Bebeklerde düşme ve kafa travması

Bebeğiniz düştüyse dikkat!  Çocuklarda kafa darbeleri ne zaman tehlikeli? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Dündar Yaykıran kafa travması geçiren çocuklar için hayat kurtaran önerilerde bulundu…

Kafa travması çocukluk yaş grubunda önemli bir sağlık sorunudur. Erkek çocuklarda iki kat fazla sıklıkta görülmektedir. Ölüm, ciddi yaralanma ve kalıcı hasar oranı çeşitli kaynaklara göre değişmekle birlikte % 2–15 arasında bildirilmektedir. Bu oran hafif kafa travmalarında oldukça düşük iken ciddi kafa travmalarında yüksektir.

Düşme ve çarpmalara karşı alınabilecek önlemler:

1. 5 Aylıktan itibaren bebekler yattıkları yerde dönebildiklerinden yüksek ve yanları çocuğun düşebileceği şekilde açık olan masa üzerinde, sedirde veya salıncakta uyutmayın ve yalnız bırakmayın.
2. Yürüteç kullanmayın.
3. Balkon demirlerini çocukların sarkmayacağı yükseklikte ve aralarından geçemeyeceği genişlikte yaptırın.
4. Emekleyen ve yeni yürümeye başlayan çocukları balkon, duvar üstü, merdiven başı veya dam üzerinde tek başına bırakmayın.
5. Çocuklar takılıp düşeceğinden, odalarda halı uçlarının kıvrık olmamasına, zeminin ayağa takılacak bir şeyler içermemesine dikkat edin.
6. Mutfak, tuvalet, banyo gibi kaygan zeminleri ıslak tutmayın.
7. Merdiven başları ve kapı girişlerini iyi ışıklandırın.
8. Çocuğunuza küçük veya büyük olmayan, uygun ayakkabılar giydirin.
9. Çocuğunuzun yatağının yanlarına uygun yükseklikte, düşmesini önleyecek parmaklık yaptırın.
   

Düşme ve çarpmalarda yapılması gerekenler:

1. Kaza geçiren çocuk ağlamıyorsa veya kaza sonrası 5-10 dakika içinde ağlaması geçti ise, şuuru yerindeyse, beden hareketleri normalse (ellerini, kollarını, bacaklarını normal hareket ettiriyorsa), kusması yoksa hiçbir müdahaleye gerek yok ve gece uyumasında sakınca yok. Fakat 24 saat boyunca yakından gözlemleyin.
2. Kazadan sonra ilk 24 saat içinde 2’den fazla fışkırır tarzda kusma, dalgınlık, sürekli uyku hali, solunum sıkıntısı, karın ağrısı, renk solukluğu veya havale geçirme gibi bulgular olursa mutlaka bir sağlık kuruluşuna götürün.
3. Yüksekten düşmelerde yukarıda sayılan belirtiler olmasa bile kırık çıkık veya bir iç kanama ihtimali olacağından en yakın sağlık kuruluşuna götürün.
4. Kaza sonucu vücutta şişlik veya morluk oluşmuşsa üzerine buz veya soğuk suyla ıslatılmış bez koyarak daha fazla şişmesini önleyiniz.

Çocuklarda kafa travmalarının nedenleri;

1. Düşmeler (yürürken düşme, yataktan, sandalyeden düşme, bisikletten, yürüteçden düşme, kucaktan düşme vs.)
2. Trafik kazaları
3. Çarpmalar (başını sabit bir cisme (masa, sandalyeye vs) çarpma, hareketli bir cismin (top, taş vs) başa çarpması)
4. Spor yaralanmaları

Çocuklarda kafa travmalarının oluş mekanizmasına göre ayrımı;

• Şiddetli kafa travması
• Orta kafa travması
• Hafif kafa travması

Şiddetli kafa travması

• Motorlu araç kazası
• 1 metre yüksekten ya da 5 basamak merdivenden düşme
• Kasksız bisiklet yada motosiklet kazaları
• Yüksek hızlı objelerin kafaya çarpması

