Yazı İçeriği
Sevgili anne babalar,
Son iki yılımız Covid-19 virüsü ve salgın hastalıkla geçti. Henüz salgın bitmemişken Monkeypox (Maymun Çiçeği) hastalığı ülkemizde görüldü. Anne Bebek Kulübü Uzman Kurulu olarak, Covid-19 salgınında olduğu gibi maymun çiçeği virüsü hakkında da sizlerle en doğru bilgileri paylaşacağız.
Maymun çiçeği virüsü hakkında bilmeniz gerekenler
Maymun çiçeği hastalığı nedir? Maymun çiçeği ilk olarak hangi ülkede ne zaman ortaya çıktı?
Prof. Dr. İsmet Tamer – İstinye Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı
Maymun Çiçeği virüsü aslında Afrika’da hayvanlardan insanlara doğrudan temas durumlarında bulaşan ve yaygın görülen bir virüs olarak biliniyordu. Son 5 yıl içinde ise Afrika dışında ABD, İngiltere, İsrail ve Singapur olmak üzere sadece 9 vaka görülmüştü. Bu ülkelerde görülen vakalar genellikle bağışıklığı düşük kişilerde başlangıçta genital bölgelerde başlayan sivilce benzeri döküntüler yanı sıra grip benzeri vücutta halsizlik, kırıklık, ateş, baş ağrısı ve lenf bezlerinde şişliklerle seyrediyordu.
Halihazırda yayılmakta olan hastalık genel olarak direkt temasla bulaşıyor. Ciltteki döküntülerle ya da bu döküntülerden sızan sıvılarla temas ederseniz, hasta ya da enfekte, yani virüsü kapmış kişinin kullandığı havlu, çarşaf, yastık kılıfı gibi eşyalarla temas edince virüsü kapma olasılığınız var, ama iyi haber; virüs kolayca bulaşmıyor, özellikle bağışıklık sisteminiz ile ilgili bir sorununuz yok ise! Solunum yoluyla bulaşıp bulaşmadığı henüz net değil ama öksürük ve aksırık ile katı parçacıklar yayılırsa, onların üzerinde saçılarak 1,5-2 metre mesafeden diğer insanlara bulaşma olasılığı mevcut.
Maymun çiçeği virüsü ölümcül mü?
Maymun çiçeği ölümcül müdür? Maymun çiçeği salgını ölüme neden olabilir mi? İnsanlarda kalıcı hasarlara neden olur mu?
Virüs bulaşırsa kabaca 1-2 haftalık bir inkübasyon süresi sonrasında belirtiler ortaya çıkmaya başlıyor, bazen boğaz ağrısı ve öksürük de eşlik edebiliyor. Ardından ciltte çiçek döküntüsünü andıran döküntüler çıkıyor ve sıklıkla eller, kollar, avuç içleri, bacaklar ve yüz olmak üzere tüm vücuda yayılabiliyor. Aynı şekilde lenf bezlerindeki şişlikler de başta boyun ve koltuk altları olmak üzere tüm vücutta yaygın şekilde görülebiliyor. Ortalama 2-4 hafta süren hastalığın bulaşıcılığı, döküntülerin kabuklanıp iyileşmeye başlaması ile son buluyor.
Bu hastalık bağışıklık sistemi zayıf ya da zayıflatan bir hastalığı olan kişilerde ağır geçebiliyor ve bazen geçmişteki çiçek hastalığı gibi daha da ağırlaşarak ölümcül olabiliyor. ABD ve diğer bazı ülkelerde ilginç şekilde homoseksüel ilişkide bulunmuş erkeklerde daha sık görülmüş. Ciltte bıraktığı kalıcı izler dışında henüz kalıcı bir hasar bırakıp bırakmadığı bilinmiyor.
Çiçek virüsü ile çok benzerlik gösterdiğinden Maymun Çiçeği hastalığının ağır geçen vakalarının tedavisinde antiviral ilaçlardan tecovirimat kullanılıyor. Hastalığın önlenmesinde ya da temas sonrası erken dönem aşılamada kullanılmak üzere FDA’dan onay almış olan 2 aşı markası var (JYNNEOS ve ACAM2000) ve halen kullanımda. Ancak FDA ve CDC henüz toplu/yaygın aşılamayı önermiyor çünkü büyük bir salgın beklenmiyor.
