Yazı İçeriği
Antibiyotikler, bakterilere karşı etkili olan ve enfeksiyonları kontrol altına alan ilaçlardır. Ancak grip, nezle ve soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyonlarda etkili değildirler. Bu tür hastalıklarda gereksiz antibiyotik kullanımı, dirençli bakterilerin gelişimine yol açarak toplum sağlığını tehdit etmektedir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Naciye Möhür, antibiyotikler hakkında bilinmesi gerekenleri yazdı!..
Antibiyotik nedir?
Antibiyotik, bakterilere karşı etkili olan ilaçlardır. Bakterilerin büyümesini durdurarak veya bakterileri öldürerek enfeksiyonu kontrol altına alır. Grip, nezle, soğuk algınlığı gibi viral enfeksiyonlarda etkili değildir. Bu hastalıklar 7-10 gün içinde kendiliğinden tam iyileşme ile düzelir. Virüslerin neden olduğu enfeksiyonlar da hastanın antibiyotik kullanımı hastalığın iyileşme süresini kısaltmayacağı gibi hastada antibiyotik dirençli bakterilerin gelişimine neden olur bu bakteriler hastada ve hastayla temas eden başka insanlarda da antibiyotik dirençli bakteriyel enfeksiyonların yayılmasına neden olur, toplumsal salgınlara neden olabilir.
Antibiyotiğin immün sistem üzerindeki etkileri nelerdir?
– İmmün sistemi uyarır ya da baskılar.
– Antibiyotik , antimikrobiyal etkilerinin yanı sıra immünomodülatör (immün sistemi uyaran) etkileri de vardır. Bazı antibiyotikler özellikle immün sistemi bozuk kişilerde, sağlıklı kişilerin immün sistem hücrelerine göre daha fazla düzeltmekte İL1 ve İFN yapımını arttırarak bağışıklık sistemini uyarır.
Okuma önerisi: Çocuğumun bağışıklığı yeterli mi?
Çocukta antibiyotik kullanımı nasıl olmalı?
6 ay – 2 yaş arası, yılda ortalama 5-8 kez görülebilen ÜSYE (burun akıntısı, öksürük, ateş) %80-90 virüs kaynaklıdır. Destek tedavisi (ateşin düşürülmesi) uygulanır ve kesinlikle antibiyotik kullanılmaz. Çocuklarda antibiyotik kullanımı erişkinden farklıdır. Yeni doğan ve prematürelerde özellikle ilaçların detoksifikasyonu (atılması) için gerekli enzimler yetersiz olduğundan çok dikkatli olmalıdır. Kültür sonuçlarına göre, uygun dozda ve aralıkta antibiyotik verilmelidir.ÖRNEK: ( kloromfenikol yüksek dozda toksiktir, sülfonamid grubu antibiyotikler yeni doğanda kesinlikle verilmez.)
Pediatride akılcı ve etkili antibiyotik tedavisi
Antibiyotikler, doğru tanıyla, doğru zamanda, doğru kullanım şekli ile ve doğru antibiyotik seçimi ile kullanılmalıdır. Antibiyotik kullanımı öncesinde uygun örnek alınarak kültür laboratuvar testleri yapılmalıdır. Kan, idrar,abse , dışkı’dan kültür alınmalıdır ve antibiyogram testi sonucunda antibiyotik kullanımı önerilmelidir. Kültür testinde etkenin gösterilmesi en az 24,72 saatte sonlanır . Kültür sonucu beklenmeden ciddi bakteri enfeksiyon varlığında ampirik tedavi ile antibiyotik başlanabilir. Ancak ampirik tedavide kandaki bakteri enfeksiyonunu gösteren hızlı laboratuvar parametreleri bakılarak tedaviye başlanır.(crp, sedimantasyon, lökosit, prokalsitonin )
Çocukta antibiyotik kullanım ilkeleri gerekli mi?
Muhtemel etken nedir?
– Monoterapi tek ilac olanağı veren ve yan etkisi az olan ilaçlar tercih edilmelidir
– Veriliş şekli olarak ağızdan tedavi tercih edilmelidir.
