Kızamık hakkında bilinmesi gerekenler

Çocukluk döneminde daha çok karşılaşılan bulaşıcı hastalıklardan biri de kızamıktır. Kızamık nasıl bulaşır? Kızamıktan korunmak mümkün müdür? Kimler risk grubundadır ve daha dikkatli olması gerekir? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzman Doktor Kerem Yıldız kızamık ile ilgili bilinmesi gerekenleri Anne Bebek Kulübü okuyucuları için yazdı.

Kızamık nedir?

Kızamık hastalığı sıklıkla çocukluk yaş grubunda olmak üzere her yaşta görülebilen, paramiksovirus grubundan rubeola virüsün sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Kızamık virüsünün konağı insandır.

Hastalık solunum yoluyla bulaşmaktadır. Hastalar döküntü başlamadan önceki 4 gün ve başladıktan sonraki 4 gün hastalığı çevredekilere bulaştırabilir.

Bulaştırıcılığın en yoğun olduğu süreç ateş, öksürük gibi ilk belirtilerin ortaya çıktığı dönemdir. Kızamık olan kişiyle temastan 8-12 gün sonra kızamık belirtileri görülür. Ağızda yanak içlerinde küçük beyaz lekeler (Koplik lekeleri) görülebilir. Döküntüler ise 14 gün sonra ortaya çıkar. Deri, ödemli bir hal alır ve yüz şişer. Döküntüler bazen avuç içi ve ayak tabanlarında da görülebilir. 

Hastalığın şiddeti genellikle döküntülerin yaygınlığı ile orantılıdır. Üçüncü günden sonra döküntüler esmerleşir ve kaybolur. Değişim yine kafadan ayaklara doğru ilerler. Deri artık pullanmaya başlar. Kızamığı bir kez geçirmek hastalığa yaşam boyu bağışıklık sağlar.

Özellikle aşı olamayacak kadar küçük bebeklerin, aşı olmamış çocukların, hamilelerin ve bağışıklık sistemi sorunları olanların hasta kişilerden uzak tutulması gerekir. 

Kızamık Önlenebilir mi?

Kızamık hastalığını önlemenin en güvenli ve etkili yolu aşılanmaktır. Kızamık aşısının ilk dozundan sonra koruyuculuk oranı %93’e, ikinci dozundan sonra ise %97’ye çıkar. Kızamıklı hasta ile temas eden çocuklara temastan sonraki ilk 72 saat içerisinde kızamık aşısı yapılarak hastalık önlenebilir. Bu önlemin alınamadığı durumlarda duyarlı kişilere temastan sonraki altı gün içerisinde gamaglobulin uygulanarak  hastalık önlenebilir ya da hafifletilebilir. 

Kızamık hastalığından korunmak neden önemlidir? 

Bildirilen kızamık vakalarının yaklaşık %30’unda bir ya da daha fazla istenmeyen etki gelişmektedir.  Bir yaş altı çocuklarda ve erişkinlerde ciddi etkilerin riski daha yüksektir. Kızamık geçirenlerin %1-6’sında zatürre, %6’sında ishal, %7-9’unda orta kulak enfeksiyonu, 1000 vakada bir körlük ve beyin iltihabı görülür.  

Kızamık Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

Ülkemizde kızamık aşılaması Sağlık Bakanlığı’nın aşı takvimine göre 12. ayın sonunda ve 48. ayın sonunda ikili aşılama şeklinde yapılmaktadır. Bunlara ek olarak bölgesel bir takım değişkenlere göre de 9-11. aylar arasında ilave doz kızamık aşılaması uygulanabilmektedir.

Kızamık, kızamıkçık, kabakulak üçlüsü çocuklukta yapılmışsa erişkinlikte yeniden aşılama gerekmemektedir. 

Kızamık aşısının yan etkileri nelerdir?

Canlı zayıflatılmış bir aşı olan kızamık aşısı sonrasında %10 aşı uygulanan yerde ağrı-şişlik-kızarıklık ve hafif ateş, %5 hafif döküntü görülebilmektedir. Aşıdan sonra olguların %10’unda 39 dereceyi geçen, bir iki gün süren ateş ve döküntü saptanmıştır. Merkezi sinir sistemi yan etkisi bir milyon dozda bir olarak bildirilmiştir.

Bağışık çocukların aşılanması yan etkide artışa neden olmaz. Yan etkinin aşının uygulandığı yaş ile ilişkisi saptanmamıştır. Aşının kızamık-kabakulak-kızamıkçık olarak uygulanması yan etkilerde artışa neden olmamaktadır.

SSPE (Subakut Sklerozan Panensefalit) Hastalığı Nedir?

SSPE merkezi sinir sisteminin kızamık virüsü nedeniyle oluşan ilerleyici kronik iltihabıdır. Genellikle kızamık hastalığının geçirilmesinden 7-10 yıl sonra görülmektedir. Davranış bozukluğu ile başlayan ve yavaşça ilerleyen SSPE, geç dönemde istem dışı kasılmalara neden olur ve genellikle 2 yıl içinde ölümle sonuçlanır.

Kızamık aşısı SSPE’ye neden olmaz. SSPE sıklığının kızamık hastalığının yaşamın erken dönemlerinde geçirilmesiyle yükseldiği bilinmektedir. 

Kızamık Hastalığının Tanı ve Tedavisi Nasıldır?

Hekimin muayene sırasında kızamıkta yaygın olarak görülen deri döküntüsü ve ağız içi lezyonları görmesi durumda tanı koyulur. Hekim gerekli gördüğünde diğer hastalıkları ekarte etmek ve mevcut tanıyı netleştirmek için ek olarak laboratuvar testleri yapılmasını isteyebilir.  

Kızamık hastalığın tedavisinin esasını destek tedavisi oluşturmaktadır. Hastaların döküntülerin başlamasından sonraki bir hafta boyunca evden çıkmaması ve sağlam kişilerle temasının kısıtlanması hastalığın yayılımını azaltacaktır.

• Okul veya kreşteki kişiler kızamık tanısı kesinleştikten sonra bilgilendirilmelidir.
• Çocuk ayrı bir odada kalmalı ve odaya bakım veren kişi dışında kimse girmemelidir.
• Oda havalandırılmalı, nem düzeyine dikkat edilmeli ve güneş almalıdır.
• Hastanın bakımından sorumlu kişiler maske kullanmalıdır.
• Havuç, portakal, yumurta gibi A vitamininden zengin gıdalarla beslenilmelidir. 

Anneler burada buluşuyor! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!