Korunma yöntemi olarak aşılanmadan ziyade temizlik ve hijyene dikkat etmek, muhtemel temaslı kişilerin özel eşyaları ile ve vücutları ya da vücut sıvıları temas etmemek, temaslı ya da hasta kişilerle öpüşme ya da cinsel ilişkiden uzak kalmak öneriliyor. Elleri sabunlu su ya da klasik alkol bazlı dezenfektanlarla temizlemek yeterli görülüyor.
Sonuç olarak henüz Covid-19 benzeri bir başka epidemi beklenmiyor.
Maymun çiçeği salgınında kimler risk altında?
Maymun çiçeği hastalığında riskli gruplar kimlerdir?
Prof. Dr. Merih Çetinkaya – Başakşehir Çam ve Sakura Hastanesi
Maymun çiçeği hastalığı, maymun çiçeği virüsünün neden olduğu enfeksiyöz bir hastalıktır. İlk olarak 1958’de maymunlardan izole edilmiş, insanlardaki ilk enfeksiyon ise 1970’lerde bildirilmiştir. Maymun çiçeği hastalığı merkez ve Batı Afrika’da endemik olup, en fazla vaka Demokratik Kongo Cumhuriyetinde görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) 21 Mayıs 2022 tarihinde Avrupa ve Kuzey Amerika dahil 12 ülkede toplam 92 kanıtlanmış vaka ve 28 şüpheli vaka olduğunu bildirmesi ile dünyada yeni bir salgın konusunda endişe oluşmuştur. DSÖ; 15 Haziran 2022 tarihi itibari ile dünya genelinde laboratuvar kanıtlı 2103 vaka ve 1 ölüm olduğunu bildirmiştir. Güncel vakaların çoğu erkektir.
Esas bulaş yolu hayvanlardan insanlara bulaş olsa da, insanlar arasında direkt temas, lezyon materyali ve solunum yolu damlacıkları ya da kontamine yüzey veya cisimler aracılığı ile bulaşmaktadır. Çiçek hastalığına benzer olup, öldürücülük oranı daha düşüktür. En önemli belirtileri bulaş sonrası 1-2 hafta içinde ateş, baş ağrısı, sırt ve kas ağrıları, halsizlik, titreme ve lenf bezlerinde şişmedir. Bunu takip eden 1-5 gün içinde ortaya çıkan kızarıklık şeklinde döküntüdür. Döküntü sıklıkla yüzden başlayıp, el ve ayaklara yayılmakta, genital bölgede de görülebilmektedir. Bu döküntü kabarcıktan kabuklanmaya kadar değişen ve 1-2 günde sonlanan lezyonlara dönüşmektedir. Ancak pek çok vakada bu belirtiler çok hafif ve belli belirsiz olduğu için döküntü sıklıkla ilk belirti olabilmektedir.
Yenidoğan bebeklerde maymun çiçeği görülebilir mi?
Yenidoğan bebeklerde maymun çiçeği hastalığı görülebilir mi? Hamile anneden bebeğe maymun çiçeği hastalığı bulaşır mı?
Hastalığın gebelerde nasıl seyrettiği yönünde kısıtlı bilgiler mevcuttur. Ancak, hastalığın en fazla görüldüğü Demokratik Kongo Cumhuriyetinde 4 gebeden 1 tanesinin sağlıklı bebek dünyaya getirdiği, gebeliğin ilk 3 ayında enfeksiyonu olan 2 gebede spontan düşük ile sonuçlandığı ve anne karnında ölüm ile sonuçlanan son gebelikte fetüs incelendiğinde tüm vücudunda ciddi döküntülerin ve etkilenmenin olduğu bildirilmiştir. Mevcut kanıtlar maymun çiçeği hastalığı olan gebelerden doğum öncesi plasenta aracılığı, doğum sırası veya doğum sonrası yakın temas ile bebekte enfeksiyon görülebileceğini göstermektedir. Bu veriler ışığında annedeki hastalığın şiddetinden bağımsız olarak gebeliği olumsuz etkileyebileceği, düşük veya ölü doğuma neden olabileceği, bu nedenle gebelerin özellikle hastalığın sık olduğu bölgelere gitmemeleri ve şüpheli kişilerle temasın azaltılması, maske ve hijyen kurallarına uyulması gibi önlemlere dikkat etmeleri gerektiği söylenebilir. Doğum şekline kadın doğum hekimi karar vermelidir. Mevcut çiçek aşılarının maymun çiçeği hastalığını önlemede %85 etkili olduğu, gebelikte uygulanabileceği ve gebe ile hekimin kararına göre uygulanabileceği bilinmelidir.
