Yazı İçeriği
Yenidoğan bebek bakımı nasıl olmalı? Yenidoğan bebeklerde ağız bakımı, göz bakımı, göbek bakımı ve burun bakımı nasıl yapılır? Yenidoğan bebeğin el ve tırnak bakımında nelere dikkat etmek gerekir? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Dündar Yaykıran, yenidoğan bebek bakımına dair merak edilenleri yazdı!..
Yenidoğan bebek bakımı nasıl olmalı?
Bebekler tamamen bir başkasına bağımlı olarak yaşamını sürdürür. Bu dönemde onun gereksinimlerinin karşılanması, sağlığının korunması, yeterli ve dengeli beslenmesi geleceği açısından büyük önem taşır.
Çocukların bakım gereksinimlerinin başında temizlik uygulamaları gelmektedir. Bebek bakımında, bakımı yapan kişinin ( anne, anneanne, babaanne, bakıcı, vs. ) yapması gereken en temel ve en önemli uygulama “el yıkama” işlemidir. Bebeğin günlük fiziksel bakımında; baş, yüz, göz, ağız, kulak, göbek, tırnak ve alt bakımı yapılır. Tüm bu uygulamalardan önce ve bakımdan sonra eller mutlaka yıkanmalıdır. El temizliği bireysel temizliğin ilk adımıdır. El yıkama, günlük yaşantı içinde her şeyden önce kişinin kendi sağlığı için sonrasında ise bakım yaptığı bebek sağlığı için çok basit ancak gerçekten çok önemli uygulamadır. İşte yenidoğan bebek bakımı hakkında ihtiyacınız olan bilgiler:
Göz bakımı
Bebeğin gözlerinde çapaklanma yoksa özel bir bakım gerekmez. Gözler çapaklandığında steril bir gazlı bez veya pamuklu mendil, kaynatılıp soğutulmuş su ile ıslatılarak içten dışa doğru bastırmadan silinmelidir. Silme işleminde her defasında başka bir gazlı bez kullanılmalı ve silerken geriye dönülmemelidir. Bu işlem, bir gözdeki enfeksiyonun diğerine bulaşmasını önler. Göz temizliği daima içeriden dışarıya doğru (gözün burun tarafından şakak tarafına doğru) yapılmalıdır.
Ağız bakımı
Sağlıklı bebekte ek gıdaya geçilene kadar ağız bakımına gerek yoktur. Emzirme öncesi meme ucunun kaynamış ılık suyla temizlenmesi yeterlidir. Bebek emzik veya biberon kullanıyorsa mutlaka kaynatılmalıdır.
Ek gıdaya geçildikten sonra sabah kahvaltı sonrası ve akşam yatmadan önce, dişlerin çiğneme yüzeyleri temiz bir tülbent ya da gazlı bez ıslatılarak silinmelidir. Ayrıca her beslenmenin ardından su içirilmesi ağız temizliğine katkı sağlar. Diş fırçası kullanımına ise çocuğun arka dişlerinin çıkmasından sonra başlanması uygundur.
Çocuk için ideal diş fırçası, ağız büyüklüğüne uygun, yumuşak ve naylon kıllardan üretilmiş olmalıdır. Sert fırçalar dişleri aşındıracağı için kullanılmamalıdır. Fırçanın kılları aşınır aşınmaz (ortalama 3-6 ay) mutlaka değiştirilmelidir. Diş macunu kullanımına ise 2 yaşından sonra başlanmalıdır. Bebeklik döneminde ve 2 yaşına kadar olan çocuklarda diş macunu kullanımı önerilmez. Sabah kahvaltı sonrası ve gece yatmadan önce, sadece iki dakikalık etkili fırçalama işlemi ilk 2 yaşta yeterlidir.
Okumalısınız! Ek gıdaya geçiş rehberi: Bebeklerde ek gıdaya geçiş ne zaman olmalı?
Burun bakımı
Sağlıklı bir bebekte rutin temizlik ihtiyacı yoktur. Banyo sırasında burun içerisine giren su burun içindeki birikintilerin yumuşayarak atılmasını sağlar. Banyo sonrası bu kirler yumuşak bir kağıt mendil, tülbent veya burun aspiratörleri yardımıyla alınabilir.
Sağlıklı bebeklerde bu işlemler yeterlidir. Fakat bebek nefes alıp verirken burnundan ses geliyorsa, uykuya dalmakta zorlanıyorsa, uyurken sık sık uyanıyorsa, emerken bırakıyor ve ağlıyorsa burun temizliğinin yapılması gerekir.
Burnu tıkalı bebeklerde, burun temizliği için eczanelerde bulunan okyanus suyu veya deniz suyu olarak bilinen, 5 ml’lik küçük plastik şişeler halindeki steril, tuz oranı vücut ile uyumlu sular veya daha yine eczanelerden alabileceğiniz 100 ml’lik ”izotonik” isimli steril tuzlu su ve 5 ml’lik enjektörler kullanılmalıdır. Ilk 6 ay bebeklerde burun temizliği için kesinlikle yüksek basınçlı spreyler, ilaç içeren spreyler ve evde hazırlanan tuzlu sular kullanılmamalıdır.
Okumalısınız: Bebeklerde burun akıntısı nasıl temizlenir?
Kulak bakımı
Kulaklar çok hassas olduğundan asla kulak deliğine bir şey sokulmamalıdır. Sadece kulağın arkası ve kepçe kısmının iç kıvrımları silinmelidir. Pamuklu çubuklar bebekler için sakıncalıdır, kesinlikle kullanılmamalıdır. İstemeyerek bebeğin kulak zarına zarar verebileceği gibi daha çok pisliğin içeri kaçmasına da neden olabilir.
