Yaşamın ilk yılı gerek sizin gerekse bebeğiniz için sürprizlerle dolu, mucizevi bir dönemdir. Siz anne olmanın getirdiği farklı duygulan yaşarken, bebeğiniz yeni dünyaya alışmak, adapte olmak ve elbette büyümekle meşguldür. Bebekler ilk yıllarında fiziksel, motor, psikolojik ve sosyal anlamda hızla gelişirler. Bebeklerinin doğduğu günü dünmüş gibi hatırlayan anneler, birinci yılın sonunda bebeklerinin nasıl bu kadar hızlı büyüdüğünü şaşkınlık ve sevinçle izlerler.
Elbette birçok annenin en çok merak ettiği soruların başında “Bebeğimin gelişimi normal mi?” gelir. Bebeğin kilosu, boyu, hareketleri, görmesi, çevresi ile iletişimi, emeklemesi, diş çıkarması gibi özellikleri büyük bir dikkatle izlenir. Her bebeğin gelişim ve özellikleri birbirinden farklı olsa da, yıllar süren araştırmaların sonucu ortaya çıkan ortalama değerler mevcut. Aşağıdaki tabloda bebeğinizin hangi ayda hangi fiziksel, motor ve psikososyal özellikleri gösterebileceğini bulacaksınız. Ancak her bebek birebir bu tabloya uymayabilir. 1-2 ay önce veya sonra o özelliği gösterebilir. Bebeğinizin gelişimi ile ilgili merak ettiğiniz konulan doktorunuzla görüşebilir, sorularınıza daha detaylı cevaplar bulabilirsiniz.
BİR AYLIK
.Bebeğiniz yaşamının birinci ayında çok yönlü uyum sağlamak zorundadır. İlk günlerde solunum, dolaşım, sindirim, ısı düzeni vb. yönlerden ortama uyum sağlaması gerekmektedir. Bu dönemde uyku ve uyanıklık dönemleri arasında kesin sınırlar yoktur. Günde 18-20 saat uyuyabilir. Uykusunda gözlerini oynatır, sesler çıkarabilir, emme hareketi yapar.Birinci ayda refleksler hakimdir. Anne karnındaki pozisyonuna dönmek ister gibi hareketler yapar. Boyun kasları lam gelişmediği için başını dik tutamaz. Yüzüstü yatırıldığında başını ancak birkaç saniye kaldırabilir. Eli yumruk biçiminde sıkılıdır. Avucunun içine çıngırak verildiğinde sapını kavrayabilir ama tutma becerisi yoktur. Her uyarıcı heyecan yaratır. Işığa, zil sesine, çıngırağa tepki verir. Tüm vücudu ile tepki verdiği gözlenir. İnsan sesine dikkat eder, hafif ritimli seslerle sakinleşir. Annesinin sesini ayırt edebilir, annesi onunla konuşurken hareketleri yavaşlar, o tarafa bakar. Görme yeteneği tam olarak gelişmemiştir. 20-30 cm uzağı net olarak görebilir. Bu meme emerken annesiyle arasında olan mesafe kadardır. Hareket halindeki cisimleri orta çizgiye kadar takip edebilir. İlk aylarda gözler her zaman beraber hareket etmeyebilir. Bebek gözlerini kullanmayı öğrenmekte ve göz kaslarını kuvvetlendirmektedir. Başı vücuduna göre görece olarak büyüktür. Dolaşım sistemi tam olgunlaşmadığından deride renk değişimleri gözlenebilir.Birinci ayında bebek asosyaldır. Gözlenen gülümseme refleks bir harekettir ancak 2-3 aylarda bilinçli olarak gülümseyebilir.
İKİ AYLIK
İki aylık bir bebek yüz üstü yatırıldığında kolları ile destek alarak başını ve göğsünü bir süre yerden kaldırabilir.
Kucağa alınıp, desteklendiğinde başını dik tutabilir. Yüzüstü yatarken ellerini birleştirebilir. Ağlama dışı ilk seslerini çıkarmaya başlar. 2 ayın sonunda tüm sesleri çıkarmaktadır. Ninniler bu dönemde önemlidir. Dil gelişimi açısından ritim duygusu kazandırır. Görme alanı içindeki insanları ilgiyle ile izler. Kendisiyle ilgilenildiğinde memnunluk sesleri çıkarır, gülümser. Kucağa alındığında susar, insan sesini ayırt eder. Parlak bir nesneyi 90 derece izleyebilir. Çevreye ilgisi fazladır. Gece-gündüzü fark etmeye başlar. Elleri artık açıktır. Yakalama becerisi gelişmeye başlasa da uzun süre tutamaz, bırakır. Nesnelere elleri ile vurabilir.
