İyot takviyesi faydaları ve zararları

İyot, vücut tarafından yapılmayan temel bir eser mineraldir, bu nedenle gıda veya takviyelerle elde edilmelidir. Bazı gıdalarda doğal olarak bulunur ve takviyelere ve bazı tuzlara ilave edilir. İyot, normal metabolizmayı düzenlemenin yanı sıra proteinlerin ve enzim aktivitesinin oluşturulmasına yardımcı olan tiroid hormonları tiroksin ve triiyodotironin yapmak için gereklidir. Yeterli iyot alınmazsa hormonları düzgün çalışmaz ve vücutta çeşitli olumsuz yan etkilere neden olabilir. Peki iyot takviyesi kullanırken nelere dikkat etmeliyiz? İyotun faydaları ve zararları nelerdir? İyot damlası kullananlar nelere dikkat etmeli?

Anne Bebek Kulübü uzmanlarından Diyetisyen İrem Uğur, iyot alınımının faydaları ve iyot fazlalığının hangi hastalıklara yol açabileceğini yazdı! İşte iyot takviyesi ile ilgili merak ettiğiniz soruların yanıtları!..

İyot nedir ve niçin önemlidir? 

İyot, insan vücudunda çok az miktarda bulunan, normal büyüme ve gelişme için gerekli bir mineraldir. Vücudumuzda az miktarda bulunsa da, bu miktar yaşam için çok önemli ve hayatidir. İyot tiroid bezinde tiroid hormonlarının yapımı için gereklidir. Tiroid bezi boynun ön kısmında bulunur. Tiroid bezinde sentezlenen hormonlar, kana geçerek vücuttaki çeşitli bir çok olayı kontrol ederler.

Tiroid Hormonlarının Görevleri

• Normal büyüme ve gelişmeyi sağlamak
• Beyinin normal çalışmasını sağlamak
• Sinir sistemi çalışmasını ve vücut ısısını düzenlemek
• Vücut enerjisini kontrol etmektir

İyot kaynakları nelerdir? 

İyot vücuda besinler, su ve deniz ürünleri tüketimi ile alınır. Balık ve diğer deniz ürünleri gibi yüksek oranda iyot içeren yiyecekler ile süt, yumurta ve et iyot içeren gıdalardandır. En fazla iyot; mezgit, ton balığı gibi derin tuzlu su balıkları, istiridye, karides, ıstakoz ve deniz yosunları gibi diğer deniz canlılarında bulunur. Sebzelerden ıspanak, şalgam, pazı, kabak, sarımsak ve kuru fasulye de iyot içerir. İyot yetersizliği hastalıkları özellikle toprağında iyot yetersizliği olan bölgelerde (Karadeniz gibi bol yağış alan) görülmektedir. Havada bulunan iyot toprağa çöker ve bu toprakta yetişen bitkiler iyodu alır.

Okumalısınız: Hamilelikte iyot kullanımı 

İyot eksikliği kilo aldırır mı?

Doğadan ve besinler ile alınan iyodun yetersiz olması durumunda guatr (tiroit bezinde büyüme), tiroit nodülü ve hipotiroidi (yavaş  çalışan tiroid) gibi birçok hastalıkla karşı karşıya kalınabilir. Yavaş çalışan tiroid, metabolizmanın ve enerji üretiminin yavaşlamasına, kilo artışına, hazımsızlık kabızlık gibi mide bağırsak problemlerine neden olabilir.

İyot eksikliği zeka geriliğine neden olur mu?

İyot eksikliği; önlenebilir zekâ ve büyüme geriliğinin en önde gelen nedenlerinden birisi olup  kişiyi anne karnından başlayarak tüm yaşamı boyunca olumsuz olarak etkileyen bir hastalıklar bütünüdür.

Özellikle çocuklarda ilk 3 yılda santral sinir sisteminin gelişiminde tiroit hormonlarının büyük rol oynamaktadır. İyot eksikliğine bağlı yetersiz tiroit hormon biyosentezi zeka ve gelişme geriliğini tetiklemektedir. İyot eksikliği IQ’da 12-13 puan azalma yaratarak, okul çağı çocuklarda ders başarısında düşme, dikkat eksikliği sendromu, sağırlık, konuşma bozuklukları, anksiyete, depresyon, boy kısalığı, kabızlık, kilo artışı, guatr, dirençli demir eksikliği anemisine de neden olabilmektedir. Özellikle doğurganlık çağdaki kadınlar, gebeler, bebekler ve çocuklar iyot eksikliği bakımından risk altındadır. İyot eksikliği, düşük ve erken doğuma da neden olabilir.

