Menenjit nedir? Tanı ve Tedavi nasıldır?

Bulaşıcı hastalıklar arasında önemli bir yere sahip olan menenjit yenidoğan bebekte ve sonrasında da görülmektedir. Eskiye oranla menenjit ile mücadele de oldukça iyi ilerlemeler olmaktadır. Teşhisi, tedavisi ve korunma yöntemleri bilinmekte olup bu konu da hekimlerimiz aileleri bilinçlendirmek için önemli kampanyalar ve yayınlar hazırlamaktadır. Menenjit nedir? Tanı ve tedavi yöntemleri nelerdir? Menenjit hakkında sıkça sorulan soruları ve yanıtlarını Anne Bebek Kulübü yazarı Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Burak Emre Demir yazdı.

Menenjit Nedir?

Menenjit beyin ve omuriliği çevreleyen zarların enfeksiyonu ve iltihaplı hastalığıdır. Ateş, baş ağrısı, boyun hareketleri ile baş ağrısı ve kusma menenjitin en sık belirtileridir. Ancak bu belirtiler birçok başka hastalıkta da olabilir. Bu sebeple ayrıntılı muayene ve değerlendirme gereklidir.

Menenjit virüsler başta olmak üzere bakteriler, mantarlar veya parazitlerle meydana gelebilir.

Menenjit her yaşta görülebilir. 1 yaşından küçük bebekler ve yeni doğan döneminde risk daha yüksektir.

Üst solunum yolu enfeksiyonu sonrasında olup kendiliğinden iyileşebilecek kadar hafif olabileceği gibi hayatı tehdit edecek kadar ciddide olabilir.

Hastalık herkesi etkileyebilir ve hastalığa yakalananların çoğu öncesinde tamamen sağlıklıdır.

Çocuklara yapılan aşılar menenjite neden olan birçok bakteriye karşı koruyuculuk sağlar. Virüslerin neden olduğu menenjit en sık görülen tiptir ve diğer etkenlere göre daha hafif seyirlidir. Bakteriyel menenjitler ise kalıcı sakatlık ve hayati risklere sebep olabilir.

Belirtiler:

Menenjit belirtileri erken dönemde gribi taklit edebilir. Bir kaç saat yada gün içinde artarak asıl menenjit belirtileri ortaya çıkar.

Menenjitte görülebilecek belirtiler:

• 38 derece ve daha yüksek ateş
• Şiddetli baş ağrısı
• Boyun hareketlerinde zorlanma
• Ensede sertlik
• Kusma
• Parlak ışıktan rahatsızlık
• Sersemlik ve tepkisizlik
• Bilinç bulanıklığı
• Havale Eklem ve kas ağrıları
• Meningokok menenjitinde deri döküntüsü

Yeni doğan bebeklerdeki menenjit belirtileri:

• Yüksek ateş
• Sürekli ağlama
• Hareketlerde yavaşlama
• Uykuya eğilim
• Beslenememe
• Bıngıldağın aşırı gergin ve şiş olması, nabız atışı olması
• Bebeğin vücudunda veya boynunda sertlik

Özellikle yüksek ateş, bilinç bulanıklığı ve baş ağrısı varsa sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.

Çocukluk döneminde bağışıklık sistemi henüz tam gelişmediği için menenjit tehlikeli bir hastalıktır. Yetişkinlerde dalağı alınmış, uzun süreli hastalık geçirmiş, bağışıklık sistemi zayıf kişiler risklidir.

Bulaşma Şekilleri

Menenjit

• Öksürme
• Hapşırma
• Öpüşme ortak mutfak gereci ve havlu ile bulaşabilir.

Mikroplar  burun, boğaz ya da kulak yoluyla vücuda girer ve beyne ulaşarak enfeksiyona neden olur.

Menenjit her yaşta oluşabilir, ancak 1 yaşın altındaki çocuklar, gençler ve genç yetişkinler (16-25 yaşları arasında), 60 yaşın üzerindeki kişiler de daha sık görülür.

Çocuklarda bağışıklık sistemi daha zayıf olduğu için menenjit en tehlikeli hastalıkların başında gelir. Bunun yanı sıra, dalak fonksiyonu bozuk veya alınmış olan kişiler ile kronik hastalık sahipleri,  bağışıklık sistemi bozukluklarına sahip kişiler de risk altındadır.

