Her anne baba için bebeğinin kusması endişe verici bir olay olarak görülür. Kusma, bir hastalık değil, belirti olarak kabul edilir. Yani kusma birçok hastalığa işaret edebilecek bir göstergedir. Araştırmalar, bebeklerin ilk 3 aylık döneminde yaklaşık yüzde 80’inin günde en az bir kere kustuğunu ortaya çıkarmıştır. Ancak kusmanın değerlendirilmesi için zorlanmasız ve zorlanmalı olup olmadığına dikkat edilmesi gerekiyor.
Kusmada zorlanmıyorsa…
Zorlanmaksızın kusma daha çok küçük bebeklerde görülür. Özellikle yaşamın ilk haftalarında bebekler beslendikten kısa süre sonra zorlanmaksızın ağız dolusu çıkarabilirler. Eğer bebek normal beslenmesine rağmen aylık kilo alımı yeterli olduğu müddetçe zorlanma olmadan, sızıntı şeklinde olan kusmalar normaldir, buna fizyolojik kusma denir. Bu olağan kusmalar bebek büyüdükçe 6-12 ayda giderek azalır. Özellikle bebeğin emerken hava yutması, aşırı yavaş ya da hızlı emmesi, emzirildikten sonra gazının çıkarılmaması kusmasına neden olabilir. Eğer bebeğinizde kusma görülüyorsa, öncelikle besleme şeklinizi tekrar gözden geçirmenizde yarar vardır. Ancak hiçbir neden olmadan da bebeğinizin kusabileceğini bilmesiniz. Önemli olan onun aylık düzenli kilo alımının normal olup olmadığıdır. Aileler bebeklerinin zorlanmayla, şiddetli kustukları zamanlarda veya normal beslenmesine rağmen bebeğin kusmalar sonucu aylık periyotlarda yeterli kilo alımı olmuyorsa mutlaka bir uzmana götürmeleri gerekir. Çünkü bu tür kusmalar herhangi bir hastalığın habercisi olabilir..
Kusmada zorlanıyorsa…
Zorlanmalı kusma, bebeğin sağlık sorunlarının önemli bulgularından biridir. Zorlanarak kusan bebek de, mide bulantıları ve öğürtüler görülür ve fışkırır tarzda kusarlar. Hatta küçük bebeklerde, bu zorlanma sonucu kusmuğun burundan gelmesi bile söz konusu olabilir. Elbette küçük bebeklerin mide bulantısını anlamak zordur. Ancak huzursuzluğu, renginin solması, tedirginlik, kusmadan sonra verdiğiniz besinleri yemek istememesi midesinin bulandığının belirtileri sayılabilir.
Acil cerrahi gerektiren kusmalar…
Özellikle yeni doğan bebekte ilk 24–36 saat arası görülen şiddetli kusmalar, sindirim sisteminin herhangi bir yerinde tıkanıklık olduğunun işaretlerinden biridir. Özellikle barsak tıkanıklığına bağlı olan kusmalar çoğu zaman safra içerikli(yeşil renkte) olan kusmalardır. Bu tip kusmaların en sık görülen nedenlerinden bazıları şöyle sıralanıyor;
- Barsak tıkanıklığı,
- Yemek borusunun mideye bağlandığı kısmın kapalı olması (özofagus atrezisi),
- Barsak darlığı,
- Barsağın belirli bölümlerinin olmaması,
- Karın organlarının göğüs içinde fıtıklaşması,
- Bir tip mide darlığı (pilor stenozu).
Bebek doğduğu ilk günlerde şiddetli kusuyorsa, karnı şişmişse, kakasını yapmıyorsa ya da ilk başta yapmış sonra yapmamışsa cerrahi gerektiren ciddi bir bağırsak problemi olabilir. Acilen doktora başvurmalıdır. Bu tip sorunların, bir uzman tarafından acil müdahaleyi gerektirdiğini bilmenizde yarar vardır.
Gastroözofagial reflü
Başka bir kusma nedeni de, “Gastroözofagial Reflü”. Bu durum, daha çok zorlanmalı kusma şeklinde ortaya çıkmaktadır. Ancak zorlanmasız da olabiliyor. Gastroözofagial reflü, mide içeriğinin kendiliğinden yemek borusuna kaçışı olarak tanımlamak mümkündür. Bunun nedeni de, mide borusunun mideye bağlandığı yerde meydana gelen kasılma yetersizliğidir buna fizyolojik reflü denilmektedir. Bu durum, genel olarak bebeğin doğumundan sonraki 3 ile 10. gününde başlamaktadır. İlerleyen günlerde kusmalar giderek azalmaktadır. Annelerin bu tip kusmayı önlemek ya da azaltmak için yapmaları gereken şey, bebeklerini besledikten sonra 30 dakika kadar yarı oturur şeklinde kucaklarında tutmaktır, tutarken de bebeğin mide bölgesine baskı uygulanmamalıdır. Buna rağmen bebeğin normal kilo alımı yavaşlamışsa Gastroözofagial reflü, tanısı konmuş bir bebeğe medikal tedavi ya da cerrahi müdahale gerekebileceğini bilmenizde yarar vardır.
