Yazı İçeriği
Çocuklarda kaygı bozuklukları neden olur ve belirtileri nelerdir? En çok hangi yaşlarda görülür? Nasıl tedavi edilir? Ebeveynlerin dikkat etmesi gerekenleri, Uzm. Psikolojik Danışman Deniz ÇANGA KARHAN çocuklarda kaygı bozukluğu ile ilgili önemli bilgileri Anne Bebek Kulübü için yazdı.
Çocuklarda kaygı bozuklukları ve nedenleri
Çocuklarda kaygı konusunu konuşmadan önce kaygı ve korkunun ayrımının yapılması gerektiğini düşünüyorum. Kişinin yaşamını tehdit edebilecek boyutta somut bir durumla karşı karşıya kalması durumu korku olarak adlandırılır.
Kaygı ise potansiyel olarak tehlike oluşturabileceği düşünülen durumlara verilen tepkidir. Yani korku daha somut olaylara verilen bir tepki iken kaygı belirsiz ve soyut durumlara verilen tepkidir. Korku ‘’şu ana’’ kaygı ise “beklenene” odaklanır. ( Şahin, 2019)
Kaygı nedir?
Kaygı kişinin gelecekte nasıl gerçekleşeceği belli olmayan; belki de gerçekleşmeyecek olan soyut bir duruma karşı endişe ve tedirginlik duyma hali olarak açıklanabilir.
Çocuklarda kaygının nedenleri nelerdir?
Tüm çocuklar özeldir ve aslında her çocuk hayata başka bir pencereden bakar. Dolayısıyla çocuğun çevresini algılayış şekline göre kaygıya sebep olan faktörler de değişebilir. Bir çocuğu oldukça kaygılandıran bir durum bir başka çocuk için en güvenli liman ve rahatlatıcı olabilir.
Fakat Doğan Cüceloğlu (2007) kaygının ortak sebeplerini şu şekilde sıralamıştır: iç çelişki, desteğin çekilmesi belirsizlik ve olumsuz bir sonucu beklemek olarak kabaca dört ana başlık altında incelenebilir.
Bireyler olarak kaygının temelinin çocukluk çağında atıldığını unutmamalıyız çünkü çocukken sistemimize giren, bizleri kaygılandıran durumların gelecek yaşantımızda da hayatımızı etkilemesi olasıdır. ( Şahin ve Seven, 2020)
Çocuklarda görülen kaygı bozuklukları;
- Genelleştirilmiş kaygı bozukluğu
- Panik bozukluk
- Ayrılma kaygısı bozukluğu
- Sosyal kaygı bozukluğu
- Özgül fobi
- Seçici Konuşmazlık Bozukluğu
Çocuklarda kaygı bozukluğu belirtileri;
- Ruh halinde sinirlilik,
- Huzursuzluk,
- Dikkat dağınıklığı ile beraber odaklanma problemi,
- Tahammülsüzlük ve gerginlik,
- Fizyolojik olarak;
- Kalp atışında,
- Kanın kimyasal yapısında değişiklikler,
- Nefes alış-veriş oranında farklılıklar,
- Boyun ve omuz bölgelerindeki kaslarda duyulan kas gerilmeleri,
- Terleme,
- Avuç içlerinin sürekli soğuk ya da sıcak olması,
- Mide-bağırsak hareketlerinde değişim,
- Yutma güçlüğü,
- Bulantı,
- Sürekli baş ağrısı,
- Kızarma ve kalp çarpıntıları gözlemlenir.
Çocuklarda kaygı bozukluklarının görülme sıklığı
Kaygı bozuklukları çocuklarda en yaygın karşılaşılan psikolojik bozukluktur. Araştırmalara göre kadınlarda erkeklerden daha sık rastlanmaktadır. %8.6 ile %17.7 arası değişen bir yaygınlık oranına sahiptir.