ÜÇ AYLIK
Bebek için 3. ay hareketsiz ve pasif dönemin tamamlandığı dönemdir. Bebek çevresini tanımak için gözlerinin, kulaklarının ağzının yanında ellerini de kullanmaya başlar. Ellerini artık çok rahat birleştirebilmekte ayrıca incelemektedir. Nesnelere uzanma ve yakalama isteği ve çabası olmasına çok başarılı değildir. Kilosu bu ayda 5.400-6.000 gr, boyu 58-61 cm civarındadır. Yüzükoyun yatırıldığında ön kollan üzerinde çok rahat gövdesini kaldırır. Başı artık rahatça dik durabilmektedir. Destekli oturtulduğunda birkaç dakika durabilir. Başını gövde ekseninde dik tutabilmektedir. Kalçalarım hareket ettirerek yüzükoyun yatarken dönebilir. Nesneleri 180 derece, başından sonuna izleyebilir. Tanıdığı insanlara uzanır, seslerinin geldiği yöne döner. Üçüncü ayının sonunda bebekler belli bir düzene geçmiştir. Uyuma, acıkma saatleri belli olur. Beslenme hazırlıklarını anlar. Kendi kendine konuşmaya benzer sesler çıkarıp, dinlemeyi sever. Yüksek sesle güler. Göz – el koordinasyonu başlamıştır.
DÖRT AYLIK
Artık destekle oturabilmektedir. Eline verilen sesli oyuncaklara bakar ve bunları sallayarak oynayabilir. Eşyalara iki koluyla uzanır. Parlak, canlı nesneleri yakalayıp , ağzına sokma eğilimindedir. Kaba tutma hareketi hakimdir. Avuç içi, baş ve diğer parmaklarını kullanabilir, nesneleri tutar ama sık sık düşürür. Vurmaktan hoşlanır. Sırtüstü yatırıldığında başını kaldırıp, yana dönebilir. Gözlerini uzak ve yakın nesne üzerinde sabitleyebilir. Küçük nesnelere ilgisi artmıştır. Sosyal anlamda bebeğiniz gelişme içindedir. Sizinle ve diğer insanlarla iletişimi artmıştır. Daha fazla ses çıkarıp, daha fazla gülmektedir. Sesini alçaltıp yükseltebilmekte tek heceler çıkarabilir. Farklı ihtiyaçları için farklı sesler çıkarabilmektedir. Uzun süre yalnız bırakıldığında ağlar ve dikkatinizi ona yönelttiğinizde sakinleşir. Artık dilini aşağı-yukarı, ileri-geri hareket ettirebilmekte, kaşıktan gıdayı alabilecek şekilde alt dudağını içeriye çekebilmektedir.
BEŞ AYLIK
Bebeğiniz beş aylık olduğunda, doğum ağırlığının iki katına ulaşmıştır. Destekli olarak daha uzun otururken, istediği zaman yüzükoyun pozisyondan sırtüstüne dönebilir. Ellerinin üstünde vücudunu kaldırarak dizlerinin üstüne gelebilir ama emeklemek için dizini tam olarak hareket ettiremez. Kollarının altından desteklendiğinde adım atabilir. Artık başını, boynunu ve gövdesini tam anlamıyla kontrol edebilmektedir. Anlaşılmaz sesler çıkarır. Baş parmağını diğer parmaklarıyla karşı karşıya getirebilir. Nesneyi tek veya iki eliyle yakalar. Bir elinden diğerine geçirebilir.
