Çoklu besin allerjisi nedir?

Gıda allerjileri özellikle çocuk yaş gruplarında görülüyor. Besin allerjisi yapan yiyecekler nelerdir? Besin allerjisi teşhisi nasıl konulur? Besin allerjisi belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıl yapılır? Çoklu gıda allerjisi için yapılabilecekler nelerdir? Allerjik Hastalıklar ve İmmünoloji Uzmanı Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sami Öztürk çoklu gıda allerjisi ile ilgili merak edilenleri Anne Bebek Kulübü için yazdı.

Çoklu besin allerjisi nedir?

Gıda allerjileri özellikle çocuk yaş grubunda olmak üzere önemli bir allerjik hastalıktır.

Başlıca gıda allerjilerinden şu gıdalar sorumludur:

Çocuklarda süt, yumurta, yer fıstığı, soya, balık ve fındık.

Erişkinlerde ise yer fıstığı, fındık, balık ve kabuklu deniz ürünleri.

Her yaş grubunun tükettiği ve sık karşılaştığı gıdalar farklı farklıdır. Bu nedenle değişik yaş grubuna göre allerji çeşitleri farklılık göstermektedir. Her yeni karşılaşma bazen yeni gıda allerjisini tetikleyebilmektedir.

Besin allerjileri bebeklik, çocukluk döneminden ve hatta anne karnından başlayarak görülebilmektedir. Ailesinde allerji öyküsü (allerjik rinit, astım, besin allerjisi veya egzama) olan bebeklerin yaşamlarının ilk 5-7 yılı içinde besin allerjisi ortaya çıkma riski %20 oranındadır.  Ailesinde allerji öyküsü olan bazı bebeklerde anne sütündeki ufak miktarlardaki allerjenlerin alınması yolu ile besin allerjisi gelişebilir.

Çoklu besin allerjisi’nin başlıca belirtileri nelerdir?

• Kurdeşen (ürtiker)
• Egzama veya atopik dermatit
• Reflü
• Bulantı ve kusma
• Kabızlık veya ishal
• Beslenme sorunları
• Gelişme bozuklukları
• Dışkıda kan veya mukus görülmesi
• Hırıltılı solunum
• Sinirlilik hali, yemek yemeye tepkili olma

Besin allerjilerinin belirtileri tüketildiğinde hemen oluşabilir ya da ortaya çıkması birkaç saat veya birkaç gün sürebilir. Bu değişikliğin sebebi bağışıklık sisteminin alınan gıdayı zararlı olarak nitelendirme süreciyle ilgilidir.  Çoklu besin allerjisinin belirtileri değişiklik gösterebilir. Çoklu besin allerjisi olan bir çocuk bu belirtilerin birkaçını aynı anda sahip olabilir.

Süt çocukluğunda besin allerjisinin en sık nedenleri süt, yumurta ve soyadır. Son zamanlarda yer fıstığı ürünlerinin çok erken yaşlarda çocuklara verilmesi sonucu yer fıstığı allerjisi de görülmeye başlamıştır. Bebeklerin beslenmesinde önerilen durum bebeklerin ilk 6 ayında sadece anne sütü ile beslenmesidir.

Çoklu besin allerjisinde yapılması gereken nelerdir? 

Öncelikle yapmanız gereken şey bir Allerji Uzmanı ile görüşüp bağışıklık sisteminizin aşırı tepki verdiği ve allerjik reaksiyona sebep olan allerjen maddeyi bulmak olmalıdır. Vücudunuzda allerjik reaksiyona yol açan maddeyi bulduktan sonra allerjinizi yönetmek için en uygun planı özellikle çocuk yaş grubu allerjik hastalıklarda Çocuk Allerji Uzmanı tarafından   yapılacaktır.

Besin allerjilerinin tanısı nasıl konulur?

Besin allerjisi tanısı konulmasında laboratuar çoğu zaman yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle tanı için yapılan testler arasında besin kaydı tutmak çok önemlidir. Bir yiyecek günlüğü tutmak ve aldığınız tüm yiyecekleri ve ilaçları yazma çoğu zaman allerjen gıdalar hakkında yorum yapmamızı kolaylaştırmaktadır.

