdiğiniz sözü tuttuğunuzu belli edin.
Eğer çocuğunuzun uykuya geçerken alışkın olduğu destekleri varsa bunları nazikçe azaltmak için tutarlı bir şekilde denemeler yapabilirsiniz. Öncelikle işe bebeğinizin yaşına uygun uyku düzenini oluşturarak başlayın. Aşağıdaki tabloda 6 yaş için örnek bir uyku programı görebilirsiniz:
7.00-7.30 Uyanma ve uyanınca beslenme
12.00-12.30 Öğlen beslenmesi
13.00-13.20 Sakin zaman geçirme
17.00-18.00 Akşam beslenmesi
18.00-18.30 Rutin başlangıcı
20.00-20.30 Yatma zamanı
Akşam yatışı 21.00’a kadar ileri atılabilir, bu tablo ortalama bir örnektir. Saatleri ideal aralıklara getirdikten sonra uyuduğu odanın fiziksel şartlarını, yani ısı, ışık, ses üçlüsünü uygun hale getirerek ve uykuyu engelleyebilecek tıbbi noktaların olup olmadığına emin olarak uyku kalitesini arttırabilirsiniz.
Tüm bu düzenlemeleri yaptıktan ve tüm şartları kaliteli bir uyku için en iyi şekilde sağladıktan sonraki süreçte uyku desteklerini de ortadan kaldırmak için Kim West Metodu ile çocuğunuzla aranızdaki güven bağını zedelemeden uyku eğitimi sürecini başlatabilirsiniz. Bunun için uyku rutinini tamamladıktan sonra öpüp iyi geceler dileyin ve, “uykulu ama uyanık” vaziyette çocuğunuzu yatağına yatırın, bir sandalye alarak yatağının tam yanına oturun ve onu gözlemleyin, ona kendisini sakinleştirebilmesi için fırsat tanıyın. Eğer yatmayı reddederse ya da kalkıp gezinmek, oyun oynamak gibi girişimlerde bulunursa sakin bir ses tonuyla ona şimdi yatma zamanı deyin. Kararlı ve tutarlı olduğunuzu şefkatli bir şekilde gösterin.
Yapılması gereken çocuğunuzun güvende olduğunu ona hissettirmek ve tutarlı olmaktır. Ona bolca sarılın ve uyuyana kadar yanında bekleyeceğinizi söyleyin. Çocuğunuz uykuya daldıktan 10 dakika sonra odadan çıkın, gece boyu tüm uyanmalarda mevcut sandalye konumunuzda aynı tutarlılıkla uykuya dalmasını bekleyin. Gerektiğinde sesiniz, dokunuşunuz ve kucaklamanız ile mutlaka destek olun. Ertesi sabah gece çok sık uyanmış olsa bile mutlaka bir önceki gece kendi kendine uyumayı başardığı konusunda konuşun ve onu takdir edin. Gelişme gösterdiği en ufak bir adımı övün ve kendisi ile gurur duymasını sağlayın. Eğer ilk gece çocuğunuz yattığı saatten itibaren 2 saatten daha uzun süre uykuya dalamazsa bir noktada bir tutarsızlık ya da yanlış bir uygulama yapmış olabilirsiniz. Süreci gözden geçirmeniz iyi olacaktır.
Kim West Metodu’nda her üç gecede bir, sandalye konumunu beşikten biraz daha ileri alarak en sonunda odadan çıkmış olmayı hedefleriz.
1-3. Geceler: Sandalye yatağın yanında
4-6. Geceler: Sandalye yatak ile kapı arasında orta mesafede
7-9. Geceler: Sandalye odanın içinde kapının yanında
10-12. Geceler: Sandalye odanın dışında ancak çocuğunuzun sizi görebileceği bir noktada 13. Gece ve sonrası: Sandalye odanın dışında çocuğunuzun sizi göremeyeceği ancak duyabileceği bir noktada.