– Prensip olarak 48-72 saatte tedavi sonucu değerlendirilmelidir.
Çocuklarda hangi hastalıklarda antibiyotik kullanılır?
– ÜSYE (üst solunum yolu enfeksiyonu)
– ASYE (alt solunum yolu enfeksiyonu)
– AGE (akut gastroenterit, ateş, ishal)
– İYE (idrar yolu enfeksiyonları)
– Diş problemleri
– Cilt problemleri
– Sepsis
Çocukta çok sık kullanılan antibiyotikler
– Penisilinler
– Aminopenisilin
– Beta laktam inhibitör ( augmentin ,duocıd)
– Aminoglikozid
– Eritromisin gibi ilaçlardır.
Çocukta bilinçsiz antibiyotik kullanımının tehlikeleri
– Antibiyotik direnci gelişimi
– Toplumun yaygın şekilde duyarlı hale getirilmesi (aşırı duyarlılık, anaflaksi, ateş, döküntüler)
– Normal flora bozularak ilaca dirençli etkenlerin çok fazla üremesi
– Enfeksiyon kontrol güçlüğü
– Antibiyotik yan etkileri uzun vadedeki etkileri gibi
– Toplumun yaygın şekilde duyarlı hale getirilmesi (aşırı duyarlılık, anaflaksi, ateş, döküntüler)
Çocukta antibiyotik kullanırken oluşan ilaç reaksiyonları
– Antibiyotik kullanırken bir çok reaksiyon gelişebilir.
– Alerjik reaksiyonlar
– İlacın toksik etkisine bağlı reaksiyonlar
– İlacın yan etkileri gelişebilir
Bu etkiler hafif, orta, ciddi, hayati risk taşıyan etkiler olabilir.
Alerjik reaksiyonlar
– Ürtiker, laringeal ödem, anaflaksi, bronkospazm, serum hastalığı, ölüm gibi reaksiyonlardır.
Hemolitik (Kan) reaksiyonları
– Lökopeni (ateş)
– Trombositopeni (kanama)
– Koagülasyon bozukluğu (kanama, pıhtılaşma)
Gastrointestinal sistem reaksiyonları
– Bulantı
– Kusma
– Ülser
– Tat bozukluğu
– Diyare
– Özefajit
Kardiyak reaksiyonlar
Enderdir. Ventrüküler taşikardi, aritmi ve ani ölüm gerçekleşir.
Nefrotoksik Reaksiyon (böbrek hastalığı)
Hepatoksik Reaksiyon (karaciğer hastalığı)
Nörotoksik Reaksiyon (periferik nöropati)
Ototoksik Reaksiyon (sağırlığa kadar gider)
Antibiyotik direnci nedir?
Antibiyotik direnci, günümüzde giderek önem kazanan bir halk sağlığı problemidir. Antibiyotik direnci, bilinçsiz ve gereksiz yapılan antibiyotik tedavisi sonunda gelişir. Direnç sonucunda hastalıklar tedavi edilemez, hastalığın seyri kötüye gidebilir ve hastalık bulaşıcılık etkisiyle topluma yayılır.
Okuma önerisi: Antibiyotik direnci nedir, nasıl önlenir?
Direnç gelişimini azaltmak için yapılabilecekler
– Gereksiz antibiyotik kullanmamak
– Aşı yaptırarak enfeksiyon sıklığını azaltmak
– Hayvan yemlerinde antimikrobiyal ilaç katılımını engellemek
– Uygun dozda ve uygun yoldan (ağızdan veya iğne gibi), uygun sürede ilacı kullanmak
Dünya Sağlık Örgütü antibiyotiğin %50 gereksiz kullanıldığını söylüyor, bizim ülkemizde bu oranın daha yüksek olduğu bilinmektedir. Antibiyotik direnci sonucunda oluşan dirençli bakteri enfeksiyonları her yıl binlerce insanın dirençli bakteri enfeksiyonları ile hayatını kaybetmesine sebep olmaktadır.
Çocuklarda antibiyotik kullanımı ile ilgili dilerseniz forum sayfamızda tecrübeli annelerimizden destek alabilirsiniz! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!