Hafif kafa travması

• Yer seviyesi hizasında düşme
• Duran sabit nesnelere çarpma

Orta kafa travması

• Şiddetli ve hafif travma dışında herhangi bir mekanizmayla oluşan travma

Çocuklarda kafa travmasında beyin tomografisi

Çoçuklu çağındaki kafa travmalarında, doktorlar açısından en kritik kararlardan birisi beyin tomografisinin gerekip, gerekmediğidir. Kafa travması sonrası beyin yaralanması açısından risk taşıyan çocuklarda beyin tomografisi ile görüntüleme yapılmalıdır. Beyin tomografisi temel olarak akut girişim gerektiren beyin yaralanmaları ayırt etmeyi sağlar. Ancak tomografide radyasyon içermektedir ve her kafa travmasına tomografi çekmek doğru değildir.

Çocukluk çağındaki kafa travmalarında, tomografi için belirli kurallar geliştirilmiştir.

Tomografi çekilmesi gereken durumlar

1. Bilinç değişikliği
2. Kafa derisinde hematom
3. 5 saniyeden uzun bilinç kaybı
4. Travma mekanizmasının şiddetli olması
5. Kafatası kırığı şüphesi
6. Travma sonrası 2 den fazla kusma
7. Travma sonrası 30 dakikadan uzun süre ağlama, avutulamama
8. Şiddetli baş ağrısı
9. Muayenede irritabilite (çok huzursuz, aşırı alert olması)
10. Nöbet geçmişi olmayan hastada kafa travması sonrası nöbet olması
11. Sıyrık, şişme ve laserasyonun > 5cm olması (1 yaş altında)
12. Glaskow koma skoru, GKS<14 ya da 1 yaştan küçük olanda GKS<15
13. Nörolojik muayede patolojik bulgu, fokal nörolojik defisit varlığı
14. Davranış değişiklikleri, yürüyüş bozukluğu veya beceriksizlik/koordinasyon bozukluğu
15. Penetran kafatası yaralanması veya gergin fontanel (bıngıldak)

Hafif kafa travmalı hastaların şikayeti yok, muayene bulguları normal ise ve yukarıdakilerden biri yok ise beyin tomografisine gerek yoktur ve evlerine güvenle gönderilebilirler.

Hafif kafa travmalı hastalarda yukardakilerden biri varsa beyin tomografisi çekilmeli ve mutlaka beyin cerrahi tarafından değerlendirilmelidir. Beyin cerrahi tarafından normal olarak değerlendirildi ise evlerine güvenle gönderilebilirler.

Orta kafa travmalı hastaların şikayeti yok, muayene bulguları normal ise ve yukarıdakilerden biri yok ise acil beyin tomografisine gerek yoktur ve 4-6 saatlik gözlem sonrası kötüleşme yok ise tomografiye gerek yoktur ve evlerine güvenle gönderilebilirler.

Orta kafa travmalı hastalarda yukardakilerden biri varsa veya 4-6 saatlik izlem sonrası kötüleşme varsa beyin tomografisi çekilmeli ve mutlaka beyin cerrahi tarafından değerlendirilmelidir. Beyin cerrahi tarafından normal olarak değerlendirildi ise evlerine güvenle gönderilebilirler.

Şiddetli kafa travması olan hastaların mutlaka beyin tomografisi çekilmeli ve beyin cerrahi tarafından değerlendirilmelidir. Beyin tomografisi normal olsa bile en az 12-24 saat gözlem altında tutulması ve klinik durumuna göre karar verilmesi gerekir.

Hangi durumda tekrar hastaneye başvurmak gerekir

Orta ve hafif kafa travması ile hastaneye başvuran ve sonrasında eve taburcu edilen çocukların uyanık tutulmasına gerek yoktur.

Aşağıdakilerden biri olursa mutlaka beyin cerrahisi olan bir hastaneye başvurmak gerekir;

1. 1. Çocukta huzursuzluk ve ajitasyon görülmesi
   2. İnatçı veya kötüleşen baş ağrısı
   3. 2′ den fazla kusma
   4. Bilinç bozukluğu
   5. Davranış değişiklikleri
   6. Dengesiz yürüme
   7. Beceriksizlik/koordinasyon bozukluğu
   8. Nöbet görülmesi
   9. 38 derece üzerinde ateş olması