Yaşamın ilk günlerinde görülen kusma nedenleri arasında enfeksiyonlar, metabolizma hastalıkları(doğuştan), bebeğin annenin amnion sıvısını fazla yutması, gastro-intestinal allerjiler(süt allerjisi gibi) önemli yer tutar. Daha büyük çocuklarda en sık rastlanılan kusma nedenlerinin başında enfeksiyonlar gelir.
Bazı çocuklar hangi enfeksiyonu geçirirlerse geçirsinler mutlaka kusma olaya eşlik eder. Gribal enfeksiyon, boğaz enfeksiyonu, bronşit gibi her enfeksiyonda mutlaka kusma vardır.
Ancak en sık kusmaya neden olan enfeksiyonların başında:
1- Mide-barsak enfeksiyonları
2- İdrar yolu enfeksiyonları
3- Kulak enfeksiyonları
4-Meninjit-santral sinir sistemi enfeksiyonları gelir.
Bütün bu durumlarda kusma enfeksiyonun bir sonucu olduğundan kusmanın kesilmesi için enfeksiyonun mutlaka tedavi edilmesi gerekir.Yoksa sadece kusmayı kesmeye yönelik tedavi vermek, enfeksiyon için hiçbirşey yapmamak vücudun verdiği sinyali iyi anlamamak demektir.
Eğer doktor tarafından gerekli görülürse anti-emetikler(kusma kesiciler) kullanılabilir. Kusma kesici ilaçları ailenin kendi kendine kullanması yanlıştır.
Merkezi sinir sistemini ilgilendiren bir olaylar kusma nedenidir. Beynin darbe alması, beyinde tümör, enfeksiyon veya başka bir nedenle kafa içi basıncının artmış olması(beyin kanamaları vb) kusma nedeni olabilir. Merkezi sinir sistemi kökenli bir kusma düşünülüyorsa hastanın nörolojik muayenesi, tomografisi ve/veya halk arasında belinden su alma olarak tabir edilen lomber ponksiyon gerekebilir.
Zehirlenmeler önemli bir kusma nedenidir. Çocukluk çağı zehirlenmelerinde her zaman kısa zamanda teşhis koymak mümkün olmayabilir, çünkü aile çocuğun hangi zehirli maddeye maruz kaldığını bilmeyebilir. Bu madde fare yada böcek ilacı, herhangi bir tıbbi ilaçtan fazla miktarda alım, havagazı, doğalgaz,karbonmonoksit zehirlenmesi olabilir. Birden kusmaya başlayan, kusma için başka sebep bulunamayan, özellikle 1-11 yaş arasındaki çocuklarda zehirlenme akla getirilmelidir. Besin zehirlenmeleri de kendini kusma ile belli edebilir.
Tansiyon yüksekliği çocukluk çağında bile kusma nedeni olabilir. Kusan çocuklarda tansiyon değerleri dikkate alınmalıdır. Kusma ile birlikte ağızda aseton kokusu, sık idrara çıkma, bol su içme, ağız kuruluğu gibi bulgular varsa çocuk diabeti ile karşı karşıya olabiliriz.
Bazı çocuklar heyecanlandıkları zaman kusarlar. Muayeneye gelen küçük çocukların daha kapıda iken kusmaya başladıklarını görmekteyiz.
Bazı psikolojik ya da sosyal sorunları olan çocuklarda da kusma görülebilir. Örneğin okulla ilgili sorunu olan ya da okula gitmek istemeyen çocukların hafta içi sabahleyin mide bulantısı ve kusmaları olabilmektedir. Yeme sorunu olan iştahsız çocuklar genellikle zorla yedirildikleri için bir süre sonra kusmaya başlarlar. Normal iştahlı çocuklarda da anne eğer yemek miktarını iyi ayarlayamazsa, çocuğa gerekenden veya kabul edebileceğinden fazla miktarda besin verirse çocuk kusabilir. Bu olay sürekli devam ediyorsa çocuk kendi kendini kusturabilir.
Unutulmaması gereken şey kusma bir hastalık değil bir hastalık işaretidir. Kusmanın ortadan kaldırılması yeterli değildir. Kusmaya neden olan hastalığın bulunup tedavi edilmesi gerekir
Bebeğiniz kusuyorsa ne yapmalısınız?
- Bebeğinizin kusmasını önlemek için emzirdikten hemen sonra yatırmayınız , 30 dakika mideye baskı uygulamayacak şekilde dik tutarak gıdanın mideden boşalmasını bekleyelim.
- Gazını etkili bir şekilde çıkartınız.
- Kusma anında bebeğinizi yan veya yüzüstü çeviriniz.
- Kusma durana kadar katı gıdaları bebeğinize vermeyiniz.
- Hava yolunun açık kalmasını sağlamak için bebeğin ağzının içini parmak yardımı ile yabancı maddelerden temizleyiniz , uzun süreli ve boğazına çok temas tekrar kusmasını tetikleyebilir.
Eğer bebeğinizin kusması çok şiddetli ise, tartı alımı durmuşsa ve günde üçten fazla şiddetli kusma oluyorsa, kusmanın içinde kan veya yeşil renkli safra görülüyorsa acil olarak doktorunuza başvurun.
