Yenidoğan bebek bakımı yeni anne olan veya uzun süre ara verip tekrar hamile kalan annelerin çoğu zaman korkulu rüyası olabiliyor. Dilini anlamadıkları kendini ifade edemeyen bir canlıya nasıl davranmaları gerektiğini bilmek (aslında bilememek belki de ) annelerde ciddi bir anksiyete nedeni olabiliyor. Ne kadar sıklıkta emzirmeliyim, karnı doydu mu, banyo yaptırsam üşürmü, niye ağlıyor ki gibi bir çok soru anneleri rahatsız eder annelik uygusu ile kafalarında onlarca sorular belirir. Bu anlamda yenidoğan bakımında en sık karşılaşılan sorunlar ve cevapları neler bir bakalım isterseniz:
Ne kadar sıklıkla emzirmeli beslemeli: Yeni doğan bir bebek ilk haftalarda mümkünse saat başı sık sık emzirilmelidir. 15-20 günden sonra emme aralığı biraz açılabilir ama kan şekeri düşme ihitimaline karşın 3 saati geçmemelidir. Bebek 3 saat geçmesine rağmen emmek istemiyorsa mutlaka doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Kaç saat uyumalı : Yenidoğan bebekler ortalama 17- 20 saat arası uyuyabilir. Emmek için uyanıp sonra tekrar hemen uykuya dalarlar. Burda dikkat edilmesi gereken nokta emzirme saatlerinde bebeğin emme isteğinin olup olmamasıdır. Emme isteği varsa ve besleniyorsa uyumasında bir sorun yoktur. 15 20. günden sonra ise uyanıklık saatlerinin gittikçe arttığını göreceksiniz.
Oda sıcaklığı nasıl olmalı: Bebek için en uygun ortam ısısı yeni doğan döneminde 24- 26 C , sonraki dönemde 22-24 C arasındadır. Oda nem oranı da yüzde 40-60 olmalıdır. Bunlar için odanıza duvara sabitli nem ve derece ölçer almanızı tavsiye ederim.
Ne kadar sıklıkla ve nasıl banyo yaptırmalı: Yeni doğan bebeğin derisi verniks kazeoza dediğimiz beyaz renkli koruyucu bir madde ile kaplıdır hemen temizlenmesine gerek yoktur. Bebeği yıkamak için illa göbeğin düşmesine gerek yoktur ancak iyi kurulanmazsa nem nedeniyle iltihap kapıp akıntı oluşabilir. Buna dikkat edilirse banyo yaptırılabilir ama benim önerim göbek düşünceye kadar yüz ve vücudu ılık suyla temiz yumuşak biz bezle ıslatılıp temizlenmesidir.
Yaz bebekleri her gün, kış bebekleri gün aşırı yıkanabilir. En uygun yıkama zamanı beslemeden önce veya besledikten 1 saat sonrasıdır. Bebeği kavramada sorun yaşayabileceğiniz için mutlaka tecrübeli biriyle banyo yaptırın. Yıkama öncesi suyun sıcaklığı 36 37 C (Dirseğiniz suya değdiğinde su ılık olmalı) odanın sıcaklığı 24-26 C olmalıdır.
Bebeği yıkama içi en uygun pozisyon yüzü aşağı doğru, göğüs ve karnından kavrayarak tutmak şeklindedir. Böylelikle ağza su kaçma da engellenmiş olur.
Nasıl kıyafetler olmalı, nasıl giydirilmeli: Yeni doğan bebeğin kıyafetlerinin terletmeyen , tüylü olmayan, pamuklu kumaşlar olmalıdır. Yenidoğan bebekler fazla terlemeye sebep olacak kadar yani gereğinden fazla giydirilmemelidir. Temel prensip; bebeklerin ince giysilerle kat kat giydirilmesi şeklinde olmalı. Yenidoğana bebeklerin ısı kontrolü iyi olmadığı için fazla sıcak ortamda terleme ve ateş ortaya çıkabilir. Aksine el ve ayak uçlarının soğuk olduğunu görebilirsiniz. O yüzden bebeklerin üşüyüp üşümediği sırtından kontrol edilmelidir. Bebekler en çok ısı kaybını başlarından yaptıkları için özellikle ilk günlerde başını şapka ile korunabilir. Eldiven ise ilk aylara da tırnakları yüzüne zarar vermesin hem de vücut uç kısımları soğuk olduğu için takılmalıdır. En önemli nokta bebekler yetişkinlere göre bir kat daha fazla giydirilmeli.
Kundak yapabilir miyiz: Kundaklama ; bebeklerde kalça çıkıklığı riskini artırdığı için yapmamalıdır. Ancak bebek üşümesin ve uykuya geçisi kolay olsun diye yapmak istiyorsanız kalça ve dizlerinkolay hareet etmesine izin verecek şekilde eller sabitlenip yarım kundak yapılabilir.
İdrar ve kaka sayısı: Yenidoğan bebek ilk 1 ayda günde 8-10 defa sarı sulu kaka yapabilir bu ishal değildir. 5-6 defa idrar yapmalıdır. Yenidoğan bebeğin iyi beslendiğinin en güzel göstergesi günlük idrar sayısı ve kilo almasıdır.
Hangi yatırma şekli doğru: Yenidoğanlarda ani bebek ölümüne sebebiyet vermemek için en ideal yatırma pozisyonu sırt üstü yatırmaktır. Boyun kasları zayıf olduğu için yastık kullanımına bağlı boyun öne doğru eğilme hava yolunda tıkanma oluşturabilir. O yüzden yastık kullanılmamalı.
