Yazı İçeriği
Çocuklara yapılan grip ve zatürre aşıları COVID-19’a karşı korur mu? Grip ve zatürre aşıları ne için yapılır? Grip ve zatürre aşısı yapılmazsa ne olur? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Murat Doğan, aşılar hakkında merak edilenleri yazdı!…
Peki çocuklara yapılan grip ve zatürre aşıları ne için yapılır?
Grip (influenza) aşısı ve zatürre (pnömokok) aşısı normal koşullarda riskli gruplara yapılmaktadır. Bu aşılamalar, özellikle hastalığa yakalanmayı azaltarak hem insan sağlığına hem de ülke ekonomisine fayda sağlamaktadır.
Grip aşısı, o yıl tahmini salgına neden olacak influenza virüsüne karşı koruma sağlamayı hedefleyen bir aşıdır. Bu aşı içerisinde genellikle son 3 yılın salgın yapan virüslerine karşı koruyuculuk mevcuttur. Grip aşısının yüzde yüz koruyucu olduğunu söylememiz doğru olmaz çünkü aşı yapılan yıl her zaman bir sürpriz oluşması olasılığı vardır; domuz gribi, kuş gribi salgınlarında olduğu gibi. Domuz gribi veya kuş gribi ortaya ilk çıktığı zaman kullanıma giren aşılar içerisinde bu hastalıklara uygun koruma yoktu. Dolayısıyla, grip aşısı yapılanlar yine de domuz gribine yakalandılar. Aynı şekilde kuş gribinde de benzer bir durum yaşandı.
Aşılar, içerisinde kaç çeşit virüs antijeni varsa Latince olarak o şekilde isimlendirilirler. Örneğin bir aşı içerisinde 3 farklı virüsü kapsamakta ise trivalan aşı, 4 farklı virüsü kapsamakta ise tetravalan aşı olarak isimlendirilir.
Belirli yaşın üzerindeki ve özellikle gizli bir hastalığı olan kişiler grip olduğunda hastalığı zor atlatmakta veya hayatını kaybedebilmektedir. Bu risk grubunda yer alan hasta veya henüz hasta olmamış kişiler Sağlık Bakanlığı’nca belirlenip ücretsiz olarak aşılanmaktadır. Bazı kişilerde ise isteğe bağlı olarak aşı yapılmaktadır.
Zatürre (pnömokok) aşıları bir virüse karşı değil bakterilere karşı koruma sağlaması amacıyla yapılan aşılardır. Zatürreye sebep olan iki önemli yapan bakteri vardır: Pnömokok ve Haemophilus Influenza Tip B (Hib). Pnömokokların çok fazla alt türü bulunuyor ve ilgili aşı bu alt türlerin kaç tanesine karşı koruyucu ise aşı o şekilde isimlendiriliyor (11 valanlı pnömokok aşısı, 13 valanlı pnömokok aşısı, 23 valanlı pnömokok aşısı gibi). Haemophilus Influenza Tip B (Hib) ise genelde influenza virüsü ile karıştırılmaktadır ancak Haemophilus Influenza Tip B bir virüs değil bakteridir. Haemophilus Influenza Tip B aşısının gribe karşı koruyuculuğu yoktur.
Aşılamanın koronavirüse karşı koruyuculuğu var mı?
Grip olan kişilerde genelde vücut bağışıklığı azalır ve sonrasında bazı mikroplar sebebiyle ek hastalıkların görülmesi olasıdır. Zayıf düşen bir bünyede oluşan rahatsızlıkların başında orta kulak iltihabı ve zatürre gelmektedir. Zatürre ve kulak iltihabına sebep olan bakterilere karşı aşılar yapılırsa, kişinin gribin olası zararlarından daha az etkilenileceği düşünülmektedir ancak bu aşıların COVID-19’a karşı koruyuculuğu yoktur. Zatürre ve kulak iltihabı vücudu zayıflatacağından dolayı bu aşıların yapılması COVID-19’la birlikte oluşabilecek ve kişiyi kötüleştirebilecek senaryoları önleyebileceği düşünülerek önerilmektedir (1). Yaşadığımız pandemi sürecinde bugün bildiğimiz bir gerçek daha var; COVID-19 enfeksiyonu hastada kanama pıhtılaşma sistemini de etkiliyor ve sadece akciğerleri değil diğer tüm organları da etkileyerek ağır seyrediyor. Yapılan çalışmalar, grip aşısının COVID-19 hastalığının daha hafif geçmesine neden olduğunu kanıtlanmamakla beraber bu ihtimalin teorik olarak mümkün olduğu söylenmektedir.
Grip aşısı COVID-19 enfeksiyonunu engellemesi amacıyla değil, yukarıda değindiğim gibi bu hastalığın yanında oluşabilecek diğer hastalıklara karşı koruma sağlayabileceği için ve salgının artması halinde artacak olan hastalıklı kişi sayısını ve oluşacak maliyeti düşürmek amacıyla önerilmektedir. Yani, COVID-19 ile birlikte influenza salgını üst üste binerse çok sayıda nüfus bundan etkilenecek ve sağlık sistemleri çökme noktasına gelebilecektir. Bu olası senaryodan bir nebze uzak kalabilmek adına bu yıl biraz daha fazla duyacağımız şekilde grip aşısı önerilmektedir. Fakat önemle hatırlatmakta fayda var; grip aşısı COVID-19 ‘a karşı koruma sağlamaz.
Grip ve zatürre aşısı yapılmazsa ne olur?
Bu yıl aşılama ile ilgili olan aksaklıklar bazı aileleri endişelere sevk etmiş görünüyor. Aslında daha önce bahsettiğimiz gibi şu bir gerçek ki bu aşılar koronavirüsten korunmak için yapılmıyor. Bu aşılar kişiyi zatürre ve gripten korumak amacıyla yapılıyor. Sağlıklı bireylerin bu aşıları yaptırmadığı zaman koronavirüse karşı savunmasız kalacaklarını düşünmemesi gerekir çünkü sağlıklı kişilerin bu aşıları yaptırması kişiyi koronavirüsten korumayacaktır. Yakın zamanda COVID-19 aşısı geliştirilir ve uygulanırsa ancak bu aşı sayesinde koronavirüs hastalığından korunabiliriz. Dolayısı ile, zatürre ve grip aşısı yaptıramayan sağlıklı kişilerin COVID-19 açısından endişelenmelerine gerek yoktur. Genel düşünce olarak zatürre ve grip aşılarının ölümleri azaltacağı söyleniyor fakat bu durum kanıtlanmış olmayıp teorik olarak savunulan bir bilgidir.
Peki, COVID-19 enfeksiyonundan dolayı kaybedilen kişilerin zatürre ve grip aşıları yapması bir şeyleri değiştirir miydi? Şu an bu sorunun cevabını maalesef bilemiyoruz ancak şunu iyi biliyoruz ki yaşayacağımız riskleri minimuma indirmenin yolu maske, eldiven ve mesafe kurallarına uymamız gerekiyor.