Tanı için deri testleri ve kanda şüpheli besinlere karşı antikor bakılması çok yardımcı olur. Tanıya gitmede bazen şüpheli besinlerin diyetten tamamen çıkarılması (eliminasyon diyeti) yardımcı olabilir.  Çoklu besin allerjisinin tespitinde ve teşhisinde uygulanabilecek bazı yollar şunlardır:

Allerji Deri Prick Testi: Allerji Gıda Deri Prick Testi ile büyük ölçüde gıda allerjisi tanısı konulabilmektedir. Allerji Uzmanı tarafından gerek duyulduğunda hemen hemen her yaşta allerjik gıdanın özelliğine göre deriden allerji testi yapılabilir.

Kan testleri: Bazı yiyeceklerin hastada allerjik reaksiyona neden olup olmadığının belirlenmesi için hastanın kanı incelenir. Gıda Spesifik IgE kan tahlilleri tanı koymada önemlidir.

Deneme besin eliminasyonu: Şüpheli gıdalar hastanın diyetinden çıkarılır ve hastanın durumu gözlemlenir. Daha sonra bu gıdalar diyete kademeli olarak eklenerek hastanın durumunda oluşabilecek allerjik değişiklikler takip edilerek tanı konulabilir.

Besin allerjisinde tedavi: Tedavide ilk aşama tespit edilen veya şüphe edilen gıdaların diyetten çıkarılmasıdır. Başlangıçta besin allerjisini oluşturabilecek büyük bir grup diyetten çıkartılır ve belli bir süre sonra bu besinler diyete tek tek eklenir.

Eliminasyonun yetmediği veya allerjik bulguların olduğu dönemlerde ise allerji ilaçları kullanılabilir. Gıda allerjilerinin büyük bir kısmı iyi bir gıda eliminasyonu ile birkaç yıl içinde kaybolmaktadır. Bazı gıda allerjileri ise uzun yıllar sürebilmektedir.

Okumalısınız: Allerji ve Allerjen Madde Nedir?

Çoklu Besin Allerjisi olan bebeklerde beslenme nasıl olmalıdır?

Çoklu besin allerjisi olan bebeklerin beslenmesinde anne ve babaların son derece dikkat etmesi gereklidir. Çoklu besin allerjisi olan bebeklerde allerjiye neden olan besini bulduktan sonra bu yiyeceklerin beslenme listesinden çıkarılması gerekmektedir. Beslenmeyi doğru bir şekilde ilerletebilmek için tüm allerji kaynaklarının öğrenilmesi gerekir.

Çoklu besin allerjisi olan ve ek mamaya ihtiyaç duyan bebeklerde Allerji Uzmanınız tarafından önerilen mamayı bebeğinize verebilirsiniz. Bazı allerjenlerin hangi besinlerde bulunduğu konusunda şüpheniz olabilir. Bu sebeple Allerji Diyetisyeni ile yapacağınız bir beslenme programı bebeğinizin allerjisini yönetmeniz konusunda daha emin adımlar atmanızı sağlayacaktır.

Bebeğinizin süt ya da yumurtaya allerjisi olabilir. Bu besinlerden alabileceği proteinleri ve faydaları alabileceği alternatif besinler diyetisyen ya da Allerji Uzmanı tarafından size bildirilecektir. Bebeğinizin hem gelişiminin sağlıklı olması hem de allerjik reaksiyon geliştirmemesi için beslenme konusunda mutlaka bir uzmandan destek almalısınız.

Çoklu besin allerjisi olan bebeklerin anneleri nasıl beslenmelidir?

Çoklu besin allerjisi bebekliğin ilk aylarında ortaya çıkabilen bir durumdur. Sadece anne sütü ile beslenilen dönemde de çoklu besin allerjisi ortaya çıkabilir. Anne sütünden bebeğe geçen proteinler allerji oluşmasına neden olur. Bu durumda emziren annenin beslenmesine dikkat etmesi gerekmektedir.