Maymun çiçeği salgını hamileleri nasıl etkiliyor?
Maymun çiçeği hastalığı hamileleri nasıl etkiler? Hamile ve yeni doğum yapmış anneler nelere dikkat etmeli?
Doğum sırası veya sonrasında yakın temas sonucu yenidoğan bebeklerde maymun çiçeği hastalığı görülebilir. Doğum öncesi plasenta aracılığı ile de geçiş yönünde veriler mevcuttur. Hastalığın yenidoğanlarda ve çocuklarda daha ağır seyredebileceği bildirilmektedir. Aynen Covid-19 enfeksiyonunda alınan önlemlere benzer şekilde yenidoğanlar maymun çiçeği enfeksiyonu ve/veya şüphesi olan aile bireyleri ile temas etmeyecek şekilde izole edilmeli, bakım veren kişiler kişisel koruyucu ekipman giyerek gerekli önlemleri almalı, bebek maymun çiçeği hastalığı bulguları açısından yakın takip edilmeli ve şüphelenilen durumlarda enfeksiyon varlığı açısından PCR ile test edilmelidir. Yenidoğanlarda hastalığa özgül bildirilmiş bulgu mevcut olmayıp, genel enfeksiyon bulguları ve döküntü olabileceği bilinmelidir. Kesin enfeksiyon tanısı konulduğunda anne ile bebek ayrılmalıdır.
Maymun çiçeği olan anneler bebeklerini emzirebilir mi?
Dünya Sağlık Örgütünün en son yayınladığı bildirgede anne sütünde virüs veya antikorların olup olmadığının bilinmediği, bu nedenle emzirme ve anne sütü ile besleme kararının anne ve bebeğin durumuna göre bireysel olarak verilmesi, özellikle gelişmekte olan veya az gelişmiş ülkelerde anne sütünün yararlarının da göz ardı edilmemesi gerektiği bilinmelidir. Emzirmeye devam edilecek olgularda annenin emzirme sırasında maske takması, bebeğe temas ve emzirme öncesi ellerini yıkaması ve gözle görünür döküntülerin üzerini kapatması gibi önlemlere uyulması son derece önemlidir. Anne ile bebeğin ayrıldığı durumlarda anne sütü sağılarak anne sütünün devamlılığı sağlanmalı ve tekrar bir araya geldiklerinde emzirmeye devam etmektedir.
Sonuç olarak aktif maymun çiçeği hastalığı olan gebelerden doğan yenidoğanlarda enfeksiyon görülebilir, bu enfeksiyon erişkinlerden daha ağır seyredebilir. Yukarıda bulguları tanımlanan, endemik bölgeye seyahat veya aktif hastalıklı kişi ile temas öyküsü olan gebelerde hastalıktan şüphelenilmeli, gerekirse PCR test uygulanmalı, bu gebelerden doğan yenidoğanlar da semptomlar açısından yakın izlenmelidir. Doğum sonrası anne ve bebek hızla ayrılmalı, emzirmeye ise anne ve bebekteki bulgulara göre olgu bazında karar verilmelidir. Vaka sayısı arttıkça bu öneriler de değişiklik olabileceği bilinmelidir.
Maymun çiçeği hastalığı kalıcı izler bırakıyor mu?
Maymun çiçeği çocuklarda kalıcı izler bırakıyor mu, çocuk gelişimini nasıl etkiliyor?