ALTI AYLIK
Bu ay bebeğinizin emekleme ve desteksiz oturma konusunda ilk becerilerini gösterdiği aydır. Artık mama sandalyesine kolaylıkla oturabilmektedir. Böylece ailenin diğer üyeleri ile birlikte masada birlikte olur. Bu onun sosyalleşmesinde önemli bir olaydır. Aynı zamanda ek gıdalara başladığı bu ayda dişleri çıkmaya başlayabilir. Sırtüstü yatarken elleri ile ayaklarım yakalar ve ağzına götürür. Otururken bütün yönlere dönebilir, eğilebilir. Yalnız başına otururken ellerini öne dayayabilir. Dik tutulduğunda bacaklarının üstüne bir miktar ağırlık verebilir. Kendi kendine bir kraker yiyebilir. Oyuncağı bir elinden diğerine kolaylıkla geçirir. Oyuncağı elinden alındığında itiraz edebilir. Düğme gibi küçük cisimleri görmeye başlasa da tam olarak parmaklarıyla alamaz ama avucuna küçük parçalar alabilir. Düşen bir oyuncağını arayabilir. Ga-ga, ba-ba, da-da gibi sesli sessiz kombinasyonlar kurabilir. Yüksek sesle güler. Annesini ve biberonunu gördüğünde heyecanlı sesler çıkarır. El çırpma oyununu yapabilir. Yeni bir şey verildiğinde elindekini bırakabilir.
Bebeğiniz artık öğrenme sürecinde aktif rol oynamaya ve beş duyusunu koordine etmeye (dokunduğu şeye bakar, işittiği şeyi araştınr, tattığı şeyi eller gibi) hazır durumdadır. “Yabancı endişesi” henüz gelişmediğinden herkesle kolayca ilişki kurar. Kavrama yavaş yavaş ortaya çıkmaktadır. Önce isimler (anne, baba, kardeş gibi) tanınmaya başlar. Ardından temel sözcükler (hayır, biberon, baybay gibi) gelir.
YEDİ AYLIK
Bebeğiniz tamamen yardımsız oturabilir. Yüzüstü yatarken, bacaklarıyla vücuduna yön vererek ileriye ya da geriye doğru sürünebilir. Otururken bedenini bir yöne çevirerek uzanabilir, geri doğrulur. Sırtüstü yatarken başını kaldırır. Gözünün önünden kaybolan nesneyi bir süre arar. Düşen oyuncağını alır. Bir eliyle uzanıp, yakalayabilir. Baş baş yapar, el çırpar ve sallar. İki eline iki nesne alarak birbirine vurabilir. Elleri ile yemek yer, fincandan su içebilir. Aynadaki görüntüsüne bakar. Sesleri taklit eder. Adını tanır ve tepki verir.
Ayakta tutulduğunda ağırlığının büyük bölümünü kendi taşır ve yaylanır. Hoşnut olmadığı bir şey olursa yüz ifadesini değiştirir. Anne, baba, mama gibi kolay sözcükleri söyleyebilir. İlk dişleri çıkmaya başlar.
SEKİZ AYLIK
Bebeğiniz bu ayda bir yere tutunup ayağa kalkabilir. Destekle ayakta durabilir. Koltuk altlarından tutulduğunda zıplar ve kendi kendine oturma durumuna geçer. Otururken emekleme durumuna veya tam tersine geçebilir. Uzun süre tek başına oturabilir. El ve dizleri üzerinde emekleyebilir. Elleriyle yemek yiyebilir. Parmaklarıyla yerdeki küçük bir nesneyi kolaylıkla alabilir. Bir kabın içindeki nesneleri dışarı atar. İki elinde birer nesne varken birini bırakıp üçüncüsünü alır. Baş baş, cee cee oyunlarını oynar. Ulaşamadığı bir şeyi almak için uğraşır. İlgi çekmek için değişik sesler çıkarır. Kucağa alınmak için kollarını uzatır. Bu aydan itibaren “yabancı endişesi” başlayabilir, tanımadığı kişilerden korkabilir.
DOKUZ AYLIK
9. ayına giren bebeğiniz, dünyaya dikey pozisyondan bakmaktan daha çok hoşlanır. Yürümeye çalışmak en çok hoşlandığı şeydir. Mobilyalara tutunarak ayakta durabilir. Tutunarak ayağa kalkabilir. Ayaktayken veya yatarken oturur pozisyona geçebilir. Etrafı karıştırmaya, çekmeceleri açmaya başlar. Kendi etrafında döner, tırmanır. Parmaklan ve elleriyle yemek yer. Kaşığı ağzına götürebilir. Basit sözcükleri, emirleri anlar. İstendiğinde elindeki nesneyi verir. Aynada kendisini ve başkasını ayırt edebilir. Otururken başının üstüne konan örtüyü çekip alır. İşaret parmağın objeleri göstermek için kullanır. Deliklerin içine parmağını sokar, nesneleri yakalar ve çeker. Dokuzuncu aydan 12 aya kadar çocuk hangi elini kullanmak üzere seçtiğini belli eder. Bilinçli olarak “hoşça kal “ işareti yapabilir.
