0-6 ay bebek bakımı hakkında merak edilenler

Her anne hamilelik dönemi ve sonrasında bebeğinin gelişimini merak eder ve bu yönde araştırmalar yapar. Kimi zaman çevrenizden kimi zaman da kendi araştırmalarınızla bilgi sahibi olmaya çalışırsınız. 0-6 aylık bebek bakımı, gelişimi ve büyüme evresinde karşınıza çıkabilecek problemler nelerdir? Asistan Doktor Orhan Mustafa Duyar, bebeklerde ilk 6 ay gelişimi ve akla takılan soruları Anne Bebek Kulubü okuyucuları için yazdı.

0-6 ay bebek bakımı ve akla gelen sorular

Anne ve babalar için hayatının belki de hiçbir şey bilmediğini düşünüp, zaman zaman stres olduğu dönemlerin başında gelir bebeği ile ilk tanıştığı günler. Evlerine misafir olan yepyeni üyenin beklentileri, bakım ihtiyacı gerçekten de tecrübeli ya da bu konuyu araştırmış, bebek bakımına hakim bir el ister. Çoğu zaman anneanne ve babaanne bu el ve tecrübe olur.

Doğru bilinen yanlışları, yanlış sanılan doğruları ve bebek bakımında merak edilenleri, anne ve babalar için elimden geldiğince anlatmaya çalışacağım bebek bakım serisinin ilk yazısı :

• 0-6 ay bebek bakımı 

Bebeklerin ay ay gelişimi nasıldır?

Bebeklerin 1. ayı

• İlk başlarda size karşı tepkisiz olan bebeğiniz, göz kaslarının gelişmeye başlaması ile birlikte zamanla size tepkiler vermeye başlayabilir. Yaklaşık 20 cm’ye kadar görebilmeye başlar. Bu da tepkilerinin artmasına, annesini daha doğru emmesine yardımcı olacaktır.
• Bebeğinizin bir birey olduğunu hiçbir zaman unutmayın. Tam da bu aylarda, bebeğinizin kişiliğinin gelişmeye başladığı, davranış biçiminizden etkilenmeye başlayacağını düşünmek doğru olacaktır. Bebeğinizin nasıl bir karakter ortaya koyacağını tahmin etmeniz açısından ilk aylar size ipuçları verebilecektir.
•  Bebeğiniz ilk ayını doldurmaya yaklaştıkça artık annesinin sesini ayırt edebilir hale gelecektir. Zamanla diğer sesleri de tanıyıp tepki vermesi çok sürmeyecektir.
• İlk ay bebeğinizin nasıl beslendiğini, ne zaman acıkıp ağladığını, annenin tükettiği besinlerden hangi ölçüde etkilendiğini göstermesi açısından yakından takip edilmesi gereken aylardır. İyi bir gözlem, ilerisi için size çok şey kazandıracaktır.

Bebeklerin 2. ve 3. ayı

• Bebeğinizin mutlu, kızgın ya da huzursuz olduğunu anlamanız kolaylaşır. Bir bakıma bebeğin kendini ifade edebilme becerisi artar.
• Uyku ve uyanıklık saatleri daha düzenli bir hal alır. Bebeğiniz ilk aya göre sizinle daha çok vakit geçirir, daha az uyur.
• Ay sonuna doğru bebeğiniz artık hem annesini hem babasını tanır. Siz seslendiğinizde tepkileri çok daha anlamlı olur. Farklı sesler çıkararak, gülümsemesi sağlayabilir, anın tadını bebeğiniz ile birlikte çıkarabilirsiniz. 
• Bebeğinizi kucağınıza alıp, seslenerek sakinleştirmeniz artık daha anlamlı olacaktır.
• Bebeğiniz büyük cisimleri takip edebilir. Sizinle göz teması kurabilir. Eline verdiğiniz bazı cisimleri kavrayabilir. 
• Kucağınıza alıp, karnından tuttuğunuzda kafasını yukarı kaldırabilir. Aynı şekilde yatırdığınızda da bebeğiniz kafasını yerden kaldırabilme yetisine sahip olacaktır.

