Yazı İçeriği
Bebeklerde büyüme ve gelişme nasıl takip edilir? Bebeklerde büyümeyi etkileyen faktörler nelerdir? Bebeklerde büyüme geriliği nasıl anlaşılır? Ne zaman çocuk doktoruna gitmeliyiz? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Neşe Yar, bebeklerde büyüme ve gelişme konusunda ailelerin en çok merak ettiği konuları yazdı!..
Bebeklerde büyüme ve gelişme nasıl değerlendirilir?
Çocukların en hızlı büyüme ve gelişmesi ilk bir yılda ve ergenlik döneminde olmaktadır. Bebeklerde büyüme ve gelişme birbirinden farklı kavramlardır. Birlikte değerlendirilirler. Büyümenin değerlendirilmesi; vücut ağırlığı, boy, baş çevresi, vücut bölümlerinin birbirine oranları ve göğüs çevresi ile yapılır. Gelişmenin değerlendirilmesi; nöromotor gelişme derecesi, dişlerin çıkma ve değişme yaşı, kemiklerin olgunlaşma derecesi, zeka değerlendirilmesi ve cinsel gelişme ile yapılır.
Ne zaman çocuk doktoruna gitmeliyiz?
İlk bir yılda bebek büyüme ve gelişmesini değerlendirirken yakın takip etmek büyüme yada gelişmede ki duraklamayı erken tanıyıp buna sebep olabilecek hastalıkların sebebini erken farketmeyi sağlayacaktır. Bebekler doğum sonrası ilk 6 ayda ayda bir kez, 2. Altı ayda 2. Ayda bir ve bir yaşından sonra 3 ayda bir büyüme gelişme açısından değerlendirilmelidir.
Bebeklerde büyüme evreleri
Pediatride ölçüler persantil eğrileri olarak gösterilirler. Persantil eğrileri 200-300 sağlam kız ve erkek gruplarının doğumdan puberte sonuna kadar belli aralıklarla ölçülmesiyle elde edilir. Mesela, aynı yaş ve aynı cinsten 100 normal çocuk olduğunu varsayalım. Boy değerleri en küçükten en büyüğe doğru sıralanır Alttan 3. çocuğun boy ölçüsü 3. Persantil ölçüsü, üssten 3. Çocuğun boy ölçüsü ise 98. persantil değerine uyar. Muayene edilen çocuğun ölçüsü, bu değerin üzerine işaretlenerek normal sınırlar içinde olup olmadığı ve hangi persantil değerine uyduğu saptanır.
Tüm çocuklar 6. Aydan başlayarak kendi genetik yapısına özgü persantil eğrisini izler. 6. Ayında 10.persantil eğrisine uyan bir çocuk 4-5 yaşlarında da o yaşa uyan 10. Persantil eğrisi üzerinde bulunur. Mesela bir çocuk 50. persantil de giderken 10. persantile düşmüş ise büyümeyi engelleyen bir sebep vardır. Hastalık, beslenme bozukluğu, psikolojik bozukluk gibi.
Bebeklerde boy kilo baş çevresi hesaplama
Büyümeyi değerlendirmede en pratik yol boy, ağırlık ve baş çevresinin değerlendirilmesidir. 3-97.persantil normal büyümenin alt ve üst sınırları olarak kabul edilir. 50. Persantil çizgisi median adını alır ve optimum gelişimi gösterir.Eğer çocuğun boyu önceki kontrollerde gösterdiği persantil çizgisinden aşağıya düşmüşse normal sınırlar içinde olsa bile büyümenin temposu bozulmuş demektir.
Boy uzaması genetik özellikler ile belirlenir. Anne babası kısa olan çocukların kısa boylu olmaları beklenir. Ortalama yetişkin boy hesaplaması için Tanner formülü geliştirilmiştir.
Çocuk erkekse; (anne boyu + 13 ) + baba boyu )/2 : ortalama erişkin boyu
Çocuk kızsa; ( anne boyu + ( baba boyu -13 )/2: ortalama erişkin boyu
Çocuğun boy artışı hayatın belirli evrelerinde farklı olmaktadır:
- Yenidoğan ortalama boy: 48-52 cm
- İlk 3 ayda 8 cm
- İkinci , üçüncü 3 ayda 4 cm
- 1-2 yaş arası 10-12 cm
- 2-7 yaş arasında 7 cm / yıl
- 4-10 yaş arası 5-6 cm /yıl hızla uzar.
2 yaşından sonra boy hesaplama formülü şöyledir.
Boy: Yaş (yıl) X 6 + 77 cm
Bebeklerde vücut ağırlığı hesaplama
Yenidoğan bebek 2500-4000 gr ( ortalama 3400 gr ) ağırlığındadır. Doğumdan sonra ilk birkaç gün içinde ağırlığının %6-10 kadarını kaybeder. İlk biekaç günde kilo kaybeden bebek 10. günde doğum ağırlığına ulaşır.Bebek 5. Ayda doğum ağırlığının 2 katına, 1 yaşında doğum ağırlığının 3 katına erişir. 1-2 yaş arasında 2-2,5 kg alır.
Yaşa göre vücut ağırlığını şu formüllerle hesaplanır
*1-6 yaş arası (kg): yaş ( yıl) X 2 +8
* 6-12 yaş (kg): yaş (yıl ) X7 /2
(Yaş X 2 ) + 8 :vücut ağırlığı ( kg)
