Çocuklarda sünnet ne zaman yapılmalı? Erkek çocuklarda sağlıklı sünnet nasıl olmalı? Sünnet operasyonundan sonra iyileşme süresi ne kadardır? Sünnet ile ilgili tüm merak edilenleri Çocuk Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Arzu Özyer Bektaş’a sorduk. İşte sünnet ile ilgili bilmeniz gerekenleri Anne Bebek Kulübü okuyucuları için cevapladı.
Kadınları pek çok meslek grubunda aktif olarak görüyoruz. Ancak sünnet yapan bir kadınla ilk defa tanışıyorum. Bir kadın olarak sünnet yapmaya nasıl karar verdiniz?
Türkiye’deki sosyal yapılanmayı düşündüğümüzde bu soruyu sormanız çok doğru. Çünkü sünnet önceki yıllarda sağlık eğitimi bile almamış sünnetçi diye adlandırdığımız kimseler tarafından yapılıyordu. Bunun sonucunda da bu kişilere sünnet olan çocuklar bu sefer çok ciddi problemlerle biz doktorlara geliyordu. Ben Çocuk Cerrahisi Uzmanıyım. Doktor olmaya küçük yaşlardaki klasik sorulardan beri karar vermiştim. Çocuk Cerrahisini seçme nedenim ise çocukları çok sevmemden kaynaklanıyor. Bunun yanına da tıp fakültesinde eğitimini aldığım ve çok sevdiğim cerrahiyi ekleyince keyifle yaptığım bir iş ortaya çıktı.
“Sünnet küçük fakat önemli bir cerrahi işlemdir. Mutlaka konusunda uzmanlaşmış hekimler tarafından yapılmalıdır.”
Biraz sünnetin tarihçesini konuşmak istiyorum. Neden sünnet yaptırıyoruz?
Sünnetin tarihi M.Ö. 6000’li yıllara kadar uzanır. Eski Mısır piramitlerinde bulanan bazı mumyaların sünnetli oldukları görülmüştür. Sünnetin Hz.ibrahim’in adeti olduğu söylenmektedir. Tarih boyunca Mısırlıların, Yahudilerin ve Babillilerin sünnetli oldukları görülmüştür. Fakat sünnetin devamlı bir adet haline gelmesi Hz. Muhammed’in (S.A.V.) Müslümanlara tavsiyesi ile kalıcı olarak uygulanmasına vesile olmuştur.
Bugün artık sünnet hem Peygamberimizin (S.A.V.) tavsiyesi hem de tıbbî yararından dolayı yapılmaktadır. Sünnet artık batı ülkelerinde de tıbbî yararından dolayı tercih edilen bir uygulama olmuştur.
Sünnet kim tarafından yapılmalı? Sünnet yapılacak yerde hangi koşullar aranmalı?
Sünnet küçük ama önemli bir cerrahi işlemdir ve konusunda uzmanlaşmış hekimler tarafından, sterilizasyon şartları uygun ortamlarda, uygun cerrahi aletlerin bulunduğu ortamlarda yapılmalıdır.
Özellikle lokal sünnetlerde çocukların güvende hissedeceği ve korkmayacağı bir ortamın olması çocuğun sünnete olan bakışını olumlu etkilemektedir. Klinik dekorasyonunda çocuklar için tehdit içermeyen görseller ve renkler kullanılmalı, çocuklara özel bir aktivite ve oyun alanı oluşturarak, stressiz bir ortam hazırlanmalıdır. Bunların yanı sıra ailenin ve çocuğun mahremiyetini gözeten, bir dinlenme/bekleme odası oluşturulması da sünnet anını kolaylaştıracak düzenlemelerdir.
Sünnette kullanılan cerrahi aletler ve sarf malzemeleri mutlaka tek hastada kullanılmalı, cerrahi müdahale – sünnet odası ve masası / sedyesi işlem sonrasında yeni bir hasta alınmadan önce uygun solüsyonlarla dezenfekte edilmelidir.