Bebeklerin 3. ve 4. ayı

• Bebeğiniz çevresindeki insanların sesini ayırabilmeye başlar. Çevresi ile daha fazla ilgilenmeye başlar. Çevresindekilere farklı sesler çıkararak tepki verebilir.
• 3 aylık olan bebeğiniz, insanları da ayırt edebilmeye başlar. Sevdiği ve hoşlanmadığı şeyleri yüz ifadesine yansıtabilir. Daha az ağlar, sizinle daha çok iletişi kurar. Uyku ve beslenme alışkanlıkları düzene girmeye başlar.
• Nesneleri görebilir. Hareketleri anlamlı hale gelir. Bebeğiniz ellerini kullanarak bir takım oyuncakları ağzına götürebilmeye başlar.

Bebeklerin 4.  ve 5. ayı 

• Onun çevresindeyken size ses çıkararak sohbetinize katılabilir. Bu eğlenceli vaktin tadını çıkarın.
• Bebeğiniz artık yavaş yavaş diş çıkarma aşamasına geçebilir. Bu durumda bebeğinizin ara ara hafif ateşi olabileceğini, dişlerinin kaşınmasına bağlı huzursuz olabileceğini, iştahsız olabileceğini aklınızdan çıkarmayın. Bebeğinizin salyası da bir hayli fazlalaşabilir.
• Cisimleri daha iyi kavramaya başlar. İki eli arasındaki bir cismin konumunu değiştirebilmeye başlar.
• Renkleri fark edebilmeye başlar. Eş zamanlı bebeğinizin görme yeteneği gelişir. Duyma yeteneği gelişir. Ailesinden birinin sesini duyduğunda tepki verebilir, huzursuz bir anında bu ses ile sakinleşebilir. 
• Bebeğiniz artık kendisine yabancı olan kişileri tanıdıklarından ayırabilir, ilk kez gördüğü kişileri dikkatle inceleyebilir.

Bebeklerin 5. ve 6. ayı

• Bebeğinizin hareketliliği gözle görülür derecede artar. Kendi kendine emeklemeye benzer hareketler yapar. Yatağında kendi iterek hareket edebilir. Yatakta konum değiştirmeyi başarabilir.
• Bebeğiniz artık başını dik bir şekilde tutabilir. Destek verildiğinde oturabilmeye başlar.
• Bebeğiniz artık daha yavaş tartı almaya başlar, bu sizi endişelendirmemelidir.

İlk 6 Ayda Akla Takılanlar

• Göbek kordonu ne zaman düşer ? 

Göbek kordonu genellikle ilk iki hafta içinde kendiliğinden düşer. Göbek kordonunun suyla temas etmemesine ve bebeğinizin gaita ve idrarı ile temas etmemesine dikkat etmelisiniz. Mümkün olduğunca temastan kaçının ki enfeksiyon kaynağı olmayasınız. Göbek kordonunun düşmesinde gecikme görüldüğü takdirde, mutlaka doktorunuza başvurunuz.

• Göbek kordonu bakımını nasıl yapmalıyım?

Göbek kordonu ölü bir dokudur ve bebeğinizin canını acıtmaz. Bebeğinizin göbek bağının üzerini gazlı bezle kapatmayın. Çabuk düşmesi için göbeğin açıkta kalmasını ve hava almasını sağlayın.

Yenidoğan bebekler için özel olarak üretilmiş bezleri tercih etmelisiniz, ya da bezi yukarı katlayarak göbek kordonunun bez dışında kalmasını sağlamalısınız.

• İlk Kaka Rengi Nasıl Olur?

Yenidoğanların ilk günlerde yaptığı gaita mekonyum olarak adlandırılmaktadır. Bu dışkı siyah renklidir ve normaldir. 3-4 gün içinde rengi açılmaya başlar, sarı renge döner. Bebeğin kakası koyu yeşil de olabilir. Kaka sayısı her bebek için farklıdır ve beslenme şekline göre değişebilir.

Anne sütü ile beslenen bebeklerin, haftada bir kaka yapmasının normal olduğu gibi, günde 5-6 kez kaka yapması da normaldir. 

• Ne sıklıkla beslemeliyim? 

Bebeğiniz hayatının ilk günlerinde çok sık acıkır. Kan şekerinin düşmemesi, gelişiminin aksamaması ve kilo alımı için beslenme çok önemlidir. Bu yüzden ilk zamanlarında 2-3 saatte bir ya da bebeğiniz her istediğinde bebeğinizi emzirmelisiniz. Eğer bebeğiniz uyuyor ve uzun süre emmedi ise, onu uykusundan uyandırmanız gerekebilir.