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Reyhan Erol
Özellikle maymun çiçeği enfeksiyonu ile birlikte ciltte sekonder enfeksiyonlar görülebiliyor. Bronkopnömoni dediğimiz zatürre hatta ensefalit denilen beyin iltihabı da görülebiliyor. Göz de hastalıktan etkilenirse göz içinde döküntü, gözde enfeksiyon olursa görme kaybı gelişebilir. Mesela bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler, örneğin kanser tedavisi görenlerde bu enfeksiyon ağır seyredebiliyor. Hastalığın seyrinde çiçek hastalığı benzeri küçük sulu döküntüler görülebiliyor ve döküntülerin olduğu yerlerde izler kalıcı olabiliyor. İyileşme sonrasında ciltte renk değişiklikleri görülebiliyor.
Maymun çiçeği ve el ayak ağız hastalığı ilişkisi
Çocuklarda maymun çiçeği hastalığını el ayak ağız hastalığından nasıl ayırt edebiliriz? Malum son yıllarda ülkemizdeki çocuklarda oldukça fazla el ayak ağız hastalığı görülmeye başlandı.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Kerem Yıldız
El ayak ağız hastalığında döküntüler daha çok el ayak ağız gibi uç kısımlarda toplanmış olup, üstü ve içi kırmızı lezyonlardır. Maymun çiçeği hastalığında ise gövde yüz kollar bacaklar yani tüm vücudu tutabilme eğiliminde olup, lezyonlar genelde içi beyazımsı ve su toplamışa benzer görünümdedir.
Maymun çiçeği virüsünün aşısı var mı?
Maymun çiçeğinden korunmak için bir aşı var mı? Yoksa bu konuda aşı çalışmaları yapılıyor mu?
İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Uzmanı Doç. Dr. Murat Sütçü
Çiçek hastalığına karşı aşılamanın, maymun çiçek hastalığını önlemede yaklaşık %85 oranında etkili olduğu birkaç gözlemsel çalışmayla kanıtlanmıştır. Bu nedenle, öncesinde çiçek aşısı olanlar hastalığı daha hafif geçirebilirler ya da hastalıktan korunabilirler. Çiçek hastalığına karşı önceden aşı yapıldığının göstergesi olarak üst koldaki aşı izi kabul edilebilir.
Çiçek hastalığının ortadan kalkmasıyla 1980’den itibaren aşılama kaldırılmıştır. Modifiye edilmiş atenüe aşı virüsüne dayalı yeni bir aşı, 2019’da maymun çiçeğinin önlenmesi amacı ile ABD Gıda ve İlaç Ajansı (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansından (EMA) kullanım onayı almıştır. Bununla birlikte aşı kısıtlı olarak ulaşılabilir durumdadır. Klinik kullanımı iki doz şeklindedir. Salgın durumunda aşı üretilip bireyler aşılanabilir.
Maymun çiçeği hastalığını geçirip geçirmediğimizi nasıl anlayabiliriz?
Maymun çiçeği geçirip geçirmediğimizi anlayabileceğimiz antikor testleri var mı? Hastalığı hızlı bir şekilde nasıl teşhis edebiliriz?
Maymun çiçeği hastalığından şüpheleniliyorsa, cilt lezyonlarından – vezikülün üst kabuğu veya veziküllerden ve püstüllerden gelen sıvıdan ve kuru kabuklardan elde edilen örneklerin PCR çalışması ile tanı kesinleştirilir. Diğer tanısal testler arasında virüs izolasyonu (memeli hücre kültürlerinde), elektron mikroskobu, ELISA ve immünofloresan antikor testi vardır.
Su çiçeği aşısı maymun çiçeği virüsüne karşı korur mu?
Geçmişte su çiçeği hastalığı geçirmiş olanlar veya su çiçeği aşısı olanlar maymun çiçeğine karşı bağışıklık geliştirebilir mi?
Su çiçeği aşısını maymun çiçeği hastalığına karşı koruyuculuğunu gösteren bir çalışma, bilimsel kanıt yoktur. Bu durum Çiçek aşısında mümkün olup maymun çiçek hastalığını önlemede yaklaşık %85 oranında etkilidir. Çiçek hastalığı geçirenlerde maymun çiçek hastalığını karşı bağışık olabilir. Burada unutulmaması gereken çiçek aşısı 1980’den itibaren yapılmamaktadır. Çiçek hastalığı ile su çiçeği aynı hastalık değildir.