Sünnet kararı nasıl alınır? Çocuk bu sürece nasıl hazırlanır?
Sünnet tıbbı endikasyon ise çocuk hekimi ya da çocuk cerrahisi uzmanının tıbbi açıdan değerlendirmesi sonucu aileye önermesi ile gerçekleşir. İsteğe bağlı sünnet de ise çocuğun yaşı ve psikolojik durumu değerlendirilerek, nerede ve kimin tarafından yapılacağı da özenle araştırılarak karar verilmelidir.
Çocuk, sünnet öncesinde mutlaka sünnet yapacak hekimle tanışılmalıdır ve mutlaka ön muayene yapılmalıdır. Çünkü;
- Çocuk, hekimi ile tanışacak ve ona güven duyacaktır.
- Çocuğun başka bir hastalığı olup olmadığı kontrol edilmiş olur.
- Sünnet öncesinde ve sonrasında yapılacaklar ve karşılaşılabilecek durumlar ayrıntılı ortaya konur.
- Özellikle büyük çocuklarda psikolojik olarak olumsuz etkilenmenin önüne geçilir.
Sünnetin çocuk psikolojisi üzerindeki etkileri nasıldır?
Sünneti ilk 3 ay hatta yenidoğan dönemimde önermemizin nedeni çocuğun psikolojik olarak olumsuz etkilenmemesi içindir. 2-6 yaş arası çocuklar olup bitenlerle ilgili her şeyi anlamakta ama bizler çocuklarımıza sünnetle ilgili her şeyi tam anlatamadığımız için psikolojik olarak etkilenebiliyorlar. Ebette ki bu tavır da keskin bir sınır değildir. Bazen 4 yaşındaki çocuğa konuşarak ulaşabilirken, yeri geliyor 9 yaşındaki çocuğu muayene bile edemiyorsunuz. Bu nedenle ön muayene sünnet aşaması içerisinde çok büyük önem kazanıyor. Muayene sonrası, çocuğun durumuna göre sünnet olup olmayacağı ve sedoanaljezi veya lokal mi sünnet olacağına karar verilmektedir. Özellikle büyük çocuklarla ayrıntılı konuşulmalı, onayı alınmalı ve süreçle ilgili kesinlikle yalan söylenmemelidir.
Bazı aileler çocuklarını doğar doğmaz sünnet yaptırıyorlar, bunu öneriyor musunuz ve bebekler ne zaman sünnet ettirilmelidir?
Ben yenidoğan sünneti eğer çocukta anaotomik ve fizyolojik bir sıkıntı yoksa kesinlikle öneriyorum. Yenidoğan ilk 30 günlük döneme denir. Bebek doğumdan hemen sonra hastaneden çıkmadan da sünnet yapılabilir. Ama son dönemde bebek dünyaya anneye alışsın, anneyi emmeyi öğrensin ve anne de bebeğe alışsın diye 7-15 günde de tercih edilmektedir.
Yenidoğan sünnetinin avantajları nelerdir? Yenidoğan sünneti hangi durumlarda önerilir?
Bebekte bir sıkıntı yok ise anne de hazır ise yenidoğan sünneti yapılabilir. Bebeklerde yara iyileşmesi çok daha hızlıdır ve bebeklerin ağrı eşiği çok daha yüksektir. Daha az hareketlidir, bu da sünneti daha da kolaylaştırır. Sünnet sonrası bakımı da çok daha rahat olur ve bebekler bu süreçten psikolojik olarak etkilenmezler.
Hangi durumlarda yenidoğan sünneti uygulanamaz?
Bebeğin başka bir rahatsızlığı var ise (kalp, solunum yetmezliği vb.)
Pipisinde eğrilik ya da rotasyon anormallikleri var ise, Hipospadias (peygamber sünneti) gibi ameliyat gerektiren durumlar var ise bu bebeklere sünnet uygulanmaz.