Menenjite neden olan mikroplar kolay yayılabildiğinden, yoğun nüfuslu ve insanların birbirine yakın yaşadığı yerlerde salgınlar olabilmektedir. Yurtlar, kreşler, kışlalar gibi toplu halde kalınan yerlerde etkenin yayılma ihtimali daha yüksektir. Ayrıca Afrika, Hindistan gibi bölgelere yapılan seyahatler ile Hac ziyaretinde yetişkinlerin tekrar menenjit aşısı olması tavsiye edilir.

Pek çok bakteriyel menenjit etkeni aşı ile önlenebilmektedir. Aşı yapılmamış bebekler hem kendileri risk altındadır hem de toplumu risk altında bırakırlar.

Tanı Yöntemleri

Öncelikle doktor tarafından fiziki muayene yapılır. Muayenede ense sertliği, sinir sistemi bulguları, ciltte döküntü varlığı kontrol edilir. Tetkikler ile vücutta bakteri ya da virüs varlığına dair sonuçlar incelenir. Gerekli hallerde bel omurlarından beyin-omurilik sıvısı alınıp, bakteri ve enfeksiyon varlığına bakılır. Radyolojik görüntüleme ile beyinde bir değişiklik olup olmadığı incelenir. Bu tetkiklerle birlikte menenjit teşhisi konulabilmektedir.

Tedavi Yöntemleri

Bakteriyel menenjit çok ciddi durum olduğundan doktor menenjitten şüphelenirse hastanede hemen antibiyotik tedavisine başlar.

Test sonuçlarına göre antibiyotik ve diğer tedaviler değişebilir. Kişinin yaşına ve risk faktörlerine bağlı olarak antibiyotik tedavisinin süresi 7-21 gün boyunca değişir.

Ayrıca ateş, terleme, kusma nedeniyle kaybedilen sıvılar serumlarla takviye edilir. Gerekli hallerde beyindeki ödemi azaltmak için streoid/kortizon tedavisi verilebilir.

Eğer testlerde menenjit işaretleri yoksa antibiyotik tedavisi durdurulur.

Bakteriyel menenjit çok ciddi bir durumdur; hastanede tedavi edilir ve hastanın durumu yakın takip edilir. Ciddi viral menenjit vakalarında da hastane yatışı gereklidir.

Bakteriyel menenjit oldukça tehlikeli bir durum olmasına rağmen hastalık doğru şekilde teşhis edilir ve hemen tedaviye başlanırsa kalıcı sorun yaratmadan iyileşir. Fakat her şeye rağmen bazen işitme kaybı, kalıcı nöbetler, zihinsel bozukluklar hatta felç oluşabilir.

Viral menenjitlerde hastalık şiddetli ise, antiviral ilaçlar verebilir. İstirahat önemlidir.

Menenjit sonrası olabilecek olumsuz durumlar :

• İşitme bozuklukları
• Beyin hasarı
• Görme bozuklukları
• Bellek sorunları
• Yürüme problemleri
• Böbrek yetmezliği
• Şok
• Epilepsi
• Ölüm

Menenjitden korunma yolları nelerdir?

Sık sık ellerin yıkanması, aşılar, genel temizlik kurallarına dikkat edilmesi, hapşırırken, öksürürken ağzın kapatılması, ortak eşya kullanımından kaçınmak, iyi pişirilmemiş gıdaların tüketilmemesi başlıca korunma yöntemleridir.

Menenjit Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Özellikle çocuklarda önemli menenjit etkenleri olan hemofilus influenza ve pnömokok adlı bakterilerden rutin çocukluk çağı aşılamaları ile korunmak mümkündür.

Meningokok denen ve ağır bakteriyel memenjit yapan etkenlere karşı ikinci aydan itibaren özel aşılama programları uygulanabilmektedir. Rutin dışı özel aşıları hekiminizin tavsiyesiyle ve hekiminiz tarafından oluşturulacak aşı takvimi ile yaptırabilirsiniz.

Menenjit ile ilgili sıkça sorulan sorular nelerdir?