Çocukları maymun çiçeği salgınından koruma
Maymun çiçeği salgınından korunmak için hangi önlemleri almak gerekiyor? Çocukları maymun çiçeği salgınına karşı nasıl koruyabiliriz?
İnsandan insana bulaşma, hasta kişinin sekresyonları ile uzun süreli yakın temas, cilt lezyonları ile doğrudan bütünlüğü bozulmuş deri veya mukozalarla (göz, burun, ağız mukozaları gibi) temas veya yakın zamanda cilt lezyonlarından kontamine olmuş nesnelerle (yatak çarşafı, havlu vb.) yakın temastan kaynaklanabilir.
Bu şekildeki temas genel olarak aynı evi paylaşan kişilerde, kapalı ortamlarda çok uzun süreli yakın mesafede bulunanlarda ve enfekte kişiyle temas eden sağlık çalışanlarında risk oluşturur.
Ateş, yoğun baş ağrısı, lenfadenopati (lenf düğümlerinin şişmesi), sırt ağrısı, miyalji (kas ağrıları) ve yoğun halsizlik hastalığın ilk haftada görülen bulgularıdır. Bu kişilerle yakın temasta bulunmama korunmada önemli olacaktır. Özellikle tatil dönemi olduğu için otel oda temizliği ve çarşaflar bulaş açısında önemlidir. Otel odasına yerleşirken odanın temizlenmiş olduğu ve çarşafların değiştiğinden emin olmak gerekir. Kullanılan ortak olanlarda deri bütünlüğü bozulmuş kişilerde risk oluşturur.
Evde bakım önerileri
Maymun çiçeği hastalığına yakalananlar için evde bakım önerileri nelerdir? Kendimize nasıl bakmalıyız?
Evde bakılacak durumda olan hastalar hane halkı ile aynı ortamda bulunmadan kendilerini ayrı bir odada izole ederler. Hane halkı ile aynı ortamda bulunmamalıdırlar. 21 gün evde izole edilirler. Dengeli beslenme, düzenli uyku. yakın bakım ve destekleyici tedavi verilmelidir.
Hastanede yatan hastalarda bazı antiviral ilaçlar (tecovirimat, brincidofovir, cidofovir) kesin olmamakla birlikte maymun çiçeği hastalığında etkili olabileceği belirtilmektedir.
Maymun çiçeği hayvanlardan bulaşır mı?
Maymun çiçeği hayvanlardan bulaşır mı, insanlardan hayvanlara bulaş olur mu?
Uzm. Veteriner Hekim Dr. Müjgan Çevik Aksay
Maymun çiçeği virüsü, çoğu memeli hayvanda ve insanda hastalık oluşturabilen Poxviridae ailesinden bir virüstür ve zoonotiktir yani hayvanlardan insanlara bulaşabilir. Ana enfeksiyon kaynağı hayvanlar kesin olarak bilinmemekle birlikte bazı sıçan ve sincap türlerinden şüphelenilmektedir. Virüs ismini maymunlardan alsa da aslında maymunlar doğal rezervuar değildir, hastalığa karşı hassas hayvanlardır.
Bulaşma enfekte insan ya da hayvan ile yakın temas ve virüs bulaşmış materyal (kıyafet, çarşaf vb) ile olmaktadır. Ayrıca yetersiz pişmiş et ya da enfekte hayvanların diğer ürünlerini yemek de bir risk faktörüdür.