• Bebeğim çok sık ağlıyor?

Bebeğiniz ilk doğduğu günler çok fazla ağlayabilir, bunun için endişelenmeyin. Çok çabuk karnı acıkıyor, devamlı altını ıslatıyor. Tüm derdini ve sıkıntısını sadece ağlayarak ifade edebiliyor.

• Yenidoğan bebekler kaç saat uyur? 

Bebek gelişiminde beslenmeden sonra gelen en önemli şey uykudur. Bebeğin gelişimini tamamlaması için düzenli beslenmesi ve uyuması gerekir. Yenidoğan dönemindeki bebekler, beslenme dışında kalan tüm sürelerini, yani yaklaşık 16-17 saatlerini uyuyarak geçirir. Yaklaşık 3. aya kadar bebeğiniz için bir uyku düzeni oluşturamazsınız.

• Bebeğimin cildi nasıl olmalıdır?

Yenidoğan bebeklerin cildi de çok hassas olur. Bebeklerin ince, hassas ve az yağlı olan ciltleri yepyeni bir dünyaya alışma süreci yaşar. Anne karnında sıvı bir ortamdan çıkan yenidoğan bebeğin havayla karşılaşması cildinde kuruluğa neden olabilir. İlk haftalarda pullanma, kabuklanma, ciltte kuruma ve soyulmalar görülebilir.

• Bebeğim ateşlenirse ne düşünmeliyim?

Bebeğinizin ateşinin yüksek çıkmasına ortam sıcaklığının yüksek olması sebep olmuş olabilir. Yine yapılan aşılara bağlı vücut ısısı yükselebilir. Bebeğinizde ishal ya da kusmaya bağlı oluşabilecek sıvı kaybı da ateşi yükseltebilirken, ateşlenmelerin en yaygın nedeni bakteri ya da virüslere bağlı görülen enfeksiyonlardır. Ateş, bebeğinizin vücudunun bir enfeksiyona karşı mücadele ettiğini gösterebilir. Ateş hastalıklara karşı savunma mekanizmasının bir parçasıdır. Yenidoğan bebeğinizde ateşle karşılaştığınız zaman doktorunuza danışmanızda fayda vardır.

• Bebeğimin bezini nasıl değiştirmeliyim?

Bez değiştirme işlemini gerçekleştireceğiniz alana alt değiştirme örtüsü ya da bu işlem için belirlediğiniz bir bez serin. Bebeğinizi üzerine yerleştirin. Malzemeler size uzak olmasın ki, bez değişimi esnasında bebeğin idrarını yapması gibi bir kaza yaşanmasın.

Bebeğinizin altındaki kirli bezi açın. Ayak bileklerinden tutup poposunu hafifçe yukarı kaldırın. Kirli olan bölgeyi kalitesine güvendiğiniz, kimyasal içermeyen bir ıslak mendille silin.

Bu esnada kesinlikle arkadan öne doğru silmeyin. Yoksa idrar yolu enfeksiyonlarına davetiye çıkarırsınız. Özellikle kız bebeklerinde önden arkaya doğru silme noktasında daha da özenli olun. Mümkünse alt değişimlerinde, ılık su ile bebeğinizin poposunu sıklıkla yıkamaya çalışın.

Ardından iyi bir kurulama ile bebeğinizin poposunun kirli kalmasının ve böylece pişik riskinin önüne geçmiş olacaksınız. Yine kimyasal olabilecek ıslak mendillerin riskini de en aza indirmiş, yine bu yıkama esnasında bebeğinizin poposunu havalandırmış olacaksınız.

Yıkama şansınız yoksa da, ıslak mendille sildiğiniz popoyu her bez değişiminde birkaç dakika mutlaka havalandırın. Bu uygulama bebeğinizde pişik oluşumunu önlemede çok önemli bir püf noktadır.

Pudra kullanımını önermiyorum. Hem bebeğinizin cilt gözeneklerini tıkayabilir, hem de havaya saçılan tozları bebeğiniz nefes alırken soluyabilir. Eğer sürmek istiyorsanız, kimyasal içermeyen, nemlendirici özellikte, kalitesi ve güvenilirliği ispatlanmış bir kremi çok ince tabaka halinde uygulayın, iyice emildiğinde emin olun.