9 aylık bir bebekte çok yoğun bir merak duygusu vardır.Hu nedenle objelere ve nesnelere doğru erişmek ister. Bu ayda objelerin kalıcı olduğunu, yani o görmese de var olduğunu öğrenir. Çocuğunuz yanınızda olmasa da sizi hatırlar, ancak henüz geri döneceğinizi düşünemez. Bu yüzden sizi görünün önünden ayırmak istemez. Bebeğiniz oyuncakları ile oynama konusunda da uzmanlaşmıştır. Vurma, sallama, atma, düşürme rutin birer oyundur onun için. Hareketli parçalı oyuncaklardan hoşlanır. Bir seferde çok sayıda sayfayı birden çevirebilir. Bildiği tanır ve taklit etmeye çalışır. Hayır`dan anlar.
ON AYLIK
10 aylık bebeğiniz artık yardımsız rahatça ayağa kalkabilmektedir. Sıralayabilir, (tutunarak yan yan yürüme ) El ve ayaklan üzerinde dört ayak yürüme denemeleri yapar. Bu dönemde erken yürüme de görülebilir. İki elinden tutulduğunda yürür. Kalem tutabilir karalamalar yapar. İki eliyle iki küçük nesneyi tutarken, emekleyebilir. Tutunarak ayağa kalkarken elinde nesne taşıyabilir. Örtü altında saklanan oyuncağım bulur. Gösterildiğinde iki küpü bir fincanın içine koyabilir. Ancak bu, kabaca bırakma şeklindedir. Taklit yeteneği iyice gelişmiştir. Sevdiği kişilerin adlarını anlar. Tanıdığı biri sorulduğunda onu aramak için başını çevirir. Yabancılardan çekinir. İsteklerini ağlamadan, işaret ve sesle belirtir. Daha çok ünsüz harf kullanır. İşittiği sözcüklere benzer sesler çıkarır.
ONBİR AYLIK
Bebeğiniz ayakta yardımsız bir süre durabilir. Ellerinden tutulduğunda daha hızlı yürür. Çömelebilir, eğilebilir. Desteksiz ayağa rahatça kalkabilir. Merdiven tırmanmaya çalışır. Ayaktayken vücudunu 90 derece döndürebilir. Artık parmaklarını çok iyi kullanmaktadır. Kalem tutarak, işaretler yapar. Bardaktan su içer. Kutunun kapağını kaldırarak içindeki nesneleri bulabilir. Kaşık kullanmayı öğrenmiştir tek başına yeme denemeleri çok başarılı olmasa da yoğundur. Sallanan kapıları ileri geri hareket ettirmeye ilgi gösterir. İşaret edilerek verilen emirlere uyar. Yeni sözcükleri taklit eder. Parmaklarını tek tek kullanmaya başlamıştır. Minik parmaklarını kulaklarına, burun deliklerine, veya sizinkilere, gözlerinize sokmaya başlar. Ellerinizi tutmak için uzanır, istediği nesneyi parmağı ile gösterir. Ayakkabı bağlarını çözebilir.
ON İKİ AYLIK
Bebeğiniz artık tek başına yürümeye başlayabilir. Bu konuda bebekler bireysel farklılıklar gösterir. Kimileri 11, kimileri 12, bazıları daha geç yürüyebilir. Yürümeye başladıktan sonrada bazı hareketlerde yürümeye eklenir. Yürümek bebeğiniz için yepyeni ve büyük bir tecrübedir. Artık bağımsız olarak hareket edebilme gücünün olduğunu fark eder.
Bebeğiniz çömelme durumundan ayağa kalkarak durur. Düzgün şekilde oturur. Emekleyerek merdiven çıkabilir. Çorabını ayağından çıkarır. Giyindirilirken yardımcı olur. Oyuncaklarını elinden bırakıp, geri alır. Sözcük kapasitesi genişler 2-4 kelimeyi rahatça ve sıkça söyleyebilir. Küçük nesneleri dar ağızlı bir kaba atabilir. Tek elle iş yapmayı tercih edebilir. Eşyaları iter, çeker. Bazı vücut parçalan sorulduğunda gösterebilir. Karşılıklı olarak top yuvarlayabilir. Bu ayın sonuna doğru bebeğinizin ağırlığı 10 kg boyu ise 75 cm olabilir.