Hastalıkla ilgili çalışmalar devam etmektedir. Bu nedenle hayvan türlerinin hasta olabileceği ve virüsü bulaştırabileceği varsayılmaktadır. Evimizde beslediğimiz kuşlara bulaşıp bulaşmayacağı kesin olarak bilinmiyor ancak bu virüs ailesinden herhangi bir tür ile hasta olmadıkları için, maymun çiçeği virüsünün bulaşması da olası görülmemektedir. Kemirgenler ana rezervuar kabul edilse de kobay ve hamsterlar ile yapılan çalışmalar bu enfeksiyona karşı bağışık olduklarını göstermiştir. Tavşanlar maymun çiçeği virüsüne duyarlıdırlar ancak hastalığı insanlara bulaştırmaları ile ilgili bir rolleri tespit edilememiştir. Kedi ve köpeklerin diğer çiçek virüsleri ile enfekte olabilmeleri nedeniyle maymun çiçeği ile hasta olabilecekleri düşünülmektedir. Bizlerin onlara hastalığı bulaştırma ihtimali daha yüksek olarak bildirilmiştir.
Evcil hayvanınızda öksürük, solunum güçlüğü, gözlerde kızarıklık ve akıntı, burun akıntısı, ateş, iştahsızlık, deride yaralar söz konusu ise ve etrafınızda maymun çiçeği virüsü ile enfekte olan birileri varsa mutlaka veteriner hekiminize durumu bildirmelisiniz.
Dünya Sağlık Örgütü ve Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) virüsün yayılımını önlemek için hasta insanlarda olduğu gibi hasta hayvanlarla da temasın (birlikte uyuma, öpme, sarılma vb) kesilmesini, riskli insanlarla temasta olan evcil hayvanların 21 gün boyunca insanlar ve diğer hayvanlardan uzak tutulmasını önermektedir.
Gelelim sözün özüne, evimizde baktığımız sevimli dostlara bizim hastalığı bulaştırma ihtimalimiz daha yüksek. Onların enfekte olma, hastalık belirtisi verip vermeme, bize bulaştırma ihtimallerine dair kanıtlar olmasa da hijyen kurallarına dikkat etmeliyiz.
Maymun çiçeği hastalığından korunma ve öneriler
Çocuklu aileler maymun çiçeği salgınına karşı hangi önlemleri almalılar? Ebeveynlere önerileriniz nelerdir?
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Cihat Erol – Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Maymun çiçeği ya da monkeypox virüsü. İlk kez 1970 yılında görülmüştür. Orta ve Batı Afrika tropik yağmur ormanlarında yaşayan maymun, goril, şempanze, orangutan gibi hayvanlarda görülen bir hastalıktır. Bölge dışına çıkabilmekte, insanlara bulaşabilmekte ve insandan insana geçebilmektedir. Maymun Çiçeği Hastalığı çocuklara da bulaşabilmektedir. Hatta çocuklarda daha ağır seyreden bir hastalıktır. Ciddi vakalar çocuklarda daha çok görülür. Akciğer enfeksiyonu, sepsis, beyin enfeksiyonu, kornea enfeksiyonu gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bugüne dek ülkemiz dahil birçok dünya ülkesinde maymun çiçeği virüsü vakalarıyla karşılaşılmıştır. Enfeksiyonun kuluçka dönemi genellikle 5-13 gün arasıdır. Fakat bu süre 21 güne kadar uzayabilmektedir.
Maymun çiçeği hastalığından korunma
Bilindiği gibi enfeksiyonlardan korunmanın temel yolu aşılamadır. Bugün için maymun çiçeği hastalığına karşı geliştirilen bir aşı yoktur. Ancak çiçek hastalığına karşı geliştirilmiş olan aşıların maymun çiçeği hastalığını önlemede yaklaşık yüzde 85 oranında etkili olduğu bildirilmektedir. Yani daha önce çiçek aşısı olanlar hastalığı daha hafif geçirebilir ya da hastalıktan korunabilir. Bireyler çiçek aşısı olup olmadıklarını ön kol üst kısmında aşı izi olup olmadığına bakarak kontrol edebilirler. Özellikle modifiye edilmiş Ankara Çiçek aşısı (çiçek aşısı, monkeypox aşısı, canlı aşı) 2019’da maymun çiçeğinin önlenmesi amacıyla ABD Gıda ve İlaç Ajansı (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansından (EMA) kullanım onayı almıştır. Ancak aşının bugün için üretimi sınırlıdır ve aşıya ulaşabilirlik kısıtlıdır.
