Yazı İçeriği
Otizmin kardeşler üzerindeki etkileri nelerdir? Otizmli kardeşi olan çocuklara nasıl yaklaşılmalı? Otizmli çocuklarda kardeş kıskançlığı olur mu? Algı ABA Terapi ve Çocuk Gelişim Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Parin Yakupyan yazdı…
Otizmin kardeşler üzerindeki etkileri nelerdir?
Otizmli bireylerin (tüm özel gereksinimli bireyler için aynı durum) kardeşi hususu özel eğitimde önemli konulardan biridir ve bir o kadar da göz ardı edilen konuların başında gelir. Otizm tanılı, sosyal, duygusal ve iletişim alanlarında zorluk çeken bireylerde, toplumun ufak modeli olan aile içerisindeki “kardeş” kavramının çok önemli olduğunu belirtmek isterim. Son dönemlerde de bir çok özel eğitim kurumu otizmli bireyleri kardeşleri ile birlikte derse almakta etkileşimi artırmaktadır. Aile eğitimi kadar önemli bir konudur kardeş eğitimi. Bu yazımda size biraz bu husustan bahsetmeye çalışacağım.
Kardeş, ihmal edilecek bir husus değildir
Aileler tanılama sürecinin verdiği şokla, bir an önce tanıdan kurtulma çabası ile attığı adımlarda genellikle kardeşler ihmal edilmektedir. Oysa diğer birey ihmal edilecek bir husus değildir, olmamalıdır. Normal gelişim gösteren aile bireyi bu süreçte yaşadıklarını bir ömür boyu taşıyabilmektedir. Normal gelişim gösteren birey, kıskançlık, sevilmeme, kendini önemsiz hissetme, bıkkınlık gibi duygulara kapılabilir. Aileler bu süreçte dengeli bir yol izlemek zorundadırlar.
Kardeş, en iyi oyun arkadaşıdır
Özellikle otizm tanılı bireylerde sosyal ve toplumsal becerilerin gelişimi çok önemlidir. Ailelerimizin en çok dert yandıkları konulardan biri de oyun arkadaşlığı hususudur. Aile içerisinde otizm tanılı bireye oyunlarda arkadaşlık edecek bir bireyin bulunması bir nimet olarak değerlendirilebilir. Otizmli bireyler sıra kavramını ev içinde bu sayede pekiştirip, geliştirebilirler.
Kardeş, en yakın modeldir
Otizmli bireylerle çalışırken, edindikleri bilgilerin ve kazanımların genellenmesi gerekir. Bunun aile ortamında yapılmasında en yakın model ve örnek kardeşidir. Gerekli yönlendirmeler ile davranışların ve kazanımların pekiştirilmesine kardeş dahil edilmelidir. Ayrıca kardeş, otizmli birey için sürekli gözünün önünde olan, hareketlerini ve davranışlarını taklit edebileceği bir arkadaştır. Akademik becerileri çalışırken en iyi sıra arkadaşıdır.
Kardeş, dil gelişimi açısından öncüdür
Otizmli bireylerin dil gelişiminde kardeş önemlidir. Taklit edebileceği bir modeldir. Diyalog kuracağı bir arkadaştır. Yönergelerin uygulanmasında örnektir.
Kardeş, paylaşımın adıdır
Kardeşlik, paylaşmaktır. Aynı evi, aynı odayı, oyuncağını, çok sevdiği bir eşyayı, yeri geldiğinde en sevdiği yiyeceği, içeceği, kıyafeti… Ufak sürtüşmeler olsa da dengeyi sağlamayı öğrenir.
Kardeş, tüm yükleri omuzlayacak güçte değildir
Kardeş ihmale gelmeyecek bir husustur. Otizmli bireyin yapmadığı işleri ya da ev içerisindeki görev dağılımında daha fazla yük alması gereken kişi kardeşi değildir. Yükleri dengeli dağıtmak, sevgiyi eşit paylaştırmak, kardeşi erken büyütmemek gerekir. Oluşan dengesizlik ise bir ömür boyu taşınacaktır.
Kardeş, duyguların ve mimiklerin öğrenilmesine katkıdır
Duygular ve mimikler konusu otizm tanılı bireylerde üzerinde çok çalışılması gereken konulardan biridir. Evde model olarak kardeşi olan birinin doğal yoldan öğrenme ile bu kavramları kazanması, oluşan fazla yaşantı ortamı sebebiyle biraz daha kolaydır.
Maddeler uzatılabilir. Önemli olan nokta ise şudur, ev içi ilişkiler dengeli şekilde yönetildiğinde, otizmli bireyler için kardeş model, rehber, genellemedir. İkili ilişkilerin temelidir. Oyundaki en iyi arkadaşıdır, onu koşulsuz şartsız kabul eden önemli kişilerden biridir. Hayat yolunda atacağı adımlarda en büyük destekçisidir. Önünde yürüyen, arkasını kollayandır. Elinden tutandır. Göz temasını en iyi öğreteceklerden biridir. Paylaşmayı öğreten, duyguları hissettirendir. Ona tanısıyla değil birey olarak bakandır. Kardeş bu hayatta çok anlamlıdır, özellikle otizmli bireyler için…
Özel gereksinimli bireye sahip bir abi , abla veya kardeşe durumu ile ilgili mutlaka hazır olduğunda açıklama yapmak gerekir. Sorgulamalar başladığında kardeşinin durumu anlatılmalı ve geleceğe dair yükler yüklenmemelidir. Kardeş te psikolojik sorunlar gözlemlendiğinde mutlaka terapik destek alınmalı bu konu asla ihmal edilmemelidir.
Yazımı burada sonlandırırken herkese sağlık dolu, gelişim barındıran günler dilerim.
Sağlıcakla kalın…