Menenjit bulaşıcı mı?

Evet. Menenjit hastalığı oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Öksürme, hapşırma ile bulaşabilir. Mikroplar genellikle solunum yolu, kulak yoluyla vücuda girer ve beyne ulaşarak enfeksiyona neden olabilir.

Menenjit aşısı ne kadar koruyucudur?

Menenjit aşısı yüzde 95 ile 100 arasında koruyuculuk sağlar. Aşılama sonrasında menenjite karşı ömür boyu bağışıklık kazanılır

Menenjit aşıları kaç çeşittir ve ne zaman yapılır?

Ülkemizde üç menenjit aşısının ikisi (pnömokok ve Hib) rutin aşılamada yer alır. Meningokok aşıları ise ACWY ve B tipi aşıları olmak üzere iki çeşittir. Ülkemizde bu iki aşı özel olarak uygulanmaktadır. Bebeklerin 2. ayından itibaren uygulanabilmektedir. Ayrıca hac ve umreye gidenlere, askere gidenlere, toplu alanlarda bulunanlara, bağışıklık sistemi zayıf kişilere, HIV taşıyanlara, dalak sorunu olanlara da menenjit aşısı yapılmalıdır.

Menenjit kaç yaşında olur?

Menenjit tüm yaş gruplarında görülebilen bir hastalıktır.

Yenidoğan döneminde ve bebeklerde menenjit görülür mü?

Maalesef görülür. Yüksek ateş, bıngıldakta şişlik, boyunda sertlik, hareketlerde yavaşlama, tiz sesle ağlama nöbetleri, beslenememe gibi belirtilerde mutlaka doktora başvurmalısınız.

Menenjit belirtileri büyüklerde nasıldır?

Baş ağrısı, ateş, ışığa duyarlılık, mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, boyun hareketlerinde baş ağrısı.

Menenjit hastalığı olumsuz sonuçları nelerdir?

İşitme bozuklukları, beyin hasarı, görme bozuklukları, bellek sorunları, yürüme problemleri, böbrek yetmezliği, şok, epilepsi, ölüm

Menenjit genetik midir?

Hayır, bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır.

Menenjit için kimler risk altındadır?

Küçük bebekler, çocuklar, toplu alanda bulunanlar(öğrenciler, askerler, hac-umreye gidenler), bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve dalak fonksiyonu bozuk olanlar risk altında olabilirler.

Menenjit aşısı nerede yapılır?

Aşı takviminde bulunan aşılar Aile Sağlığı Merkezlerinde uygulanmaktadır. Ancak özel menenjit aşıları eczaneden alınarak sağlık kurumlarında yapılabilir.

Menenjit aşısının yan etkileri var mıdır?

Menenjit aşısı güvenli bir aşıdır. Kısa süreli her aşıda olabilen ateş halsizlik ağrı gibi yan etkiler görülebilir. Diğer aşılarla birlikte uygulanabilir.

Menenjiti önleme yolları nelerdir?

El yıkama ve genel hijyen kurallarına uyma çok önemlidir. Ellerin su ve sabunla 20 saniye yıkanmalıdır. Özel eşyaların ve çatal, kaşık, bardak gibi mutfak gereçlerinin başkalarıyla paylaşılmaması gerekir. Sağlıklı beslenme ve aşıların zamanında ve tam uygulanması önemlidir.

Menenjit ciltte kızarıklık ve döküntü yapar mı?

Meningokok menenjitinde basmakla solmayan mor-mavi döküntüler karakteristiktir. Enfeksiyon ilerledikçe döküntüler yaygınlaşabilir.

Menenjit nasıl bulaşır?

İnsanlar arasında temas ve solunum yolu ile bulaş olabilir. Mikrop kandan beyin zarlarına ve beyine ulaşıp enfeksiyona sebep olur. Bulaşıcılık yüksek olduğundan hastaların öksürürken, hapşırırken ağzını kapatması, ellerini su ve sabunla yıkaması ve ellerini yıkamadan bir yere dokunmaması gerekir. Hastaların kalabalık ortamlardan uzak durması önemlidir.

Menenjit ile ilgili dilerseniz forum sayfamızda tecrübeli annelerimizden destek alabilirsiniz! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!