Tüm bu aşamaları geçerken tutarlılık ve nazik olmak çok önemlidir. Ebeveynler ve diğer bakım verenler çocuğa ne kadar sakin yaklaşırsa çocuk da kendisini o kadar güvende hissedecek ve bu yeni sürece daha az dirençle uyum sağlayacaktır. Çocuğunuzun emin olmasını istediğimiz en önemli şey, siz odanın dışında da olsanız, ne zaman ihtiyacı olursa sizin mutlaka onun yanına geleceğinizi bilmesidir. O nedenle Kim West Metodu bebek ve çocukların duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını asla görmezden gelmeyen Dünya’nın yumuşak geçişli ve ebeveyn-bebek/çocuk bağını zedelemeyen uyku eğitimi metodudur.
7 Yaş çocuk uyku düzeni
İlkokul çağında yatma zamanı geçleşir ancak hala en az 10 saatlik gece uykusunun tamamlanması fizyolojik ve mental sağlık açısından büyük önem taşımaktadır. Akademik başarı ve sağlıklı ruhsal-bedensel gelişimin, güçlü bağışıklığın bir ayağı iyi beslenme ise bir diğer ayağı da gece doğru saatlerde uyunan bir gece uykusudur. Bu dönemde endişelerin listesi oldukça uzun olabilir. Okul öncesinin oyun temelli ve daha eğlenceli olan ortamından, daha fazla ödevin ve sorumluluğun başladığı ilkokul çağına geçiş doğrudan uykuları da etkileyebilir.
Elbette bu yaşta da çocukların iyi bir uyku düzeni ve sağlıklı uyku alışkanlıkları olması gerekir. Hem hafta içi hem de hafta sonu aynı biyolojik ritimle ilerlemek vücudunun dengede ve zinde olmasını sağlar. Geç yatma, uzun süreli ekrana maruz kalma gibi durumlar uyku düzenini olumsuz etkiler. Gece yeterli uyku süresini doldurmayan çocukların gün boyu dikkat dağınıklığı ve uyku hali gibi durumlar yaşaması, okulda ve eve geldikten sonra odaklanma sorunları yaşadıkları bilinmektedir.
Bu yaşta çocukların 20.30-21.00’dan daha geç saatte yatmamaları, tamamen karanlık bir odada uyumaları öneriliyor. Böylece melatonin hormonundan maksimum faydayı sağlayabiliyorlar. Uykudan en az 1 saat önce ekranların kapatılması, aileyle vakit geçirilmesi, hep birlikte kitap okuma, puzzle yapma gibi etkinliklerin yapılması çocuğun bedeninin sakinleşmesine ve gün içinde okulda yaşadığı gerginlikleri atmasına yardımcı olacaktır. Yetişkinler olarak ilkokul çağındaki çocuklara örnek olmamız, onlarla ilgilenirken bir yandan telefonumuz veya tabletlerimizle meşgul olmamamız çok önemlidir. Gün içinde yaşadıkları hakkında konuşmalarına ve duygularını ifade edebilmelerine fırsat vermemiz, göz kontağı kurarak onları dinlememiz gece daha rahat ve huzurlu bir uyku uyumalarına yardımcı olacaktır. Bu yaştan itibaren uyku eğitimi uygulamasından ziyade, sağlıklı bir uyku düzeni oluşturma ve ideal yatış kalkış saatlerini ayarlama yoluna gidebiliriz. Eğer çocuğumuzun çok ciddi bir uyku bozukluğu olduğundan endişe ediyorsak mutlaka bir uzman desteği almamız gerekir.
8 Yaş çocuk uyku düzeni
8 yaşındaki çocuklar için de önerilen toplam gece uykusu süresi ortalama 10 saattir. İster hafta içi ister hafta sonu olsun, sirkadiyen ritimin bozulmaması için aynı saatlerde yatma ve kalkma alışkanlığı hem fizyolojik hem de mental iyilik halinin sağlanmasına destek olur. Okulda yaşanan stresler, bazı arkadaşların daha geç yattığının öğrenilmesi sonucu geç yatmaya özenme, ,uzun süreli tablet ve telefon kullanımı gibi durumlar uyku düzenini olumsuz etkiler. Yatma saatini 21.00’dan sonraya bırakmamak ve uyku ortamını olabildiğince karanlık hale getirmek kaliteli bir uykunun temelini oluşturuyor. Bu saat ve karanlık ortam melatonin hormonundan maksimum faydayı almaya yarıyor. Hem çocukların hem de yetişkinlerin uykudan en az 1 saat önce mavi ışığa yani ekran ve teknolojik alet ışıklarına maruz kalmaması çok önemli.