Ardından bebeğinizin altının kuruduğuna kanaat getirdiğinizde, ayak bileklerinden tutarak hafifçe tekrar havaya kaldırın. Temiz bezi bebeğinizin altına yerleştirin. Cırt cırtları çok dar ya da çok bol şekilde sabitlememeniz pişiği önlemede en önemli yardımcımız olacaktır.

Bezin bacak bölgelerini düzeltin. Bebeğiniz yenidoğan ise, beziniz yenidoğanlar için özel üretilmiş bez sınıfına dahil değil ise, bunu kendiniz sağlayabilirsiniz. Bezin karın kısmına denk gelen bölgeyi göbeğin aşağısından bağlamalı ve öne doğru katlamalısınız.

Böylece göbek kısmının temiz ve kuru kalmasını sağlamış olacaksınız. Bezin bebeğiniz için bol ya da dar olmadığından emin olduktan sonra bez değişimi işlemi tamamlanmış olacaktır.

• Bebeğimi rahatlatacak bir ses keşfetmiş olabilir miyim?

Bebeğiniz 9 ay boyunca anne karnında bir çok ses duyar. Bu sesler bebeğe güven ve huzur verir. Anne karnındaki seslere benzeyen bu seslere beyaz sesler ya da beyaz gürültü denir. Bu sesler özellikle kolik sancısı çeken bebeklerin sakinleşmesine, uykuya dalmakta zorlanan bebeklerin kolay uyumasına yardımcı olabilir. Çeşitli nedenlerle huzursuz bebeğinizin rahatlamasını sağlayabilir. Bu seslerin başlıcalarını; çamaşır ve bulaşık makinesi, elektrik süpürgesi, saç kurutma makinesi sesi oluşturur. Yine su ve yağmur sesi ile rüzgar uğultusu da bu seslerden sayılabilir.

• Bebeğimin gözünün çapaklanması normal midir?

Bebeklerde sıklıkla görülen problemlerden biri de göz çapaklanmasıdır. Gözlerde sulanma, kızarıklık, göz kapaklarında şişkinlik veya iltihap ile fark edilen ve sıklıkla uykuda kirpiklerin birbirine yapışması sonucu bebeğinizi zorlayan bu probleme yenidoğanlarda daha sık rastlanır. Gözlerde çapaklanma, genelde çok ciddi bir problemden kaynaklanmaz. Ancak bazen ciddi sağlık problemlerinin habercisi de olabilir. Bu nedenle doktorunuza başvurmanız ve göz enfeksiyonu açısından tedavi almanız gerekir.

• Bebeğim için uyku önerileri nelerdir?

İlk 6 aylık dönemde bebeğinizi emzirme sonrası hemen yatırmamalısınız. Bebeğinizin başını hafif yukarı gelecek şekilde yatırmalısınız. Bunun için yastık kullanmayın. Yatağın alt örtüsü ile bunu sağlayabilirsiniz. Böylece emdiği sütün boğazına geri gelmemesini sağlamış olacaksınız.

Bebeğinizi karanlık ya da loş bir ışıkla aydınlatılmış sessiz bir ortamda ve sizin sesinizi duyacak şekilde uyutmanız ona huzur verecektir. Bebeğin uyuduğu oda ne çok sıcak ne de çok soğuk olmalıdır.

• Bebeğim ne sebeple huzursuz olabilir?

Bebeğinizin huzursuzluk sebeplerini kısaca ve en temel haliyle şu şekilde sıralayabiliriz.

• Bebeğinizin altının kirlenmesi
• Bulunduğu ortamın çok sıcak veya soğuk olması
• Acıkmış olması ya da doymamış olması 
• Bebeğinizin sizden ilgi beklemesi 
• Uykusunun gelmiş olması
• Kolik
• Bebeklik dönemi reflüsüne bağlı şikayetler
• Diş çıkarma döneminde olması
• Pişik sorunu
• Enfeksiyon hastalıkları, fiziksel ağrı hissetmesi
• Alışık olmadığı bir ortamda bulunması veya alışkanlıklarının yerine getirilmemiş olması

Anneler burada buluşuyor! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!