Günümüzde yaygın bir sorun olan infertilite (kısırlık) sadece söz konusu çifti etkileyen bir sağlık problemi değil, aynı zamanda toplumun temel yapısını oluşturan aileyi de etkilediği için psikososyal, ekonomik ve toplumsal bir problemdir. Bu hafta bebek sahibi olamayanlar için kısırlığın en önemli nedenlerini araştırdık.
Kısırlık, bir yıl boyunca düzenli ilişkiye giren bir çiftin gebe kalamamasıdır. Kısırlık, kadın ya da erkek kaynaklı olabilir. Burada risk faktörü hemen hemen eşittir. Üreme çağındaki çiftlerin %10-15’i intertilite problemi ile karşılaşmakta ve bu çiftlerin yaklaşık %20’sinde yardımla üreme tekniklerine ihtiyaç duyulmaktadır. Kısırlık, tüp bebek ve yardımcı üreme teknikleriyle tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Kadınlarda kısırlığın en önemli sebepleri;
Yumurtlamama: Yumurtlama bozuklukları kadında en sık görülen kısırlık nedeni olup, yumurtlama bozukluğu denildiğinde, yumurtlamanın hiç olmaması veya düzensiz ve seyrek olması anlaşılır. Adetlerin seyrek veya hiç görülmemesi çoğu zaman bir yumurtlama bozukluğunu gösterir, ancak adetlerin tamamen düzenli olduğu durumlarda da yumurtlama bozukluklarına rastlanabilir.
Tüplerin tıkalı olması: Tüplerin tek taraflı ya da çift taraflı olarak tıkalı olması . Sperm ile yumurtanın buluşmasını engelleyerek döllenme ve gebeliği olanaksız kılar. Tüplerdeki bu hasar, geçirilmiş enfeksiyon, endometriozis veya geçirilmiş bir ameliyat sonrası kalan karın içi yapışıklıkları gibi birçok nedene bağlı olabilir. Gelişmiş ülkelerde cinsel yollardan bulaşan enfeksiyonlar tüplerdeki hasarın en önemli nedeni. Ülkemizde çocukluk çağında alınan verem mikrobu da tüplerde geri dönülmez hasar oluşturabilir.
Endometriyozis(Çikolata kisti) hastalığı – (Rahim iç yüzeyini kaplayan hücrelerin, mesane yahut bağırsak cidarı gibi olağandışı yerlerde bulunması) Endometriozis, rahim içini döşeyen dokunun rahim dışında gelişmesi olarak ifade edilir. Endometriozis tıpkı rahim içini döşeyen doku gibi hormonlara duyarlı olup adet sırasında kanar. Karnın içinde oluşan bu mikro kanamalar zamanla iltihap bezleri yangısal durum oluşturur ve yapışıklıklara sebep olur. Endometriozis yumurtalıklarda yerleştiği zaman kist oluşumuna neden olur. Bu kistlere endometrioma adı verilir. Yine kısırlık nedeni ile başvuran kadınların yaklaşık %25’ inde endometriozis saptanır.
Rahimde bozuklukların olması: Rahimde miyom ya da polip gibi yer kaplayan bir lezyon olması. Rahimde şekil bozukluğu olması da üreme sağlığını etkileyebilir. Rahim ağzındaki yapısal, enfeksiyona ait veya bu bölgedeki salgıyla (Mukus) ait bozukluklar kısırlık sebebi olabilir. Rahim ağzında salgılanan mukus spermlerin genital yoldan taşınmasını kolaylaştırır. Östrojen ve progesteron hormonları etkisi altında mukusun siklus sırasında miktarı ve niteliği değişir.
Polip gibi iyi huylu tümörler: Uterus içinde yer alan ve rahim içi dokudan kaynaklanan yumuşak,iyi huylu tümörlerdir. Gerek yer kaplayarak gerekse kanama yaparak gebelik oluşumunu engellerler. Bu bölgeye uygulanmış olan cerrahi girişimler de yapışıklık sebebiyle kısırlık sebebi olabilir.
Alerjik nedenler kısırlık nedeni olabilmekle birlikte teşhisleri ve tedavileri zordur. Alerjik durumların tedavi etkinliği belli olmadığı ve tedavi edilen veya edilemeyenlerdeki gebelik oranları çok farklı olduğundan rutin olarak ölçülmelerinin gerekliliği tartışılıyor.
Rahimde içi yapışıklıkllar: En sık rastlanan rahim patolojilerindendir. Geçirilmiş bir düşük veya isteğe bağlı kürtaj sonrası karşılaşılabilir. Sık tekrarlayan clamidya, üreoplazma, mycoplazma,gonore(bel soğukluğu) gibi enfeksiyonların ardından gelişebilr.
Sistematik hastalıklar: Çoğunlukla endokrin(hormon) hastalıklıklar karşımıza çıkmaktadır. Tiroid bezinin az veya çok çalışması, böbreküstü bezlerinin aşırı çalışması, beyinde hipofiz ve hipotalamus denen bölgelerin kimyasal veya tümöral sebeplerle etkilenerek tüm uç endokrin bezlerin az veya çok çalışmasına neden olmadır.ı