Çocuğumuz okuldan gelip ödev ve sorumluluklarını yerine getirdikten sonra ailece yapabileceğimiz aktiviteler planlamak, gün içinde yaşadıkları ve onları kızdıran, mutlu eden durumlar hakkında konuşmak ve duygularını ifade edebilmelerine fırsat vermek, onları gerçekten dinlediğimizi ve önemsediğimizi elli etmek geceleri daha kolay uykuya geçmelerine yardımcı olur. Bu yaştan uyku eğitiminden söz etmek zordur. Bunun yerine sağlıklı bir uyku düzeni oluşturmak, örnek olma ve ideal yatış kalkış saatlerini ayarlama yoluna gidebiliriz. Çocuğumuzda kronikleşmiş ve gerçekten sağlıklı bir uyku uyumasını engelleyen bir problem olduğunu gözlemliyorsak gereken uzman desteğini almakta gecikmemeliyiz.
9 Yaş çocuk uyku düzeni
9 yaş ergenliğin ayak seslerinin duyulmaya başladığı bir dönem olabilir. Bu yaşta uyku ihtiyacı mental ve fiziksel sağlık için önemini korumaya devam eder. 9 yaşındaki çocuklar genellikle gece ortalama 9,5-10 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Bu dönemde tekrarlanan bazı şikayetler olabilir. Eklem ağrıları, karın ağrıları, baş ağrıları gibi durumlardan dolayı uykuları etkilenebilir. Özellikle ailelerinin akademik anlamda baskı yaptığı çocuklarda stres kaynaklı yaşanan bu ağrılar gerçek bir fizyolojik sorunmuş gibi algılanabilir. Aynı şekilde okulda yaşanan olumsuz durumlar, bir sınav korkusu, öğretmen veya bir arkadaşla yaşanan gerginlikler çocuğun okula gitmemek istemesine neden olabilir. Gece boyu iyi uyuyamayan çocuk sabah gerçekten hasta olduğu düşüncesine kapılabilir. Öncelikle çocuğumuzun hayatıyla ilgili olmalı ve içten içe bir desteğe ihtiyacı olup olmadığından emin olmalıyız. Bu yaş grubunda da 20.30-
21.00’dan daha geç saatte yatmamaları, karanlık bir odada uyumaları melatonin hormonunun sağlıklı salınımı açısından önem taşımaktadır. Ekran kullanımının sınırlandırılması ve ailece geçirilecek özel zamanlar, sohbet etme ve fiziksel temas çocuğun gerginliklerinin azalmasına destek olur. Ebevenler olarak çocuklarımıza örnek olmamız, onlarla ilgilenirken bir yandan başka işlerle meşgul olmamamız çok önemlidir. Çocuğumuzun ilgi alanları doğrultusunda sanatsal ve sportif faaliyetlere yönlendirmek de etkili olabilir. Böylece hem kendilerini ifade edecek alanlara sahip olurlar, hem de başarı duygusunun vereceği hazzı yaşama fırsatı bulurlar. Bu yaştan itibaren uyku eğitimi uygulaması söz konusu değildir ancak ailecek sağlıklı uyku alışkanlıkları konusunda konuşmak, uykunun önemi üzerine belgeseller izlemek, kitaplar okumak, bilim insanlarının yaptığı konuşmaları dinlemek etkili olabilir. Bireysel olarak üstesinden gelemeyeceğimiz bir uyku sorunu ile karşı karşıyaysak, mutlaka uzman desteğine başvurmamız gerekir.
Okumalısınız: Bebeklere uyku eğitimi nasıl verilir?
Uykusuz anneler tecrübelerini paylaşıyor! Bebek ve çocuklarda uyku düzeni nasıl olmalı? Bebeklere uyku eğitimi nasıl verilir? Çocuklarda uyku okul başarısını nasıl etkiliyor? Öğrenmek için Anne Bebek Kulübü Forum‘u ziyaret edebilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!