Banyo esnasında kulağa az miktarda sıvı kaçmasının herhangi bir zararı yoktur. Kulak içerisinde kurumuş kiri yumuşatacağı için sıvının kendi kendine dışarı çıkmasına izin verilmelidir. Beslenme sonrası kusan bebeklerde de kulağa sıvı kaçabilir. Bu durumda kulağın dış temizliği yapıldıktan sonra, çocuk sıvı kaçan kulağının üzerine yatırılarak sıvının çıkması sağlanır. Ancak orta kulak iltihaplanması gibi özel durumu olan çocuklar yıkanmadan önce kulakları uygun kulak tıkacı veya vazelinli pamukla kapatılmalıdır.
Göbek bakımı
Göbek kordonu doğumdan sonra beyaz, şeffaf ve parlaktır. Göbek bağının kuru ve temiz tutulması ile göbek bağı kurur ve 15 gün içinde (ortalama 6- 9 gün) düşer. Kordon düşmeden önce göbeğe herhangi bir şey sürmeye gerek yoktur.
Bebeğin altı temizlenirken göbek kordonunun alt bezinin içinde kalmamasına dikkat edilmelidir. Alt değiştirme bezi göbek bağının altından bağlanarak göbeğin idrar ile teması önlenmelidir.
Bebek, göbek kordonu düşene kadar silme banyo şeklinde temizlenmelidir. Silme banyo için kaynatılmış ılıtılmış su kullanılmalıdır.
El ve tırnak bakımı
Çevredeki insanlar bebeği severken genelde bebeğin ellerine dokunurlar. Mikroplar da en kolay bu yolla bulaşır. Çünkü bebek sık sık elleriyle gözlerini ovuşturur ve parmaklarını ağzına sokar. Bu yüzden her gün bir bezle bebeğin elleri sabunlanıp durulanmalıdır. Eller açılarak kıvrımları ve parmak araları dikkatle temizlenmelidir. Sokakta ve acil durumlarda ıslak mendil kullanılabilir.
Bebeğin tırnakları sık sık kontrol edilmeli ve düzenli aralıklarla kesilmelidir. Tırnakların altında mikroplar kolayca ürer ve bebeğe zarar verir. Bebeklerin tırnakları çok yumuşaktır ancak uzadığında kendisine zarar verebilir. Çünkü bebekler ilk aylarda el, kol ve parmak hareketlerini kontrol edemedikleri için yüzlerini ve gözlerini çizebilirler. Bu nedenle yeni doğan bebeklere uygun tırnak bakımı yapılmalıdır.
Bebeğin tırnakları banyodan sonra yumuşamış hâlde iken ve uyurken kesilmeli ya da törpülenmedir. Çünkü uyurken bebeğin tırnakları daha rahat kesilir. Bunun için bebeğe özel tırnak makası/ törpü kullanılır. El tırnaklarının haftada bir kez ve yuvarlak bir şekilde kesilmesi yeterlidir. Bebeklerin ayak tırnakları daha yavaş uzar ve ilk 6 ay kesilmesi gerekmeyebilir.
Ayak tırnakları giysilere takılabileceği için tırnak kenarları kontrol edilmeli ve tırnak batmasını önlemek için düz bir şekilde kesilmelidir. Bebeğin tırnakları kesildikten sonra elleri ve ayakları temizlenmelidir.
Alt bakımı
Alt temizliği vücut temizliğinin en önemli kısmını oluşturur. İlk aylarda bebeğin alt temizliği, mümkünse suyla yıkayarak yapılmalı ve ardından kurulanmalıdır. Yıkama mümkün değilse yumuşak ve ıslak bir bezle/ pamukla temizleme işlemi yapılmalıdır. Kızlarda dış üreme organları, ilk aylarda henüz gelişmediğinden açık durumdadır. Bu nedenle kız bebeklerde alt temizliği ıslak pamuk ile önden arkaya doğru yapılmalı ve bir kez silindikten sonra pamuk atılmalıdır. Dış üreme organlarının dışkı ile kirlenmemesine dikkat edilmelidir. Çünkü dışkıdan bulaşan mikroplar, idrar yollarına girerek iltihaplanmalara neden olabilir
Okumalısınız: En iyi bebek bezi markası hangisi?
Erkek bebeklerde önce skrotum (yumurtalık torbası), sonra penis, ardından makat temizlenir. Her defada temiz bir pamuk kullanılır. Eğer dışkı cilde yapışıp kurumuşsa silerken tahriş etmemeli, kremle yumuşatılıp bir süre sonra tekrar temizlenmelidir. Erkek bebeklerin alt temizliği yapılırken sünnet derisi geri çekilerek temizlenmeye çalışılmamalıdır. Bazen sünnet derisinin iç kısmı doğuştan dardır ve bu, bebeğin idrarını güç yapmasına neden olur. Böyle durumlarda, hekiminize başvurun sünnet yapılması gerekebilir.
Bebeğin pişik olmaması için sık aralıklarla bezi kontrol edilmeli, bebeğin bezi 3 veya 4 saatte bir değiştirilmelidir. İlk aylarda çok sık idrar yaptıkları için bez değiştirme işlemi 2-3 saatte bir yapılmalıdır.
Bebeklerin altı temizlendikten sonra pişik önleyici bir krem kullanmanız yaralı olur. Bebek pudraları solunduğunda akciğere kaçma riski olduğu için önerilmez.
Okumalısınız: Bebeklerde yanık tedavisi ve ilk yardım nasıl yapılır?
Anneler tecrübelerini paylaşıyor! Yenidoğan bebek bakımı nasıl olmalı? Öğrenmek için Anne Bebek Kulübü Forum‘u ziyaret edebilirsiniz.
