Yazı İçeriği
Bebek ve çocuklarda güneş çarpmasına karşı hangi önlemleri almalıyız? Bebeklerde güneş çarpması belirtileri nelerdir? Güneş çarpmasına ne iyi gelir? Bebeklerde güneş çarpması ateş yapar mı? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Dündar Yaykıran yazdı!..
Güneş çarpması nedir?
Sıcaklık artınca; terleme ve soluk alıp verme ile vücudumuz ısıyı dengede tutulmaya çalışır. Güneş altında uzun süre kalma sonucu, vücut ısısını ayarlayan mekanizmalar yetersiz kalırsa ”sıcak yorgunluğu” ve ”güneş (sıcak) çarpması” dediğimiz durum ortaya çıkar.
Eğer zamanında müdahale edilmez ise vücut sıcaklığı çok artar ve (40 derece üzerinde) organları tahrip edecek seviyeye gelebilir.
Sıcak yorgunluğu, güneş çarpmasının ilk aşaması olarak düşünülebilir. Yüksek sıcaklık nedeniyle oluşan vücuttaki sıvı kaybı ve terdeki tuz oranının azalması sonucu ortaya çıkan halsizliktir.
Güneş çarpmasının nedenleri nelerdir?
Bebek ve çocuklarda güneş çarpmasının en sık nedenleri;
- Havuzda ve deniz kıyısında güneş altında uzun süre vakit geçirme
- Yazın sıcak havalarda güneş altında uzun süre oyun oynama
- Yazın sıcak havalarda kısa süreliğine de olsa arabada kapalı kalma
- Sıcak havalarda mevsime uygun olmayacak şekilde kalın giyinme
Güneş çarpmasının belirtileri nelerdir?
Sıcak çarpmasının ilk aşaması, aşırı miktarda sıvı ve terdeki tuz kaybıyla oluşan halsizlik durumuna sıcak yorgunluğu veya sıcak bitkinliği denir.
Güneş çarpmasının başlıca belirtileri:
- Ateş, (37,8 C ve üzeri)
- Nabzın ve solunumun hızlanması
- Susuzluk hissi
- Gözyaşı miktarında azalma
- Ağız ile dilde kuruluk
- Kas krampları ve kaslarda hassasiyet
- Bulantı ve kusma
- Baş dönmesi, baş ağrısı
- Huzursuzluk
- Sersemlik hali
Güneş çarpmasında ne yapılmalı?
Güneş çarpması erken fark edilir ve doğru müdahale yapılırsa koma aşamasına gelinmeden hastalık kontrol altına alınabilir.
Çocuğunuzda güneş (sıcak) çarpması belirtileri varsa; serin bir yere alın, üzerindeki sıkı ve kalın kıyafetler çıkarın, bilinci açık ise su içirerek kaybettiği sıvıyı geri verin, olanak varsa ılık su ile duş aldırın veya elini yüzünü yıkayın. Ateş yüksekliği varsa ateş düşürücü verin.
Kusma ile ateş ısrarla devam ediyorsa ve bilinç değişikliği varsa vakit kaybetmeden mutlaka doktorunuza başvurun.
Sıvı kaybını yerine koymak için su dışında içecek kullanmayın. Çocuğunuz seviyorsa ve istiyorsa ayran, kefir verebilirsiniz. Ancak hazır meyve suyu ve gazoz tarzı içecekleri içirmeyin.
Güneş çarpmasında korunmanın yolları nelerdir?
- Öğle güneşinde dışarıda tutmayın: Mecbur kalmadıkça çocuğunuzu güneş ışınlarının en yoğun olduğu 10.00 – 16.00 saatleri arasında sokağa çıkarmayın. Tatilde iseniz bu saatlerde şemsiye altında oynamasına dikkat edin.
- Çocuğunuzun yeterli su içmesini sağlayın: Güneş çarpmasından korunmanın en etkili yöntemi, vücudun ihtiyaç duyduğu miktarda suyu sağlamaktır. Su terlemeyle vücut ısısının dengede tutulması sağlar. Sıcak havalarda yeterli su alımı olmazsa, ihtiyaç duyulan terleme gerçekleşmez ve ısı dengesi sağlanamaz. Bunun sonucunda da vücut ısısı artar ve sıcak çarpması gelişir. Çocuklar susadıklarının farkına varamayabilir, oyuna dalar, oyunu bölünmesin ister bu nedenlerle su tüketimi yeterli olmasyabilir. Çocuğunuzun su tüketimini mutlaka takip edin ve yeterli su içmesini sağlayın, özellikle 1-3 yaş arasında ise susuz kaldığını fark edemeyebilecek bir dönemde olduğu için aralıklı olarak günde 1-1,5 litre su içirin. İlk 6 ayda ise anne sütü alan bebeklere yaz ayları da dahil ek su verilmesine gerek yoktur, formül mamayla beslenen bebeklere mamanın ardından 1-2 tatlı kaşığı kadar su verilebilir.
- Güneş kremi kullanın: Güneşe çıkarmadan 30 dakika önce 30-50 faktör ve üstü koruyucu krem uygulayın. Güneş kremlerinin koruyucu etkisi 2-3 saat kadar devam eder, bu süreden sonra kremi tekrarlayın. Çocuğunuz denize, havuza girdikten sonra güneş koruyucu kremi yeniden uygulayın.
- Açık renkli ve pamuklu kıyafetler giydirin: Hava giriş çıkışını sağlayan özelliği sayesinde terlemeyi önleyen pamuklu ve açık renkli giysileri tercih edin. Terlettiği için naylon içeriği yüksek giysilerden ise sakının.
- Şapka ve güneş gözlüğü kullanın: Başın direkt olarak güneş maruziyetini engellemek için geniş kenarlıklı şapka veya şemsiye gibi güneş ışığından koruyan aksesuarlar kullanın. UVA ve UVB’ye karşı koruyuculuğu olan kenarları kapalı güneş gözlüklerini tercih edin.
- Sık duş aldırın: Sık duş ile sıcak havalarda artmış olan vücut sıcaklığı düşürülür rahatlama sağlanır. Yazın sıcak havalarda, yenidoğan dönemi de dahil olmak üzere çocuğunuza günlük duş yaptırın. İlk 6 ay her duşta saç-vücut şampuanı gibi ürünler kullanmayın, duru suyla duş aldırın.
- Asla arabada bırakmayın: Sıcak bir günde doğrudan güneş alan bir yere park edilen araç içindeki sıcaklık, 10-15 dakika gibi kısa sürede çocuklar için tehlikeli seviyelere yükselebilir. Sanılanın aksine gölgede bırakılan otomobiller de güvenli değil. Bunların içindeki sıcaklık da 25-30 dakikada kritik seviyeye yükselebilir. Çocukların vücut sıcaklıkları yetişkinlere göre daha hızlı yükselir. Bu nedenle çocuğunuzu gölgede dahi otomobilin içinde bırakmayın.Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
