Prematüre bebek nedir? Prematüre bebek özellikleri nelerdir? Prematüre bebekleri bekleyen önemli sorunlar nelerdir? Prematüre bebek bakımı nasıl yapılır? Prematüre bebek gelişimi nasıl olur? Prematüre bebek anneleri bebek bakımında neler dikkat etmeli? İşte prematüre bebekler hakkında bilmeniz gereken her şey!..
Son adet döneminin ilk gününden itibaren, 37 haftadan önce canlı doğan tüm bebekler “prematüre” olarak tanımlandırılmıştır. Bu bebeklerimizin yenidoğan döneminde titizlikle takibi, gelişebilecek artmış mortalite ve morbitide riski açısından çok önemlidir.
Erken doğuma bağlı olarak, düşük doğum ağırlığı (DDA: 2500 gr altı) prematür bebeklerimizde sık izlenmektedir. Prematüre doğum, bebek için pek çok önemli riskin ortaya çıkmasına neden olduğu için bu bebeklerin takip ve bakımı büyük önem taşımaktadır.
Ağırlığı 1500 g’dan az olan bebeklerimiz, çok düşük doğum ağırlıklı (ÇDDA) olarak adlandırılır ve bu bebeklerimiz çoğunlukla prematüredir.
- Prematürite ve İntrauterin Büyüme Geriliği (IUBG) ile ilgili faktörleri tamamen birbirinden ayırmak ve değerlendirmek zordur. Preterm yani erken doğum yapan ve İUBG olan bebeklerin annelerinde yetersiz beslenme ve anemi yani kan değerlerinde düşüklük olması durumunun sık olduğu görülmektedir. Yine, doğum öncesi bakımın yetersiz olmasının ve yanlış ilaç kullanımı hikayesi bulunmasının da erken doğum için risk oluşturduğu bilinmektedir. Risk oluşturduğu göze çarpan diğer durumlar arasında, akraba evlilikleri, iki gebelik arası sürenin kısa olması ve dörtten fazla çocuk doğurmuş anne gebelikleri sayılabilir. Ayrıca; annenin sigara kullanmasının, preterm (erken) doğum ile ilişkili olduğu bilinen bir gerçektir.
Erken Doğum Açısından Risk Faktörleri
Fetal Sebepler
- Fetal distres
- Çoğul gestasyon
- Eritroblastozis
- İmmün olmayan hidrops
Plasental Sebepler
- Plasental disfonksiyon
- Plasenta previa
- Abrupsiyo plasenta
Uterin Sebepler
- İki boynuzlu uterus tablosu
- Serviks yetersizliği
Maternal (Anneye Bağlı Sebepler)
- Preeklamsi
- Kronik hastalıklar
- Enfeksiyon
- İlaç bağımlılığı
Diğer Başlıca Sebepler
- Erken membran rüptürü
- Polihidramniyos
- Travma
Prematüre doğan ve IUBG ile birlikte olan düşük doğum ağırlıklı bebekler için birçok faktör ortaktır.
- Konjenital yani doğumsal bir anomali, merkezi sinir sistemi hasarı, ÇDDA ya da İUBG yoksa, düşük doğum ağırlığı olan bebeklerin fiziksel büyümeleri iki yaşında term bebeklerin ölçülerini yakalamaya başlar. Bu yakalama durumunun, doğum esnasında büyük olan prematürelerde daha erken gerçekleşmesini bekleriz.
Düşük Doğum Ağırlıklı Bebeklerde Görülme Riskinde Artış Olan Durumlar
- Respiratuar Distres Sendromu
- Ciddi intraventriküler kanama (İVH)
- Geç sepsis (%24) ve Enfeksiyonlar
- Bronkopulmoner displazi (%23)
- Nekrotizan enterokolit (%7)
- Uzamış hastane yatışı
- Konjenital pnömonl
- Apne
- Patent duktus arteriyozus
- Anemi {erken veya geç başlangıçlı)
- Yetersiz gastrointestinal fonksiyon
- Sarılık
- Metabolik ve Endokrin Bozukluklar
- Merkezi Sinir Sistemini ilgilendiren hastalıklar
- Konvülziyonlar
- Prematüre Retinopatisi
- Sağırlık
Maddeler halinde de sıraladığım gibi immatürite, yani gelişimini tam olarak tamamlayamamış olmak, yenidoğan dönemi hastalıklarının çoğunun şiddetini artırır. Fakat, yine bu dönemde, klinik bulguların belirginliğini de azaltır. Bu yüzden sıkı takip, iyi gözlem çok önemli bir yere sahiptir. Yaşamın ilk yılı süresince, prematüre bebekler miadında doğan bebekler ile kıyas edildiğinde tıbbi hizmetlere daha çok ihtiyaç duyarlar. Bebeğimiz ne kadar küçük ise, o oranda artmış bir bakım gereklidir. En yaygın nedenler olarak, solunum yolları enfeksiyonları, kasık fıtığı ve rehabilitasyon ihtiyacı karşımıza çıkar. Aileler olarak, doktorumuzla devamlı irtibat halinde olmalı, muayene takvimini takip ederek, okul çağı başlayana kadar gözlemimizi sürdürmeliyiz.
Hastane Taburculuğunda Nelere Dikkat Ederiz?
- Prematüre bebeğin taburcu olmadan önce, annesini emerek veya biberon yoluyla gereken besini oral olarak alıyor olabilmesi gerekir.
- Bazı hassas yenidoğanlar, aile uygun ve yeterli eğitimi aldıktan sonra, nazogastrik sonda ile beslenirken taburcu olabilirler.
- Düzenli şekilde, günde yaklaşık 30 g tartı alarak büyümelidirler.
- Bebeğimiz normal şartlar altında, uygun giysilerle, vücut sıcaklığını açık beşikte koruyabilmelidir.
- Bebek hastanede iken, annelerimiz, bebeğe evde nasıl bakacağını öğrenmeli ve bebek bakımı için, mümkün olduğu ölçülerde sağlık ekibi ile birlikte hareket ederek tecrübe kazanmalıdır.
Bebeğime Bakarken Nelere Dikkat Etmeliyim?
-
- Vücut sıcaklığının kontrolüne dikkat edin.
- Sıvı ihtiyacını karşılamayı ihmal etmeyin.
- Beslenmenin başlaması, devamı ve niteliği konusunda uzman görüşünden faydalanın. Ek gıdaya başlamak, vitamin takviyesinde bulunmak, mama vermek konusunda doktorunuzla iletişim halinde olun.
- Enfeksiyonların önlenmesi açısından hijyen kurallarına harfiyen uyun, çok kalabalık ortamlarda dikkatinizi bebeğinizden ayırmayın.
- Prematür bebeklerde riski artan hastalıklar başta olmak üzere, aşılama, takip ile prematüre retinopatisi, sağırlık, sarılık vb. yenidoğan tarama programlarını aksatmayarak, oluşabilecek olumsuzların önüne geçmeyi amaçlayın.
- “Ani Bebek Ölümü Sendromu” prematüre bebeklerde daha sık görüldüğü için bebeğinizin yatış pozisyonuna azami ölçüde dikkat edin. Bebekler için en uygun uyuma pozisyonu sırtüstü yatıştır. Bebeğinizin yatış pozisyonunun her 3-4 saatte bir değiştirilmesi ayrıca önem taşır. Bebeğinizin yattığı yatağın içine gömülecek şekilde çok yumuşak olmasından kaçının, orta sertlikte olmasına özen gösterin.
- Fiziksel ve nörolojik gelişimi yakından takip edin.