Bebeğinin allerji geliştirdiği besinleri annenin de diyet listesinden çıkarması allerjik reaksiyonu önlemede oldukça önemli rol oynar. Örneğin; bebeğinizin yumurtaya allerjisi varsa yumurta ve yumurta kullanılarak yapılan hiçbir yiyeceği tüketmemeniz gerekir. Paketli gıdaların çoğunda yumurta bulunur.

Tüketilen paketli gıdaların içeriklerinin okunması gerekir. İçerisinde allerjen besin olduğundan şüphelenilen hiçbir yiyecek yenmemelidir. Annelerin diyet yapması gereken durumlarda bir Allerji Diyetisyeninden destek almaları çok önemli bir konudur.

Bazı allerjenlerin hangi besinlerde bulunduğu konusunda kesin bir bilginiz olmayabilir. Diyetisyeniniz sizi allerjen besinin bulunduğu yiyecekler konusunda bilgilendirecektir. İyi bir beslenme programı ile bebeğinizin çoklu gıda alllerjisini rahat bir şekilde kontrol altına alabilirsiniz.

Anafilaksi (hayatı tehdit edici yaygın allerjik reaksiyon)

Anafilaksi ani oluşan, klinik tablosu çok ağır olabilen istenmeyen bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Nerede ise vücudun her tarafı allerjik tabloya katıldığı için hastaların büyük bir kısmında ölüm korkusu yaşanmakta ve büyük bir panik olmaktadır. Hastaların bir kısmında şuur kapansa bile bir kısmında açıktır.

Ağır anafilaksi durumlarında dakikalar hatta saniyeler içinde müdahele edilmez ise ciddi sonuçlar doğurabilir. Allerjik bünyeli kişilerde anafilaksi geçirme olasılığı allerjisi olmayanlara göre biraz daha fazla ve ağırdır. Gıda allerjilerinde de özellikle anafilaksi geçirmiş bireylerin ve ailelerin çok dikkatli olması gerekmektedir.

Anafilaksiye neden olan etkenlerin başında ilaçlar ve bazı gıdalar gelmektedir. Anafilaksi, gıda allerjisi olan bireylerin az bir kısmında görülmektedir. Genel olarak yoğun gıda allerjili bireylerde sıklıkla anafilaksiye neden olan gıdalar arasında yer fıstığı, fındık, balık ve deniz ürünleri, bazı meyveler (kivi, muz, vs) gelir.

Adrenalin veya oto enjektörlü adrenalin’i kimler taşımalı?

Adrenalin anafilaksinin her çeşidinde gerektiğinde kullanıldığında hayatı kurtaran, kişiyi adeta yaşama tekrar kavuşturan önemli bir ilaçtır. Anafilaksi riski altındaki kişi Adrenalin Oto Enjektörünü yanında taşımayı veya bulunduğu yeri çok iyi bilmelidir. Gerektiğinde kullanacak kadar bilgili, ilgili ve özgüvenli olmalıdır.

Gıda allerjisine bağlı anafilaksi’den kaçınmak için dikkat edilmesi gerekenler nelerdir? 

• Anafilaksi riski altında olan kişinin allerjik olduğu besin ve ilacı belirten bir kolye, bilezik taşıması hayat kurtarıcı olabilir.
• Yakın çevresinde en az ikişer kişinin (aile, arkadaş, iş, okul çevresinden olmak üzere) bu bireyin neye karşı allerjisi olduğunu ve Adrenalin Oto Enjektörünün yerini ve nasıl kullanılacağını iyi bilmesi önemlidir.
• Gıda allerjiniz varsa dış ortamda yemek yerken, yediklerinizin içeriğini çok detaylı bir şekilde sorgulama yapmayı unutmamak gerekir.

Gıda allerjileri bebeklerde ve çocuklarda önemli bir sağlık sorunudur. Gıda allerjisi düşünülen durumlarda Allerji Uzmanı tarafından muayene edilip tanı kesinleştirilmeli ve tedavi olunmalıdır. Gıda allerjilerinin büyük bir kısmı gıda eliminasyonu ile yıllar içinde tamamen kaybolmaktadır.

Çoklu besin allerjisi ile ilgili dilerseniz forum sayfamızda tecrübeli annelerimizden destek alabilirsiniz! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!