Emzik kullanabilir miyiz: Yenidoğanlarda emzik kulanımı hem memeyi bırakmaya neden olup emzirilme süresini kısalttığı için hemde enfeksiyon riskini arttırdığı için önerilmemektedir. Uzun süreli emzik kullanımı kulak iltihabı sıklığında artış ve diş yapısında bozukluklara yol açtığı için 1 yaş sonrası bıraktırılmalıdır.
Gazı nasıl çıkartılmalı:Her emzirme sonrası bebeği omzunun üzerine veya kucağa yatırıp sırtına hafif vuruşlar yaparak gazının çıkarılması gerekir. Bacaklardan tutulup pedal çevirme hareketi yapılabilir. Sırt ve karına ılık havlular konarak rahatlatılabilir. Ayak tabanına bebek yağları ile masaj yapılabilir. Veya kalçadan tutulup eller önde birleştirilip hafifçe sallanabilir.
Ağız bakımı: Ağız içi normal görünümde ise ağız bakımına ihtiyaç yoktur. Eğer ağzında pamukçuk varsa doktorunuzun önereceği ilaçla ağız içi ve annenin meme ucu bakımı yapılmalıdır.
Göz bakımı: Bebeğin gözünde akıntı ve ya çapaklanma varsa steril gazlı bezi kaynamış ılık suda ıslatıp gözü içten dışa doğru tek bir hareketle fazla bastırmadan silinebilir. Eğer göz kanalında tıkanıklık varsa her emzirme sonrası 1 -2 dk kadar kanalın olduğu burun köküne yakın çıkıntılı kısma hafif dokunuşlarla masaj yapılabilirsiniz.
Kulak bakımı: Bebeğin kulakları içine asla temizleme amaçlı bir şey sokulmamalı eğer çıkan kulak kiri varsa dış kulak kepçesi silinmelidir.
Burun bakımı : Yeni doğan bebeklerin belki de en büyük sorunlarından biri burun tıkanıklığıdır. Burun kanal genişlikleri çok küçük olduğu hemen az bir kirde tıkanabilir. Burun içi serum fizyolojik içeren damlalar ile tıkanıklığa bağlı olarak günde 4- 6 defa temzilenebilir. Burun çok tıkanmış ise nemlendirdikten sonra burun aspiratörleriyle çekilebilir.
Göbek bakımı nasıl olmalı: Yeni doğan bebeğin göbeğinin düşmesi 15 günü bulabilir. Bu süreyi kısaltmak için göbeğin ıslak kalmaması ve bebek bezinin kıvrılarak göbeğin alt kısmında kalmasına dikkat edilmesi çok önemlidir. Böylece göbek kuru kalmış, idrar ve gaita ile temas etmemiş olur. Göbek bakımı için herhangi bir şey kullanılmasına gerek yoktur. Göbekte ara sıra kanama olabilir. Az miktarda olan hemen kuruyan kanamadan korkmaya gerek yoktur. Kanama çok ve hemen kurumuyorsa devam ediyorsa , göbek çevresinde kızarıklık, akıntı, kötü koku varsa mutlaka doktorla görüşülmelidir.
Genital bölge bakımı nasıl olmalı: Mümkünse ortam ısısı biraz artırılıp malzemeler hazırlandıktan sonra alt değişimine geçilmeli. Bebeğin altı ılık suyla yıkanıp pamukla temizlenmeli. Kesinlikle pudra ve ıslak mendil kullanılmamalı. Yıkama şansınız yoksa alkol içermeyen, su emdirilmiş mendilleri kullanılmalı. Yeni doğan bebekler günde 6-8 kez kaka 5-6 kez de idrar yaptıkları için tahrişe bağlı pişik olmasın diye bezinin 3-4 saatte bir değiştirilmesi gerekir. Kızlarda alt temizliği; popodaki mikropları ön tarafa taşımamak için önden arkaya doğru yapılmalıdır. Pişik durumunda mutlaka doktorunuzun önerdiği kremleri kullanın. STEROİD İÇEREN KREMLERİ ÇOK GEREK OLMADIKÇA KULLANMAYIN EĞER GEREKİYORSA 1 HAFTDAN FAZLA KULLANMAYIN. Kız bebeklerde ilk birkaç hafta beyaz sümüksü bir genital akıntı veya anneden geçen hormonlar nedeniyle VAJİNAL KANAMA olabilir. (Çekilme kanaması) bunlar normaldir. Erkek bebeklerde sünnet derisini geri çekip temizlemeye çalışılmamalıdır. Sünnet derisinde çatlaklar oluşturup kanama yapabilir ayrıca tekrarlayan işlem sonucu sünnet derisinde kapanmaya neden olabilirsiniz. Hem erkek hem kız çocuklarda bezlerinde ilk 3 ay pembe bir renk görebilirsiniz. Bu kanama değildir. İdrarda ürik asit kristallerinin havayla teması sonrası oluşturduğu bir bulgudur geçicidir korkmaya gerek yoktur.
Tırnak bakımı: Bebeklerin tırnakları ince, keskindir ve çabuk uzar. Özellikle yenidoğanlar tırnaklarıyla yüz ve gözüne zarar verebilirler. Bu yüzden tırnaklar uzadığında kesilmelidir. Tırnak keserken birinden yardım alınmalı mümkün olduğunca düz kesilmeli yuvarlak şekilde kesilmemelidir. Tırnaklar uzamaya başladıklarında deriye batabileceği için çok derin kesilmemelidir. Ortalama olarak el tırnakları haftada bir, ayak tırnakları ise ayda 1 defa kesilebilir. Ve er anneanne ve babaannenin merak ettiği bomba soru: “Su vermemize gerek var mı? Tabi ki hayır!”
“Her gün 1 çay kaşığı bile mi? 🙂 Evet bir çay kaşığı bile 🙂