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC), maymun çiçeği virüsüne maruz kalan kişiye ilk 4 gün içinde aşı uygulandığında hastalığın önlenebildiğini belirtmektedir. Aynı kurum ayrıca aşının 14 gün içinde yapılması halinde hastalığın şiddetini azaldığını bildirmektedir. Ankara Çiçek aşısı oldukça güvenli bir aşı olarak kabul edilmektedir. 1. ve 2. çiçek aşılarından daha güvenli ve üstün olduğu da bilinmektedir. Hastalıktan korunmak için yeterli antikoru atopik ve immün sistemi baskılanmış kişilerde dahi üretebilir. Uygulaması dört hafta arayla 2 doz şeklindedir.
Çocuklu aileler maymun çiçeği salgınına karşı hangi önlemleri almalılar? Ebeveynlere önerileriniz nelerdir? – Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Cihat Erol
Yakın zamanda yaşadığımız ve halen daha etkisinden çıkamadığımız COVİD-19 ve diğer birçok enfeksiyon hastalığında olduğu gibi alınabilecek tedbirlerle maymun çiçeği hastalığından korunmak mümkündür.
İzolasyon
Enfeksiyon hastalıklarının yayılımını engellemek ve tamamen yok olmasını sağlamak için en önemli unsur bulaş riskini azaltmaktır. Bunun yollarından biri de hastaları ve hastalık riski taşıyanları izolasyona almaktır. Kişilerin tıbbi bakıma ihtiyacı varsa hastanede yoksa koruyucu önlemleri alarak evde izolasyona girmeleri gerekir. Hasta, tıbbi bakıma gerek duymadıkça evden çıkmamalıdır, evdeki diğer kişilerle (ev hayvanları dahil) temasını kesmelidir.
Koruyucu Ekipmanlar
COVİD-19 ile hayatımızın bir parçası olan maskeler maymun virüsü hastalığından korunmak için de elimizdeki ilk seçeneklerden biridir. Toplu taşımada, sosyal alanlarda, okulda, işte risk grubundaki kişilerin bu maskeleri (N95 tipi maske önerilir) takmaları gerekir. Evin temizliğinden sorumlu kişiler ve profesyonel temizlik personelleri de ortak kullanım alanlarını (lavabo, tuvalet gibi) tek kullanımlık eldivenler kullanarak temizlemeli ve kullanıldıktan sonra tıbbi atık olarak atmalıdırlar.
Maymun çiçeği virüsünde ciltte deri lezyonları görülebilir. Bulaşı önlemek için bu lezyonların da mümkün olan en geniş şekilde (uzun kollu kıyafet, uzun pantolonlar) kapatılmalıdır.
El hijyeni
Enfeksiyonlardan korunmak için el hijyenine sürekli olarak dikkat etmek gerekir. İmkan olduğunda sabun ve su ile elleri yıkamak, olmadığında ise kolonya veya antibakteriyel el temizleme jeli ile elleri mikroplardan arındırmak gerekir. Toplu taşımadan indikten sonra, yemeğe oturmadan önce, ortak kullanım alanlarına temas ettikten sonra vs. eller mutlaka temizlenmelidir.
Yaşam alanı temizliği
Ev, iş yeri, okul, araba gibi içinde sık zaman geçirilen yerlerin mutlaka temiz tutulması gerekir. Bu alanları temizlerken kişisel koruyucu ekipmanlar (maske, eldiven, gözlük gibi) kullanılmalıdır.
Seyahat edenlere öneriler
- Seyahat etmek hastalığın bulaşma riskini artırır. Özellikle hastalığın çıkış noktası olan Afrika ülkelerine seyahat ederken bazı önlemleri elden bırakmamak gerekir. Nelerdir?
- Grip benzeri semptomları olan ve derisinde lezyon bulunan kişiler ile temas etmeyin.
- Ölü ya da canlı vahşi hayvan, kemirgen, maymunlar ile temas etmeyin, hayvanat bahçelerini ziyaret etmeyin.
- Yediğiniz yemekler konusunda çok dikkatli olun. Güvenilir restoranlarda, aşina olduğunuz yemekleri tercih edin.
- Mutlaka maske takın.
