Çocuklar neden korkar?

Bebeklik ve çocukluk döneminde bazı korkular gelişir. Aileler çocuklarında bu korkuların nasıl geliştiğini takip etmelidir. Tam aksi yönde korkuların kaynağını anlamaya çalışmazlarsa çocukların üzerindeki olumsuz etkilerini de göremeyeceklerdir. Çocukluk çağı korkularından biri de akran zorbalığıdır. Psikolojik Danışman ve Aile Danışmanı Begüm SAĞDUYU “Çocuklar neden korkar? Çocukluk çağı korkuları nelerdir? Ailelerin dikkat etmesi etmesi gerekenler nelerdir?” konusunu Anne Bebek Kulübü için yazdı.

Çocuk ve korku

Çocukluk dönemi korkuları, çocukların içinde bulundukları gelişim dönemi ve yaşlarına göre değişiklik gösterir. Önemli olan nokta, bu korkunun süresi ve yaş dönemine uygun olup olmadığıdır.

0-2 yaş aralığında çocuklar nelerden korkar?

0-2 yaş civarı, çocuklar genellikle ani ve yüksek ses veya parlaklıktan/ışıktan korkabilirler. Duyuları aracılığıyla kendilerine gelen çok fazla bilgi olduğunda (örneğin yüksek ses veya çok parlak ışık), sinir sistemleri bu uyaranların üstesinden gelemez. Bu gibi uyaranlar onların sinir sistemleri için çok fazladır.

Ayrıca bu dönemde, çocuklar ebeveynden ayrılmaktan korkarlar. 8 ay civarında bebekler, ebeveyn odadan çıktığında, onun başka bir yerde olduğunu bilirler. Bunu bildikleri için ebeveyni görmemek onları bu dönemde korkutmaya başlar.

2 yaşa doğru gelindiğinde ise, çocuk ebeveynin sevgisine ve korumasına ne kadar ihtiyaç duyduğunu anlar ve bu nedenle ebeveynden ayrılmak çocuğu korkutur.

Bu dönemde çocuk yabancılardan korkar. Yabancılara karşı farkındalık, bebek 6 8 ay civarında iken gelişir. Bu gelişme önemlidir. Çocuğun tanıdık olan ve tanıdık olmayan arasındaki farkı idrak etmeye başladığını bizlere gösterir.

Kontrolleri dışında gerçekleşen durumlardan korkarlar. ( Örneğin sifon sesi, havlayan köpekler, şimşek çakması) 1 yaş civarı çocuklar, ilk adımlarını atmaya başladıkça, özgür bir şekilde çevrelerini de keşfetmek isterler. Bu ilk adımlar esnasında çocuk için, çevresi üzerinde kontrol sahibi olduğunu bilmek önemlidir.

Kontrol edemediğini hissettiği durumlar onu korkutur.

Okul öncesi (3-6 yaş) dönemde çocuklar nelerden korkar

Anlamlandıramadıkları durumlar (havai fişek, ani bir balon patlaması, havlayan köpekler) çocukları korkutur. Bu dönemde çocuklar, dünya çevreleri üzerinde kontrol sahibi olmadıklarının farkına varmaya başlarlar. Bundan dolayı da, yetişkinler için çok olağan olan durumlar, bu dönemde çocukları korkutabilir.

Bu dönemde çocuklar ayrıca, canavarlardan, hayaletlerden ve diğer gerçek dışı varlıklardan korkarlar. Bu da beraberinde, karanlıktan korkma ve yalnız yatmaktan korkma unsurlarını getirir. Bu dönemde çocuklar sınırsız bir hayal gücüne sahiptir.

Buna ek olarak hayal ve gerçeği ayırt etmekte zorlanırlar. Bu nedenle de örneğin televizyonda bir hayalet ya da dev büyüklükte bir canavar gördüklerinde, bunların akşam karanlıkta gelip kendilerine kötülük yapacağını düşünebilirler.

Ebeveynlerden, sevdikleri kişilerden, sevdikleri hayvanlarından uzak kalmaktan korkabilirler. Özellikle kendilerine yakın olan bir kişinin ya da bir canlının başına kötü bir durum geldiğine tanıdık oldularsa, sevdiklerine uzak kalma korkusu bu dönemde çocuklarda artar.

5-6 yaş civarında çocuklar ebeveynlerinden ayrılmaya karşı ciddi reaksiyonlar gösterebilir. Bu dönemde çocuklar kendi dışlarında bir dünyanın da var olduğunu idrak etmeye başlarlar. Ve sevdikleri, insanlara kötü şeyler olabileceğini fark ederler.

Bu nedenle de okula gitmek istememe durumuna sık rastlanır. Böylece evde sizinle olabilirler ve sizin güvende olduğunuzu bilirler.

