Yazı İçeriği
Siz anne babalık sevincini yaşarken, yeni dünyaya gelen bebeğiniz ise dünyaya alışmaya çalışıyor. Doğar doğmaz beslenme alışkanlığı değişen bebek, anne sütüyle karnını doyurmayı ve bağırsaklarını kullanmayı öğreniyor. Tabi ki bu sürece uyum sağlaması bebek için çok da kolay olmuyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Latife Ceylan, bebeklerde sindirim sorunları hakkında bilgi verdi ve ailelerimize önerilerde bulundu.
Yenidoğan bebeklerde sindirim
İnsan sindirim sisteminin üç temel işlevi vardır. 1) Diyetle aldığımız besinleri yararlı besin öğelerine dönüştürmek. 2)Bu besin ögelerinin bağırsak duvarından kana geçişini sağlamak. 3)Yabancı ve toksik moleküllerin dolaşıma geçmesine engel olmasıdır. Bağırsakların tüm kıvrımları açılıp düzleştirildiğinde, bir futbol sahası büyüklüğünde alana sahiptir. İçinde 100 trilyon mikroorganizma barındırmaktadır. Bunlardan bir kısmı yararlı, bir kısmı zararlı mikroorganizmalardır.
Doğum sonrası ilk aylarda bebeğin sindirim sistemi; gebelik yaşı, doğum şekli, doğumun gerçekleştiği yer, çevredeki bakteri yükü, annede bulunan mikroorganizmalar, kullanılan ilaçlar ve diyetten etkilenmektedir. Bu nedenle yaşamın ilk haftalarında anne sütü ile beslenen bebeklerin bağırsak florası mama ile beslenenlerden farklı olmaktadır.
Şimdi bebeklerde görülebilen sindirim sistemi sorunlarını inceleyelim.
Bebeklerde görülen sindirim sorunları nelerdir?
Peki bebeklerde görülen sindirim sorunları nasıl anlaşılır? Bebeklerin sindirim sistemi sorunları ne zaman düzene girer? Aşağıda tek tek bu konuları ele alacağız.
İnfantil Kolik (Gaz Sancısı)
İyi gelişen, sağlıklı bebeklerde 1 ile 4. Aylar arasında görülen, altta yatan organik neden olmadan, yatıştırılması zor bir şekilde ortaya çıkan ağlama nöbetleri olarak tanımlanır. Bebeklerde en sık görülen sindirim sorunların biridir. En önemli bulgusu özellikle öğleden sonra ve akşam saatlerinde başlayan aşırı yüksek sesle ağlamadır. İnfantil kolik tanısında doktorun ayrıntılı öykü ve fizik muayene ile hastayı değerlendirmesi çok önemlidir. Sebebi net olarak bilinmemekle birlikte; yetersiz beslenme, aşırı beslenme, annenin emosyonel durumunun mekanizmada rol oynadığı düşünülmektedir.
Aşağıdaki bulgular varlığında altta yatan başka bir neden olabilir ve acilen bir hekime başvurulmalıdır;
– Ateş
– Emmede azalma
– Kanlı, mukuslu, yağlı dışkılama
– İleri derece karın gerginliği
– Kanlı ve safralı kusma
– Büyüme geriliği
– Ciltte döküntüler
– Anormal fizik muayene bulguları
– Tedavide barsak florasının olgunlaşması için probiyotik damlalar öncelikli olarak tercih edilebilir. Karın bölgesine uygulanacak kolik masajı da etkili bulunmuştur.
Gastroözofageal Reflü (GÖR)
Fizyolojik GÖR, yenidoğan bebeklerin çoğunda görülen bir durumdur. Mideden yukarıya kaçak nedeniyle tekrarlayan kusmalar görülebilir. Aşırı beslenmeye dikkat etmek gerekir. Genellikle tedavi gerektirmeden 6 ay civarında düzelmektedir. Huzursuzluk, büyüme gelişme geriliği, apne, anemi, … gibi ciddi bulgular eşlik ediyorsa mutlaka detaylı değerlendirme gerekir.
GÖR olan bebeklerde alınacak önlemler;
– Bebekleri beslerken 45 derce açı ile , ana kucağı pozisyonunda beslemeli, yatarak beslememelidir
– Beslenmeden hemen sonra yatar pozisyona geçilmemeli, gazı çıkarılmalıdır
– Özellikle ilk 6 ay reflü yatağı kullanılabilir.
– Daha büyük bebeklerde kilosu ve ayı uygunsa gece beslenmesi azaltılmalı
– Az az, sık sık beslenmeye özen gösterilmelidir.
– Ek gıda başlandıktan sonra baharatlı, salçalı, kakao içeren gıdalar tüketilmemelidir.
Okumalısınız: Reflü nedir, bebeklerde neden reflü görülür?
Kabızlık
Kabızlık, dışkılama sıklığının azalması, kuru ve sert dışkının çıkarılması sırasında sıklıkla ıkınma ve/veya ağrının da eşlik etmesidir.
Doğum sonrası ilk dışkılamanın ne zaman olduğu önemlidir. İlk mekonyumun 48 saatten sonra görülmesi araştırmayı gerektirir. Normal bebeklerin %60’ı ilk 24 saatte, %99 u ilk 48 saatte dışkılar.
Bebeklerde dışkılama sıklığı doğumdan sonraki ilk haftalarda günde ortalama 4 iken, 2 yaşına kadar 2’ye, 4 yaşına kadar 1’e iner. Ancak anne sütü alan bebeklerde, her beslenmeden sonra dışkılamadan, 1 hafta dışkılama olmamasına kadar değişebilir.