Okumalısınız: Dikkat eksikliği hiperaktive bozukluğu: Nedenleri, belirtileri, tedavisi

İyot ve alerji

İyot, tiroid fonksiyonu için gereklidir; sağlıklı hücrelerin ve sağlıklı bir metabolik hızın korunmasına yardımcı olur. İyot, bazı dezenfektanlarda ve X ışını işlemlerinde kullanılan bazı kimyasallarda da bulunan kimyasal bir bileşiktir. İyot içeren ürünlere maruz kalma, iyot duyarlılığı olan kişilerde kaşıntı, döküntü, şok gibi çeşitli belirtilere neden olabilir, ancak bu alerjik bir yanıt olarak kategorize edilmemiştir. İyot intoleransı olabilir. Bu durumdan şüphelenilirse, vakit kaybetmeden bir sağlık uzmanına gidilmelidir. Alerji uzmanınız, iyot alerjisini veya intoleransını teşhis ederse, kişiye reaksiyonları en aza indirmek için hangi yiyecekler, tedaviler veya ilaçlar konusunda kaçınmaları gerektiği konusunda tavsiyede bulunabilir.

Okumalısınız: Tiroid hastaları nasıl beslenmeli? 

İyot eksikliği baş ağrısı yapar mı?

İyot, tiroid hormonları aracılığıyla metabolizmaya ve vücudun enerji üretimine doğrudan etki ettiği için eksikliğinde de fazlalığında da baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, üşüme gibi belirtiler görülebilir.

İyot eksikliği saç dökülmesine neden olur mu?

Tiroid hormonları saç köklerinin gelişmesini kontrol etmektedir. Hormon seviyeleri düştüğünde kökler çoğalmayı durdurabildiği için iyot eksikliği olan kişilerde saç dökülmesi söz konusu olabiliyor.

İyot eksikliğini önlemek için yapılabilecekler

İyot eksikliğini önlemek için yapabileceklerimiz nelerdir?

1- İyotlu tuz kullanın

İyot eksikliğinin kontrol edilmesinde en etkili yol iyotlu tuz kullanmaktır. İyotlu tuz, etkisini kaybetmemesi için güneşten ışıktan ısıdan ve nemden korunmalı, dolap içinde ve kuru ortamda saklanmalı ve yemeklere en son ilave edilmelidir. Sağlığımız için az ama İYOTLU TUZ kullanalım.  İyotlu tuz akıllı tuzdur.

2- Deniz ürünleri, yumurta ve et tüketin.

Tuzlu su balıkları ve diğer deniz ürünleri gibi yüksek oranda iyot içeren yiyecekler ile süt, yumurta ve et gibi iyot içeren gıdaların alınması da iyot eksikliğini önler.

3- Guatrojen gıdaları sınırlandırmanız gerekebilir.

Brassica ailesinden (karnabahar, brokoli, kale, lahana, Brüksel lahanası) sebzelerin çiğ olarak yenmesi tiroid fonksiyonunun azaltabilir zira bunlar peroksidazı etkileyen guatrojen maddeler içerir. İyot eksikliği olanlar için bu gıdaların çiğ tüketilmesi riskli olabilir. O nedenle bu çok faydalı sebzelerin çiğ değil, hafif buharda pişirilerek yenilmesi önerilir. Gerekirse miktar konusunda sınırlandırma yapılabilir.

4- Sigara kullanımına dikkat!

Sigara dumanı iyot alımını engelleyici etkileri olan tiyosiyanat denen bir bileşik içeriyor.

5- Detaylı tarama yaptırın.

İyot alımıyla etkileşen pekçok faktör olduğundan, iyot alımının yanı sıra başka mikronütrientler (selenyum, vitamin A ve D, çinko, B vitaminleri ve omega-3 yağılarının noksanlığı), gıda alerjileri, gluten intoleransı ve guatrojenik gıdalar iyodun vücutta kullanılmasını etkileyebilir. Bir doktor ve beslenme uzmanıyla bu süreci yönetebilirsiniz.

6- İyot eksikliğini önlemeyi sağlayan bu önlemlerin dışında hastalığın tedavisinde iyot içeren tablet veya damlalar uygulanabilir. Ancak !

İyot takviyesi zararları 

Bir iyot tedavisi yapılacaksa bu tedavinin mutlaka doktor kontrolünde, serum ve idrar iyot düzeylerinin saptanıp yapılması gerekir. Aksi takdirde iyot aşırılığına bağlı farklı ciddi sorunlar ile (tiroid kanseri, otoimmün hastalıklar, karaciğer böbrek problemleri gibi) karşılaşılabilir. Her bedeninin ihtiyaçları ve eksiklikleri farklıdır. Uzman olmayan kişilerden aldığınız genel öneriler, sağlığınızda geri dönüşü olmayan sonuçlara neden olabilir. Gerekli tahlilleri yaptırmadan ve doktorunuz takviye kullanılmasını istemeden kesinlikle iyot takviyesi kullanmayın.

Vücutta iyot fazlalığı belirtileri şunlardır:

• Halsizlik
• Cilt kuruluğu
• Yorgunluk
• Cilt derisinde kalınlaşma
• Zihinsel fonksiyonlarda zayıflama, unutkanlık
• Kabızlık
• Saçta güçsüzleşme ve dökülme
• Hızlı kilo alımı
• Odaklanma sorunu
• Aşırı üşüme
• Regl periyotlarında düzensizlik
• Saç ve tırnak kırılması
• Depresif ruh hali
• Hamile kalırken zorluk yaşama

Vücutta iyot fazlalığı belirtileri gözlemliyorsanız mutlaka doktorunuza başvurunuz.