Yazı İçeriği
Çocuklarda oldukça sık görülen yatak ıslatma bir sağlık problemidir. Çocuğun 5 yaşından sonra altını ıslatmaya devam etmesi, psikolojik ve sosyal sorunlara neden olabilir. Peki çocuklarda yatak ıslatma nedenleri nelerdir? Yatağını ıslatan çocuklara karşı yaklaşım nasıl olmalıdır? Yak ıslatmayı önlemek için ne yapabiliriz? Çocuklarda yatak ıslatma sorunu hakkında merak edilenleri Çocuk Ürolojisi Uzmanı Prof. Dr. Tarkan Soygür Anne Bebek Kulübü okuyucuları için yazdı!..
Çocuklarda yatak ıslatma sorunu
Beş yaşını geçmiş bir çocukta, ayda 2 geceden fazla uykuda yatak ıslatma, Enürezis ya da Enürezis Nokturna olarak adlandırılır. Klasik olarak 5 yaşından sonra çocuğun yatak ıslatmaya devam etme oranı %15-20 olup, bu oran daha sonraki her sene kendiliğinden %20’lik bir azalma gösterir ve 15 yaşına gelmiş bir çocukta %1-2’lere iner. Genelde erkek çocuklarda 2 kat daha fazla görülür.
Çocuklarda alt ıslatma nedenleri
Yatak ıslatma ailesel birliktelik gösteren bir durumdur. Yani çocuğun anne ya da babası da altını ıslatmışsa görülme oranı %75’lere kadar çıkabilir. Ayrıca anne ya da babadaki düzelme yaşı da çocuktaki düzelme yaşı ile paralellik, benzerlik gösterir
Bilinen ya da sanılanın aksine, yatak ıslatma sorununda psikolojik faktörlerin rolü oldukça azdır. Hatta çoğu zaman var olan psikolojik sorunlar, yatak ıslatmanın, çocuk ve aile üzerinde yarattığı stres neticesinde ortaya çıkmakta ve başarılı tedavi sonrasında bu psikolojik sıkıntılar da ortadan kalkabilmektedir.
Ancak, önceden kuru olup, daha sonra tekrar yatak ıslatmaya başlayan çocuklarda, anne-baba kaybı, boşanma, yeni kardeş, okul sorunları vb psikolojik faktörlerin rol oynayabileceği akılda tutulmalıdır.
Gece yatak ıslatan çocukta; uyanıkken uzun süre sıkıp idrar bekletme, çiş bittikten sonra acele ile kalkma, hatalı tuvalete oturma alışkanlığı ya da sıkışma, sıkışıp idrar kaçırma veya zor ya da ıkınarak idrar yapma gibi diğer idrar sorunları varsa bunlar düzeltilmeden, yatak ıslatmanın düzelmeyeceği aileye anlatılmalıdır.
Ayrıca sürekli kabızlık gibi eşlik eden problemler de yatak ıslatma tedavi başarısını düşürmektedir.
Diğer taraftan, gündüz idrar şikayetleri olan çocuklarda, idrar yolu enfeksiyonu ve böbrek hasarlanma riskinin daha yüksek olduğu da bilinmesi gereken önemli noktalardan bir tanesidir.
Bu nedenlerle, yatak ıslatan çocuklar doktora başvurduklarında, öncelikle yatak ıslatma ile birlikte olabilecek idrar yolu enfeksiyonu ya da gündüz idrar şikayetleri veya kabızlık gibi sorunlar mutlaka araştırılmalıdır. Çocuğun işeme ve dışkılama alışkanlıkları, sıvı alımı, uyku özellikleri, detaylı olarak değerlendirilmelidir. Ayrıca, idrar tetkiki ve işeme testi de tanı koymak için gereklidir.
Okumalısınız: Çocuklarda yatak ıslatma nedenleri
Çocuklarda alt ıslatma tedavisi
Tedavide ilk adım, yatak ıslatmanın çocuğun bilinçli bir davranışı olmadığının ve çocuğun altını ıslatmasının anne-babanın onu iyi eğitememiş olması anlamına gelmediğinin anne babaya anlatılmasıdır. Yatak ıslatmanın can sıkıcı bir durum olması kimi zaman konunun aile içerisinde konuşulmak istenmemesine yol açmaktadır. Bu şekilde üstünün kapatılması sorunun tedavisini olanaksız hale getirmekte ve aile içerisinde gerginliğin artmasına neden olmaktadır. Yani, “çocuktur, ıslatır” yaklaşımı doğru bir yaklaşım değildir. Diğer taraftan, anne ve babanın çocuğun yatak ıslatmasına tepki ile yaklaşması, hele hele cezalandırma yolunu seçmesi sorunu çözmekten çok daha da kötü hale gelmesine yol açacaktır.
Tedavide ikinci önemli adım; çocuğun 5 yaş ve üzerinde olması ve kuru kalmak için istekli olmasıdır. Aileye özellikle bu durumun her yıl %15-20 oranında kendiliğinden düzeleceği söylenerek güven verilmeli, motivasyon sağlanmalı ve aile ve çocuk cesaretlendirilmelidir.
Okumalısınız: Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu belirtileri
Yatak ıslatmayı önlemek için tavsiyeler
Yaşam biçimi önerileri olarak günlük sıvı alımının düzenlenmesi çok önemlidir. İçilen su ve sıvının 2/3’si gündüz saatlerinde alınmalı, sıvı gıdalar akşam saatlerinde giderek azaltılmalı ve yatmadan 1.5-2 saat kadar önce mümkünse kesilmelidir. Mesaneyi rahatsız edebilecek, asitli-gazlı, kafeinli içecekler mümkünse hiç tüketilmemelidir. Akşam yemeği çok ağır olmamalı ve çocuğu susatacağı için akşamları tuz tüketimi ve turşu, cips vb tuzlu gıda tüketiminden kaçınılmalıdır
Her ne kadar tartışmalı bir konu da olsa, yatak ıslatan çocuğun, uyuduktan 1.5 saat kadar sonra uyandırılarak kaldırılması ve çişe tutulması gece ıslatmalarını azaltabilmektedir. Ancak çocuk kesinlikle gecede bir defadan fazla uyandırılmamalıdır. Tüm bu uygulamalara rağmen sorunu düzelmeyen çocuklarda, doktor kontrolünde ilaç (veya alarm) tedavisine başlanmalıdır.
Son yıllarda, yatak ıslatan çocuklar için özellikle üretilmiş, dilde eriyebilen ve son derece düşük yan etki riski olan ilaçlar ile 3 aylık tedavi sonrasında %60-70 başarı elde etmek mümkün olmaktadır. Bu ilaçların kesinlikle kısırlık gibi bir yan etkisi de yoktur.
Okumalısınız: Çocuklara tuvalet eğitimi nasıl verilir?
Çocuğunuz gece altını mı ıslatıyor? Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!
