Bebeklerde büyüme hormonu eksikliği belirtileri nelerdir?

Bebeklerde büyüme hormonu eksikliği belirtileri nelerdir? Bebeklerde büyüme hormonu eksikliği nasıl anlaşılır? Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Cengiz bebeklerde büyüme geriliği ile ilgili merak edilenleri yazdı!..

Çocuklarda boy uzaması nasıl gerçekleşir? 

Her çocuk sahibi anne-babanın çocuklarıyla ilgili önemsediği konular arasında boy gelişimi gelmektedir. Bir çocuğun boyu anne-babadan aldığı genetiğe, beslenmesine, yetiştiği çevreye, uyku düzenine göre şekillenmektedir. Ayrıca stresten uzak olmak, mutlu ve sevgi dolu bir aile ortamında büyümek boy gelişimi üzerine çok etkilidir. Bu durumların birinde olacak olumsuzluk çocuğun boy gelişimini etkileyecektir. Çocuklarda boy uzaması ile ilgili en önemli pik ilk 2 yaşta görülür bundan sonraki hızlı büyüme atağı ergenlik döneminde gözlenir. Zamanında doğan bir bebek kabaca 48-50 cm doğar. 1 yaşında 75 cm , 3 yaşında doğum boyunun 2 katına gelmiş olmalıdır. Ergenlik döneminde ise kız çocuklarında 8.5-10 yaş gibi ergenlik belirtileri başlar ve 2-3 yıl içinde büyüme piki yaşayıp adetle birlikte büyüme piki azalır. Ergenlikte bir kız çocuğu ortalama 20-25 cm uzar. Erkeklerde ise 11-12 yaşlarında ergenlik belirtileri başlar ve 3-4 yıl içinde 30 cm kadar uzamaktadırlar. Bu dönemdeki büyüme pikleri de hekim tarafından yakın izlenmelidir.

Çocukların boy uzamasına birçok hormon etkili olsa da bunlardan en önemlisi büyüme hormonudur. Büyüme hormonu çocuklarda boy uzamasını etkileyen en önemli hormondur. Büyüme hormonu beyinde hipofiz denilen bir bezden salgılanır. Bu bezle ilgili hastalıklar ya da hasarlar büyüme hormonunun eksikliğine neden olabilir. Çocuk yaş grubunda büyüme hormonu eksikliğinde boy kısalığı gözlenir. Bu yüzden bir bebek doğduktan sonra boy persantil takipleri oldukça önemlidir.

Çocuklarda büyüme hormonu eksikliği neden olur? 

Büyüme hormonunun salgılandığı hipofiz bezinde başka birçok hormon daha salgılanmaktadır. Bu yüzden bu bezdeki hasar ya da hastalıklarda büyüme hormonunun yanında diğer hormonlarında eksikliği görülebilir. Hipofiz bezindeki hasarlar doğum esnasında travmalara bağlı olabilir. Zorlu doğumlara bağlı görülen beyin kanamaları , beyin dokusunun oksijensiz kalması hipofiz bezine zarar verebilir. Bunun dışında sinir sistemi enfeksiyonları(menenjit) , tümörleri , bu bölgeye yapılacak ışın tedavileri (radyoterapi) hipofiz bezine zarar verebilir. Tüm bu açıklanabilen durumlar dışında büyüme hormonu eksikliğinin aslında çoğunlukla nedeni bilinmemektedir buna biz tıpta idiopatik diyoruz. 

Büyüme hormonu eksik bir çocukta neler gözlenir? 

Büyüme hormonu eksikliğinin belirtileri, eksikliğin olduğu zamana göre bulgular verir. Bebek doğar doğmaz eksiklik söz konusu ise bebeğin boy gelişimi beklenen düzeyde olmaz. Bu bebekler kısa kalırlar, gelişimleri oldukça yavaşlar. Kilo alımları normal olabilir ancak boyla ilgili persantilleri hep geride kalır. Öyle ki tanı geciktikçe çocuğun akranları ile olan boy farkı giderek artar. Bu yüzden çocuğun gelişimi düzenli olarak takip edilmelidir.

Tanı nasıl konur?

Boy persantil takiplerinde gerilik saptanan bir çocuk derhal uzman bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. Çocuğun kol-bacak ölçümleri yapılır, kemik yaşı için röntgen çekilir.  Boy kısalığına neden olabilecek diğer sebepler çocuk endokrin hekimi tarafından dışlanır ise büyüme hormonu testleri yapılır. Boy kısalığı gözlenen bir çocuk , çocuk endokrin hekimi tarafından mutlaka görülmelidir. 

Tedavide gecikmek kalıcı boy kısalığına neden olabilir!

Bir insanda ergenlik döneminin sona ermesiyle artık boy uzaması beklenmez. Bu yüzden ergenlik döneminde ergenliğin erken başlaması ya da normal zamanda başlayan ergenlikle boy uzamasının yeterince gözlenmemesi durumunda mutlaka uzman bir hekime görünelim. Aksi halde büyüme kıkırdakları kapanmış yani boy uzaması durmuş , boyu kısa kalan biri için artık yapılabilecek bir tedavi imkanı kalmamıştır.