Çocukların yaşla birlikte bilişsel işlevlerinin gelişmesi, muhtemel tehlikelerin varlığını ve sonuçlarını anlayabilme kapasitesinin artmasına neden olur. (Kessler ve ark., 2005)Muhtemelen bu sebeple 13-18 yaş grubunda yapılan çalışmalarda anksiyete bozukluğu görülme sıklığının %30’lara kadar çıktığı gösterilmiştir (Merikangas ve ark., 2010).
Özellikle yaşadığımız dönemde tüm dünyayı etkisi altına alan covid-19 pandemi sürecinde bu oranların değiştiğini söyleyebiliriz çünkü sosyal faaliyetlerin kısıtlanması, eğitimin aksaması gibi olumsuzluklar kaygı bozukluklarının artmasına sebep olabilir.
Çocuklarda kaygı bozukluklarının tedavisi
Kaygı bozuklukları diğer psikolojik hastalıklarla komorbidite göstermektedir dolayısıyla birden fazla psikolojik rahatsızlık veya anksiyete bozukluğu görülebilir. Kaygı bozukluklarının tedavisinde bilişsel davranışçı terapi yöntemi olumlu sonuçlar vermektedir.
Kaygı bozukluğu olan çocuklarda BDT’nin birincil hedefi uygun olmayan düşünme ve davranış örüntülerini değiştirmektir. Bu nedenle bilişsel davranışçı terapi kaygı bozukluklarında yaygın bir şekilde kullanılır. (Karakaya ve Öztop, 2013)
Ailelerin dikkat etmesi gerekenler
- Ebeveynler olarak çocukları kıyaslamamalısınız. Bu durum çocuklar arasında kıskançlık ve öfkeye dayalı başarısızlığa karşı kaygı yaratabilir.
- Çocukların fiziksel, bilişsel ve duygusal gelişimiyle yakından ilgilenmeli, özellikle soyut döneminde olmayan 12 yaş altı çocuklarla iletişim kurarken daha dikkatli olmalı ve onların soyut işlem yeteneğinin henüz tam gelişmemiş olduğunu unutmamalısınız.
- Çocukları tümüyle oldukları gibi kabul edip benimserken onları gerçeklikten uzak tutmamalı, gelişim dönemlerine göre gerçeklerle baş etme kapasitelerin farkında olup onlara gereken açıklamaları yapmalısınız.
- Çocuklar büyüdükçe özgürlük alanları genişler bu nedenle çok fazla koruyucu ya da aşırı hoşgörülü olmak gibi aşırı zıt uçlar güvenli bağlanma stillerinin oluşmasında dezavantajlı durumlar yaratabilir bu nedenle belirli ölçüde destekleyici ve kabul edici olmalısınız.
Okumalısınız: Çocuklarda özgüven eksikliği nasıl giderilir?
KAYNAKÇA
Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R., Merikangas, K. R. ve Walters, E. E. (2005). Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of general psychiatry, 62(6), 593-602.
Merikangas, K. R., He, J. P., Burstein, M., Swanson, S. A., Avenevoli, S., Cui, L., … ve Swendsen, J. (2010). Lifetime prevalence of mental disorders in US adolescents: results from the National Comorbidity Survey Replication–Adolescent Supplement (NCS-A). Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 49(10), 980-989.
Cüceloğlu, D. (2007). İnsan ve Davranışı. Remzi Kitabevi, İstanbul.
KARAKAYA¹, E., & ÖZTOP, D. B. (2013). Kaygı bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde bilişsel davranışçı terapi.
ŞAHİN, Ö. Ü. H., & SEVEN, S. (2020)Erken Çocuklukta Kaygı. Dr. Öğr Üyesi Halil Uzun, 11.
ŞAHİN, M. (2019). KORKU, KAYGI VE KAYGI (ANKSİYETE) BOZUKLUKLARI. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(10), 117-135.
Çocuklarda kaygı bozukluğu nedir ve belirtileri nelerdir? Dilerseniz forum sayfamızda tecrübeli annelerden destek alabilirsiniz! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!
