Ani bebek ölümü sendromu nedir?
Ani bebek ölümü, sağlıklı bir bebeğin annesi veya bakıcısı tarafından gündüz veya gece uykuya yatırılması sonrasında yatağında ölü bulunmasıdır.
Ani Bebek Ölümü Sendromu: Görünürde sağlıklı olan, bilinen hiçbir sağlık sorunu olmayan, bir yaşın altındaki bir bebeğin hiçbir ön belirti göstermeden, uyku sırasında ani ve beklenmedik şekilde ölmesine ve ölüm sebebinin anamnez, olay yeri incelemesi, muayene, otopsi, toksikolojik ve mikrobiyolojik araştırmalarla açıklanamamasına “Ani Bebek Ölümü Sendromu (ABÖS)” (Sudden Infant Death Syndrome, SIDS) denir. Beşik ölümü olarak da isimlendirilir.
Ani Bebek Ölümü Sendromu bir hastalık değildir, bebeğin ölüm nedeni araştırılırken otopsi sırasında konulan bir teşhistir.
Ani Bebek Ölümü Sendromu, en sık 2. ve 4. aylar arasında görülür.
Ani Bebek Ölümü Sendromu, ilk 1 ay nadir görülür.
Ani Bebek Ölümü Sendromu vakalarının %90’ı 1 – 6 ay arasındaki bebeklerde olmuştur.
Bebek büyüdükçe risk giderek azalır.
Genellikle bebek uyurken ve saat 10 ile 22 arasında rastlanır.
Kış aylarında daha sık görülür.
Erkek bebeklerde kız bebeklere göre daha sık görülür.
Ani ve beklenmeyen ilk 1 yaş bebek ölümlerinin % 80-82’si ani bebek ölümü (ABÖ) tanısı alır.
Ani bebek ölüm sendromunun sebebi nedir?
Ani Bebek Ölümü Sendromunun kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Beyinde solunumu düzenleyen bölgede sorun olabileceği düşünülmektedir.
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, Ani Bebek Ölümü Sendromu sıklığını arttıran risk faktörleri kesin olarak tespit edilmiş ve bu risk faktörlerine karşı alınabilecek bir kaç basit ama hayati önlemler ile riskin büyük ölçüde azaldığı yapılan bilimsel araştırmalarla ispatlanmıştır.
Ani bebek ölümü sendromu risk faktörleri nelerdir?
Araştırmalar sonucunda Ani Bebek Ölümü Sendromunun, anneye ait, bebeğe ait, çevresel etkenlere ve diğer etkenlere bağlı bir çok risk faktörü bilimsel olarak ortaya konmuştur. Bu risk faktörlerinin bir kısmını önlemek mümkün değildir. Ancak önemli bir bülümünü ortadan kaldırmak mümkündür.
Anneye ait risk faktörleri:
- Annenin sigara içmesi
- Annenin bağımlı olması (alkol, kokain, opiat)
- Sık hamilelik ve halime kalma aralığının kısa olması
- Doğum öncesi ve sonrasında bakımın yetersiz olması
- Anne yaşının 20’den küçük olması
- Eğitim düzeyinin düşük olması
- Bekar anne olması
- Hamilelik sırasında annede anemi (kan düşüklüğü) olması
Bebeğe ait risk faktörleri:
- Prematürelik
- Fetal gelişme geriliği
- Anne karnında (intrauterin) ve doğum sonrası sigara dumanı maruziyeti
- Aşılama eksikliği
- Anne sütü almama
Bebeğin uyuma koşullarına ait risk faktörleri:
- Yüzüstü ve yan yatış pozisyonu
- Bebeğin yumuşak yatakta/yastıkta yatırılması
- Uyku ortamının çok soğuk ya da sıcak olması
- Uyurken bebeğin yüzünün örtülmesi
- Anne ile bebeğin aynı yatakta uyuması
- Uyku sırasında emzik kullanmama
Diğer risk faktörleri
- Düşük sosyoekonomik düzey
- Soğuk mevsim
- Erkek cinsiyet
- Ailede ABÖS nedeniyle kaybedilen çocuk sayısı arttıkça diğer bebeklerin riski daha da artmaktadır.