Çocuklar hangi yaşta sünnet olmalı? Sünnet için en ideal yaş nedir?
Aslında teknik olarak 1 günlükten itibaren sünnet yapılabilir. Tecrübemin sonucunda, eğer farklı bir durum yok ise, en uygun zaman ilk 3 ay hatta yenidoğan dönemidir. Psikolojik etkilenmenin yoğun olduğu düşünülen 2-6 yaş arası önerilmese de bu bir kural olarak kabul edilemez. Sünneti kabul etmiş ve anlamış çocuklar da bu süreci sorunsuz biçimde atlatabilmektedirler. Özellikle 1- 6 yaş arası çocuklar sünnet öncesi mutlaka muayene edilmeli ve çocuğun durumuna göre sünnet kararı ve yöntemi alınmalıdır.
Siz hangi yöntemle sünnet yapıyorsunuz? Sünnet için tavsiye ettiğiniz yöntem hangisi?
Çocuklar mutlaka steril şartlarda, ehil bir hekim tarafından, uygun bir yaşta sünnet ettirilmelidir. Aksi halde yapılan küçük hatalar çocuklarda özgüven kaybına, psikolojik bozukluklara ve işlevsel bozukluklara yol açabilir. Sünnet cerrahi bir girişimdir ve önemsiz, basit bir müdahale olarak görülmemelidir. Ben çocuk cerrahıyım ve yüzyıllardır uygulanan cerrahi yöntemlerle sünnet yapıyorum.
Sünnette anestezi genel mi lokal mi olmalıdır?
1 yaşına kadar lokal sünnet yapılabilir. 5 yaşından sonra da özel bir durum yoksa çocuk muayene edilip, çocukla konuşulup lokal sünnet yapılabilir. Ancak 1-5 yaş arası çocuklar muayene edilmeden sünnet yöntemine karar verilmemelidir.
Sünnet sonrası bakım ve pansuman nasıl yapılır? Nelere dikkat etmek gerekir? Ailelere tavsiyeleriniz nelerdir?
Sünnet sonrasında sürekli bir pansumana gerek yoktur. Sünnetin durumuna göre biz bazen gazlı bezle kapatıyoruz ve aileye 2 gün sonra nasıl çıkaracaklarını anlatıyoruz. Bazen o sargıya bile gerek kalmadığı kalmıyor. Daha rahat bir süreç için ağrı kesici şurup ya da fitil öneriyoruz. Yumuşak tutsun diye antibiotikli kremler de öneriyoruz. Sünnet sonrasında aileye bu konuda detaylı bilgi veriyoruz. Böylelikle çocuk en az etki ile sünnet sürecini tamamlamış oluyor.
Sünnet operasyonundan sonra iyileşme süresi ne kadardır?
Ortalama 5-7 gündür. Ama kimi çocuk 2 günde toplarken kimi çocuk ise 10 günde toparlamaktadır.
Acil sünnet durumları nelerdir? Hangi durumlarda beklemeden sünnet yaptırılmalıdır?
Parafimosis dediğimiz sünnet derisinin pipi ucunu halka şeklinde sıkıştırması sonucu dolaşımın bozulması durumunda acilen sünnet edilmelidir. Fimosis dediğimiz pipi ucunda darlık durumunda da sünnet hemen yapılmalıdır. Balanit dediğimiz sünnet derisi iltihabı bir kaç kez tekrarlanmış ya da tüm deride ciddi iltihap olmuş ise iltihap tedavi edildikten sonra çocuk sünnet edilmelidir. Ayrıca sık İdrar yolları enfeksiyonu durumunda da en kısa zamanda sünnet yapılmalıdır.
Penis ucu dar olan çocukların sünneti yapılırken nelere dikkat edilmelidir?
