Yazı İçeriği
Bebeklerin kendi kendilerine yaptığı hareketler ne anlama geliyor? Erken doğan bebeklerde görülebilen hastalıklar nelerdir? Erken doğan bebeklerin hastalıkları tedavi edilebilir mi? Bebeklerin beyni nasıl gelişir? Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Kıymet İkbal, yeni doğan bebeklerde el, kol ve bacak hareketlerinin beyin gelişimi açısından nasıl gözlemlenmesi gerektiğini yazdı!…
Erken doğan bebeğin sağlık sorunları erken dönemde tedavi edilebilir
Tıp alanındaki ilerlemeler ve olumlu gelişmelere paralel olarak, ülkemizde ve tüm
dünyada çok erken doğan bebekler de yaşatılabilmektedir. Yenidoğan döneminde pek çok sorunla baş etmek zorunda kalan bu bebekler maalesef ileride kalıcı sorunlar açısından ciddi risk altındadırlar. Yaşama yüksek risk ile başlayan bu bebeklerde erken dönemde gelecekte ortaya çıkabilecek yetersizliklerin ve sorunların tespiti çok önemlidir. Erken dönemde sorunların saptanıp, erken müdahale ile, bebeğin o muhteşem değişim ve gelişime açık kritik süreçte iyileşmesi sağlanacaktır. Sağlıklı bebeklerin izlemi ile ilgili çok sayıda protokol bulunmakla birlikte yüksek riskli bebeklerin maalesef izlem protokolleri net değildir. Ailelerin bebeklerinin uzun süreli izlemi hakkında yeterli bilgilerinin olmaması ve bu belirsizlik onların kaygılarını arttırmaktadır.
Bebeklerde hangi hastalıklar erken dönemde teşhis edilebilir?
Hala hangi bebekte kesin olarak ciddi nörolojik sorunların ya da hafif nörolojik bulgu dediğimiz dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve/veya öğrenme güçlüğü gelişeceğini erken dönemde saptayabilmek oldukça kısıtlıdır. Erken bebeklik dönemindeki gelişimsel sonuçların tahminindeki güçlük, gelişen sinir sisteminin karakteristik özelliklerine atfedilebilir. Bebeklik ve çocukluk dönemindeki beynin devam eden hızlı gelişimi erken dönemdeki fonksiyonel yetersizlik belirtilerinin kaybolmasına sebep olabilmektedir.
Tam tersi olarak çocuklarda fonksiyonel yetersizlik belirtileri erken yaşlarda olmayabilir, ama
ilerleyen yaşlarda, yaşla ilişkili artmış karmaşık fonksiyonlarına bağlı olarak ciddi sorunlar
sonradan fark edilebilir.
Bebeklerin beyni nasıl gelişir?
Bebekler beyin gelişimi tamamlanmadan doğarlar. Hayatın ilk aylarında yapmaları beklenen
beceriler son derece kısıtlı ve basittir. Pek çoğumuzun yenidoğan bebeklerde gözlemlediği, el, kol, bacak hareketleri aslında onların beyin gelişimlerinin ne kadar sağlıklı ve iyi olduğunu gösteren ip uçlarıdır. Anne karnında başlayıp yaklaşık doğum sonrası 4.-5. aylara kadar devam eden bu hareketler hemen hemen her bebekte aynıdır. Bu hareketlerin ortaya çıkması dış uyaranlardan tamamen bağımsız hatta uykuda bile gözlemlenebilen hareketlerdir. Bu hareketleri aslında beynin içinde tamamen özelleşmiş minik sinir hücre toplulukları üretir. Bu hareketlerin başlangıcı, bitişi, karmaşıklığı bebeğin beynin ne kadar iyi gelişip gelişmediği hakkında bizlere bilgi verir.
Video kayıtları yapılarak defalarca farklı hızda ölçüm ve değerlendirmelerle bebeğin beyin
gelişimin fonksiyonel olarak değerlendirildiği bu yöntem son 30 yıldır Avrupa’da riskli
bebeklerde uygulanmakta ve onların erken dönemde tanı alıp erken rehabilitasyon uygulanarak ilk 3 yıldaki fırsat penceresinin kaçmadan bebeklere müdahale edilme şansını sağlamaktadır. Ülkemizde son 10 yıldır bu yöntemle bebeklerimiz herhangi bir ağrılı ya da girişimsel uygulamaya gerek kalmadan değerlendirilmekte ve erken dönemde tanı alarak, beyin gelişim ve değişimin en hızlı olduğu altın dönem dediğimiz ilk 3 yaşta rehabilite edilerek gelişmesi muhtemel sorun ve yetersizlikler en aza indirilmeye çalışılmaktadır. .