Bebeğin yatış pozisyonu ile Ani Bebek Ölümü Sendromu arasında güçlü bir ilişki olduğu ve ölümlerin çoğunun yüzüstü (karınüstü) yatış pozisyonunda gerçekleştiği bulunmuştur. Amerikan Pediatri Akademisi sağlıklı her bebeğin sırtüstü yatırılmasını önererek, 1994 yılında bebekleri sırtüstü yatırma kampanyası (Back-to-Sleep Campaign) başlatmıştır. Sırtüstü yatırma kampanyalarıyla birlikte Ani Bebek Ölümü Sendromu kaynaklı bebek ölümlerinin önemli ölçüde azaldığı belirlenmiştir.
Bebeğin yumuşak yatakta yatması da Ani Bebek Ölümü Sendromu riskini arttırmaktadır.
Yumuşak yatak kullanımı ile birlikte yüz üstü yatış pozisyonu Ani Bebek Ölümü Sendromu riskini 20 kat arttırmaktadır.
Anne ile bebeğin aynı yatakta yatması Ani Bebek Ölümü Sendromu riskini arttırır.
Gebelikte ve doğum sonrası sigara kullanımı ve bebeğin çevresel sigara dumanına maruziyeti riski arttırır. Sigara kullanımıyla birlikte yatak paylaşımı varsa risk daha da artmaktadır.
Anne sütü emzirme ve uyku sırasında emzik kullanımının Ani Bebek Ölümü Sendromunun önlenmesinde koruyucu olduğu bildirilmektedir.
Ani bebek ölümü sendromuna karşı alınabilecek önlemler nelerdir?
- Bebeğinizi sırtüstü pozisyonda uyutun.
- Gebelik sırasında ve sonrasında sigara içmeyin ve eşinizin de içmesini engelleyin.
- Bebeğinizin bulunduğu ortamda sigara içilmemesini sağlayın.
- Bebeğinizle aynı yatakta yatmayın
- Bebeğinize ilk 6 ay sadece anne sütü verin.
-
- Bebeğiniz emmeye iyice alıştıktan sonra uyku sırasında emzik kullanabilirsiniz.
- Bebeğinizin aşılarını ihmal etmeyin.
- Bebeğinizin giysilerinin çok sıkı olmamasına dikkat edin.
- Bebeğinizin yatağının uygun sertlikte olmasına ve yatakta yastık ve oyuncak olmamasına dikkat edin.
Ani Bebek Ölümü Sendromu riskine karşı yapabilecek en etkili önlem, bebeğin uyurken sırtüstü yatmasını sağlamaktır. Bilimsel çalışmalar, yüzüstü (karınüstü) uyuyan bebeklerde riskin en az iki kat artığını gösteriyor. Bu konuda siz kendiniz dikkatli davranın ve eğer bebekle ilgilene başka biri (anneanne, babaanne, bebek bakıcısı vb.) varsa onu da bu konu da bilgilendirin.
Bebeğiniz uyanıkken göz önünde bulundurmak şartıyla ve 5-10 dakika gibi kısa sürelerle boyun ve sırt kaslarını güçlendirmesi için onu karınüstü yatırabilirsiniz.
Yan yatış pozisyonu da güvenli bir pozisyon değildir, bebeklerin yüz üstü dönebilme riski vardır. Bebeğinizi yan yatırmak isterseniz bebeğinizin yüz üstü dönemeyeceğinden emin olun.
4 ile 5. aylarda bebek kendiliğinden dönmeye başlar, bu gelişmeyle birlikte 4. aydan sonra Ani Bebek Ölümü Sendromu riski de azalmaya başlar.
- aydan sonra bebekler uykularında yüzüstü (yüzükoyun) dönseler bile kendiliğinden yine sırtüstü pozisyona geri dönebilirler.
Ilk 1 yıl bebeğinizin üstünü battaniye ya da yorgan ile örtmek yerine uyku tulumunu kullanın, bu sayede bebeğinizin başının örtü altında kalarak nefessiz kalma riskini de engellemiş olursunuz.
Yorgan veya battaniye kullanacaksanız, bunların ince olmasına ve penye özellikte olmasına (kalın, tüylü, peluş olmasın) dikkat edin.
Bebeğin başını asla örtmeyin, battaniye veya yorganı sadece göğüs kısmına kadar örtün.
Bebeğinizin yatağının uygun sertlikte olmasını sağlayın.
Ilk 1 yıl yastık kullanmayın.
Bebeğin uyuduğu odanın sıcaklığı 22-26 (ort. 24) derece olmalıdır.
Bebeğinizle aynı odada ancak ayrı yataklarda uyuyun.
Ilk 6 ay sadece anne sütü ile besleyin.
Herkese sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