Ek gıda başlama döneminde dışkı kıvamı oldukça değişkenlik gösterebilir. Verilen gıdanın içeriği değiştirilerek dışkı kıvamı kontrol edilebilir.
Kabızlık öyküsü alınırken; ne zaman başladığı, kullanılan ilaçlar, makatta kanama olup olmadığı, bulantı, kusma, huzursuzluk, karında sertlik, şişlik, ağrı,beslenmeyi reddetme mutlaka sorgulanmalıdır.
Bebeklerde sıklıkla altta yatan organik bir sorunun olmadığı fonksiyonel kabızlık görülür. Dışkılama sıklığı haftada 2 kezden azdır. Tedavide sıvı tüketimini artırmak, probiyotik damlalar kullanmak, ek gıda döneminden itibaren lifli gıda tüketimine önem vermek, aktiviteyi artırmak faydalı olacaktır. Buna rağmen şikayetler devam ediyorsa mutlaka bir uzman kontrolünde detaylı değerlendirme gerekir.
Okumalısınız: Bebeklerde kabızlık için ne yapılmalı?
İshal
Yenidoğan ve süt çocukluğu döneminde günlük 10g/kg dan fazla, büyük çocuklarda ise 200 g’dan fazla dışkılama ishal olarak tanımlanır ancak pratikte dışkılamanın normale göre artmış olması da ishal olarak nitelendirilir. Kronik ishal in en sık nedeni enfeksiyonlardır. Akut ishalde bebekler sıvı kaybı açısından dikkatli değerlendirilmeli. Kronik ishalde ise büyüme geriliği varmı, mutlaka incelenmelidir.
İshal su kaybı nedeniyle öldürücü bir hastalıktır. İshali olan bebek az az, sık sık beslenmeli , sık emzirilmelidir. Su kaybı belirtileri varsa (ağız ve dilin kuruması, bıngıldak ve gözlerin çökmesi), ishal 3 günden fazla sürerse, günde 8-10 keze varan sayıda dışkılama olursa, beslenmesi bozulduysa, kakasında kan varsa, ateşi yüksek ise hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Doktor önerisi dışında ishal kesici herhangi bir ilaç verilmemelidir. Şekerli ve yağlı yiyecekler ishali artırır.
İshalden korunmak için bebeklere ilk 6 ay sadece anne sütü, anne sütü alamıyorsa devam sütü verilmelidir. Aşıları aksatılmamalıdır. Mümkünse Rotavirüs aşısı yapılmalıdır. Pişirilmeden yenen yiyecekler temiz su ile güzelce temizlenmeli, sirkeli yada karbonatlı suda bekletilmelidir. Yiyecekler ağzı kapalı olarak buzdolabında muhafaza edilmelidir. Oda ısısında 2 saatten fazla bekletilmiş gıdalar bebeklere verilmemelidir. İçme ve kullanma suyu temiz bir kaynaktan temin edilmelidir. El yıkamaya özen gösterilmeli, özellikle bebeğe bakım veren kişinin öncesinde ve sonrasında ellerini bol su ve sabunla yıkaması gerekmektedir.
Okumalısınız: İshal nedir, tedavisi nasıldır?
Laktoz intoleransı
Laktoz doğada sadece sütte bulunan bir şekerdir, süt şekeri olarak ta bilinir.Bağırsaklardan salgılanan laktaz isimli bir enzim tarafından parçalanır. Bu enzim yeteri kadar bulunmadığında yada yetersiz çalıştığında Laktoz İntoleransı denilen hastalık ortaya çıkar. Laktoz anne sütünde de bulunur ve hemen hemen herkes laktozu sindirme becerisiyle doğar. 5 yaş altındaki çocuklarda laktoz intoleransı görülme oranı oldukça düşüktür.
Laktoz intoleransına sahip hastalar süt ve süt ürünlerini tükettiklerinde çeşitli sindirim problemleri yaşarlar.
Okumalısınız: Bebeklerde laktoz intoleransı belirtileri nelerdir?
Besin alerjisi
Gelişmiş ülkelerde daha fazla olmak üzere giderek görülme sıklığı artmaktadır. Çocukluk döneminde %6, erişkinlerde ise %3,7-4 oranında görülmektedir. Çocuklarda en sık inek sütü (%2,5), yumurta (%1,3), fıstık (%0,8), buğday (%4), soya (%0,4) ve balık (%0,1) alerjisine rastlanmaktadır. Genellikle erken çocukluk döneminde süt, yumurta, soya ve buğdaya karşı tolerans gelişmektedir. Fıstık ve deniz ürünlerine karşı alerji ise ömür boyu sürmektedir. Genetik faktörlerin yanı sıra, çevresel faktörler, beslenme alışkanlıkları, hijyen besin aşırı duyarlılığının sık görülmesinde rol oynamaktadır.
Akut reaksiyonlar genellikle besin alındıktan sonra ilk iki saat sonra ortaya çıkar. Akut reaksiyonlarürtiker, anjioödem, kusma ve anaflaksi olarak görülür. Geç başlangıçlı reaksiyonlar gıda alımından 24-72 saat sonra gelişir ve tanımlamak daha zordur. Geç başlangıçlı reaksiyonların klinik bulguları atopik dermatit, infantil kolik, gastroözofageal reflü, özofajit, kanlı – mukuslu kaka, ishal ve kabızlıktır.
Okumalısınız: Bebeklerde besin alerjisine dikkat!
Bebek sindirim sorunları belirtileri nelerdir? Bebek sindirim sorunu yaşayan anneler hangi bölüme gidebilir? Kolik bebek anneleri ne yapmalı, nasıl beslenmeli? Anneler, Anne Kulübü Forum’da buluşuyor! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!