Penis ucu darlığı göreceli bir durumdur. Yenidoğan döneminde normal olan bu durum bazen yapışıklık ya da darlık olarak düşünülebiliyor. Bunun en doğru kararını Çocuk Cerrahisi Uzmanı vermelidir. Gerçek darlık durumunda idrar yapmakta ciddi zorluk olur ve bu da acil sünnet yapılması gereken bir durumdur. Çişini rahat yapan bir bebeğin pipisinin ucu görülmüyor diye buna darlık var diyemeyiz
Sünnet hatası nedir? Böyle bir durumda sünnet onarımı nasıl yapılır?
Sünnet derisinin pipinin boyuna göre kesilmesi gerekir. Tam burada başka bir durumdan bahsetmek istiyorum. Gömük pipi dediğimiz bir durum var. Pipinin görünen kısmından başka iç tarafta da pipi boyu var. Bunu özellikle kilolu çocuklarda sık görüyoruz. Bu durumlarda içerideki pipi boyunu da dikkate alarak deriyi uzun bırakıyoruz. Deri uzun gibi kalmış görünse de bu bu şeklide yapılması önemlidir. Bu durum ileride kendiliğinden düzelecek bir durumdur. Sadece sünnet sırasında bir dönem için o deriyi geriye doğru çekmeliyiz. Bu durum yanlış ya da uzun kesilmiş gibi görünebilir ama gerçek bu değildir.
Gelelim olabilecek durumlara…
- Her ameliyattan sonra olduğu gibi sünnet sonrasında da olabilecek bazı durumlar var. Çocukta çok aktif bir şekilde kanama olabilir ve tekrar durdurmak için dikiş atılması gerekebilir.
- Özellikle yukarıda bahsettiğimiz gömük pipi durumlarında deri geriye düzgün çekilmediğinde, deri yapışıp darlık oluşabiliyor. Bu durum sonucunda da derinin açılması ya da tekrar sünnet edilmesi gerekebilir.
- Özellikle doktor olamayan kişiler tarafından yapılan sünnetlerde deri çok kısa kesilip ileride eğrilik oluşabilmekte. Bunun düzeltimesi için de ikinci bir operasyon gerekebilir.
- Doktor tarafından yapılmayan sünnetlerde özellikle penis ucu yaralanmalarına çok rastlıyoruz. Bu tip yaralanmalar ise bazen geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurabiliyor.
Sünnetin faydaları nelerdir? Sünnet hangi hastalıklardan korur?
- Penis kanseri olasılığını azaltır.
- İdrar yolu enfeksiyonlarından korunmakta önemli rol oynar.
- Cinsel yolla bulaşabilecek hastalıkların önüne geçilmesini sağlar. Örneğin HIV virüsü gibi, HIV virüsü bulaşması sonucu AIDS hastalığı görülür. Sünnetli peniste bulaşıcı hastalıklara yakalanma olasılığı diğerine göre daha azdır.
- Hijyen açısından büyük öneme sahiptir. Sünnetsiz penisin enfeksiyon kapma olasılığı daha yüksektir. Çünkü penisi saran derinin iç kısmının temizlenmemesi halinde hastalıklar oluşabilir.
Sünnet sonrası hangi durumlarda doktorumuza haber vermemiz gerekir?
Özellikle ilk akşam sızıntı şeklinde kanama olabilir ama çok aktif durdurulamayan kanama olduğunda mutlaka doktorunuza haber vermelisiniz. Sünnet sonra özellikle derisi yapışık penislerde sarı beyaz bir tabaka olabilir. Ama buradan sarı bir akıntı olursa doktorunuza haber vermelisiniz.
” Yapılan araştırmalar sağlıklı ve doğru sünnet uygulamalarının oranının sağlıksız ve bilinçsiz ellerde yapılan sünnet oranlarının altında kaldığını göstermektedir. “
Penislerinde kalıcı hasarlar oluşabilmektedir.”
Anneler burada buluşuyor! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!