5-6 yaş civarında kabuslar ve kötü rüyalar da çocukları korkutur. Buna ek olarak, hasta olmak, kaybolmak gibi gerçek yaşam olayları da onları korkutmaya başlar. Çocuklar 5 6 yaş civarında hala hayal ve gerçeğin ayırdına henüz tam olarak varmış değillerdir. Bu sebeple gerçek dışı unsurlar onları korkutmaya devam edebilir.

Fakat gerçek yaşam olaylarının da varlığını anlamaya başladıkları için, hasta olmak, kaybolmak onları kokutur.

Okumalısınız: Çocuklarda kaygı bozuklukları

İlkokul (7-11 Yaş) döneminde çocuklar nelerden korkar?

Bu dönemde, duvarda gece meydana gelen gölgeler, hayaletler, cadılar çocukları korkutmaya devam eder. Ayrıca evde yalnız kalmaktan da korkabilirler. Çocuklar daha somut şekilde düşünüp, gerçekle hayali ayırt etmeye başlasalar bile, hala çok güçlü bir hayal gücüne sahiptirler bu nedenle gerçek dışı varlıklar onlar için hala korku unsurudur. Ayrıca, dünyayla baş etmeyi öğrenme aşamasında oldukları için, evde ebeveynleri olmadan yalnız kalma durumu da onlar için hem heyecan verici hem de korkutucu olabilir.

Reddedilme, sevilmeme veya akranları tarafından kötü bir şekilde yargılanma çocukları korkutabilir. Bu herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir, ancak bu yılların sonuna doğru artış gösterme olasılığı yüksektir. Bunun nedeni, ergenlik için hazırlandıkça arkadaşlıklarına artan bağımlılığıdır.

Okumalısınız: Çocuğunuzun birey olduğunu kabul edin!

Okumalısınız: Çocuklarda özgüven eksikliği nasıl giderilir?

Ergenlik (+12) yıllarında çocuklar nelerden korkar?

Bu dönemlerde korku duygusu yerini biraz daha endişe duygusuna bırakır. Bu yaşlar genellikle ergenlerin, akranlarının kendileri hakkında ne düşündüğünden endişe ettiği yaşlardır.

Ayrıca akranları tarafından dışlanmaktan da oldukça endişe duyarlar. Ergenlerin gelişimsel anlamdaki temel hedefleri, nasıl olduklarını anlamlandırmak ve dünyaya nasıl uyum sağladıklarını görebilmektir. Bunu yaparken çevrelerindeki insanların kendileri hakkında ne düşündükleri konusu ergenleri endişelendirebilir.

Aile kabilesinden bir adım uzaklaşıp arkadaş gruplarına bir adım daha yaklaşıyor olmanın etkisiyle, arkadaş gruplarının kendileri hakkındaki düşünceleri biraz daha fazla önem kazanır.

Ayrıca ergenler, sevdikleri birinin yaralanmasından, hastalanmasından veya ölmesinden endişe duyarlar. Kazaların gerçekleştiğini, insanların hastalandığını bilmeye ve görmeye başlarlar. Bu gibi durumların ansızın olabileceğini fark ederler.

Önemli olan bu gibi hayat olaylarından ötürü, ergenlerin endişe seviyelerinin, onların keşfetme, öğrenme gibi yetilerinin önünde engel oluşturmamasıdır. Sınavlar, başarısızlıklar, hangi üniversiteye girileceği gibi durumlar da ergenleri endişelendirir.

Liseden sonra nasıl bir hayatları olacağını düşünmeye başlarlar. İyi bir hayat sürmek ve hayallerini gerçekleştirmek isterler. Yabacıların gece odalarına girmesi, savaş, terör, kaçırılma, doğal afet ve haberlerde duydukları korkutucu olaylardan endişe duyarlar.

Özellikle televizyonda ve sosyal medyada sürekli olarak haberlere maruz kaldıkça, kötü olayların gerçekleştiğini görürler. Fakat bu olayların nadirliğinin ve olasılığının ayırdına varamazlar.

Peki anne babalar ne yapmalıdır?

• Öncelikle model olup olmadığınızın farkına varın.
• Korkulan şeye dair yatıştırıcı cevap ve tepkiler yeterlidir.
• Ayrıca, ona verdiğiniz aşırı tepkiler ve yaptığınız uzun açıklamalar, çocukta, «gerçekten de korkulacak bir şey varmış» hissinin oluşmasına yol açabilir.
• Çocuğunuzun korku tepkileri ailenizin meselesi haline gelmesin.
• Onunla oyun oynayarak korktuğu her ne ise, onu oyunda oynamasını sağlayabilirsiniz.
• Çocuğunuzun korkularını yok saymamaya özen gösterin.
• Çocuğunuzun televizyonda izlediklerini takip edin.
• Çocuğunuzun cesur davranışlarını gördüğünüzü ona hissettirin.

Çocukluk korkuları ile ilgili annelerden destek alabilirsiniz! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!