3-6 yaş arası çocuklarda normal yeme eğilimleri nelerdir?
Bu yaş aralığındaki çocuklar yemek seçerler. Aslında yemek seçme genel bir durumdur, onları yemek seçen olarak değil normal olarak adlandırmak daha doğru.
Daha da ötesinde “normal” in tanımı değişkendir. Bu yaş aralığındaki çocuklar bir akşam çok fazla yemek yerken, bir sonraki akşam yemeğinde hiçbir şey yemeyebilir. Bir yemeği birgün severken, diğer gün o yiyeceği geri çevirebilir. 3-6 yaş çocukları yemek yerken halen parmaklarını kullanırlar. Onlara yemekleri keşfetmek için etrafı pisletmek ile bile bile yemekle oynamak için etrafı pisletmek arasındaki farkı öğretmeniz gerekir. Ebeveyn, çocuğa yemek yeme kurallarını öğretecek ve çocuk da tersini yapacaktır. Dolayısıyla çocuk kuralları bozsa bile yedirme konusunda sorumluluk kısmını korumalıyız.
Örneğin, geçen gün torunuma bakıyordum. Saat 11:00 de öğle yemeğine yakın, ona atıştırmalık vermeyi kestim. Öğle yemeğinde iştahı kesilmesin diye krakerleri yemeği bırakmasını istedim fakat ona bir şey söylemedim. Çünkü ne yemesi ve ne kadar yemesi gerektiğini kendi belirlemesi için bu uyarı ona engel olacaktı. Bunun yerine, kendi kendime bir dahaki sefere krakerleri oyun öncesinde ilk etapta vermeye karar verdim. Bu deneme ve yanılma yöntemi. Bugün bunu yaptım, yarın daha iyisini yapacağım ve diğer günler daha da iyisini. Biz ebeveynler olarak hata yaptığımzda, çocuğa neyi ve ne kadar yemesi gerektiğini belirtmek durumunda kalıyoruz. Torunumun daha az yemesini sağlamalıydım ama yapmadım. En iyisi bunu not alıp bir dahaki sefere doğrusunu yapmak.
Aileler çocukları için sağlıklı beslenme ortamını nasıl oluşturabilirler?
Günde 3 öğün yemek saati ve aralarda atıştırma saati belirlenmeli. Bunlar dışındaki zamanlarda yemek ve içmeye müsaade edilmemeli. (su hariç)
Onunla oturun ve yiyin. Sadece ona yemek yedirmeyin. Ona yemekte gerçekten eşlik edin.
Yapacağınız yemekleri planlarken herkese uygun çeşitler seçin. Sadece çocuğa uygun değil tabi ama herkesin kendi seveceği bir tür bulunan bir menü hazırlayabilirseniz. Bu çocuğunuzun da kendi sevdiğini içinden seçmesini sağlayacaktır. Ekmek genel olarak 1 numara seçilir.
Kendi yemeğini kendi istediği şekilde alsın ve yesin. Yavaş ya da hızlı – az ya da çok, 1 ya da 2 tane. Tatlı hariç diğer yemeklerden daha fazla isterse izin verin, tabağındakileri bitirmemiş olsa bile.
Eğer bir şey yemek istemiyorsa; hayır teşekkürler demeyi öğrenmeli, “ööğk” “iğrenç” gibi terimler kullanmamalı.
Masa kuralları konusunda gerçekçi olun – yemek yerken parmaklarını kullanacak ve daha önceden etrafa döktüğünden daha az da olsa yine döküp saçacaktır. Eğer çocuklara masa kurallarını uygulatmaya çalışırsanız, kurallardan dolayı dikkati dağılacak ve düzgün yemek yiyemeyecektir ya da inat edip az yiyecektir. Eninde sonunda çocuklar sizi taklit edecekler. Ama en doğrusunu yapmaya başlamaları birkaç sene sürecektir.
Ebeveynler neyi, nerede ve ne zaman yiyeceklerine, çocuklar da miktarı ne kadar ve yiyip yemiyeceklerine karar vermelidir. Ebeveynler çocuklarının yiyebilecekleri çeşitlerde yemeği hazırlayıp önlerine koyduklarından emin olmalıdırlar. Bundan sonrasında, çocuğun ne kadar yemek isteyeceği ya da yemek istememesi kendisine kalmıştır. Şunu netleştirmenizde fayda var: Eğer yemeği bırakıp masadan kalkarsa, atıştırma saatine kadar yemek vermemelisiniz. Böylece, eğer çocuk yememeyi seçerse ve sonradan gelip kurabiye için yalvarırsa cevabınız “yemek zamanında yemeğini yemedin, şimdi birkaç saat beklemen gerekecek” olmalıdır. İdeal olarak atıştırmalıklar protein, yağ ve karbonhidrat içeren yiyecekler olmalıdır.
Aileler çocuklarını farklı türde yiyeceklerden yemeleri için zorlamalı mıdır?
Asla. Bu onların fazla çeşit yerine az çeşit seçmelerine neden olur. Siz sadece gerekeni yapın ve çocuğunuza çeşitlerini seçmeyi ve geliştirmeyi öğretin. Eğer aile sebze yiyorsa ve bundan zevk alıyorsa, çocuk da bunu görecek ve şimdi yemese bile sonrasında yeme alışkanlığı kazanacaktır. Sebze yemeyi öğrenmeleri gözlemle ve sebzeye maruz kalmalarıyla gerçekleşir. Sebze yemeye yanaşmaları kendi yollarıyla olacaktır; sebzeyi ayrı bir tabakta isteyebilirler ya da tabağına koymanızı isteyip yemeyeceklerdir. Ağızlarına götürecekler ama yutmayacaklardır. Bunların hepsi olağandır. Aileler buna sinirlenebilir ama sinirlenmemelidirler. Bu çocuğun yeni tatlara, kokulara, şekillere alışma şeklidir.
Aileler çocuklarına “sadece bir lokma” denetmek için ısrar etmeli midir?
Hayır. Eğer çocukları herhangi bir şekilde zorlarsanız, onların kabullenme süreçlerini hızlandırmak yerine yavaşlatmış olursunuz. Çocuk yüzünü ekşitecek ya da sevmediğini söyleyecektir. Buna benzer birşeyler söyleyebilirsiniz, “Masamızda istemediğin hiçbir şeyi yemek zorunda değilsin. Şu anda, yeni bir yemek denemek için hazır değilsen sorun yok. Büyüdüğün zaman ve hazır olduğunda değişik yeni yemeklerin tadına bakarsın.”
Eğer yeteri kadar yemek yemediyse, tatlıya itiraz edilmeli midir?
Hayır, tatlılara hiçbir zaman itiraz etmeyin. “Yeteri kadar” yemek ne demek? Bu isteğine bağlıdır.
Tatlı yemeğin bir parçası mı olmalıdır, yoksa herhangi bir saatte verilebilir mi?
Size bir tavsiye; herkese tatlı ikramı masadayken, kendi porsiyon büyüklüklerine göre olsun. Büyüklere göre ve küçüklere göre, kendi tabaklarında… Çocuk tatlısını istediği zaman yiyebilir. Ama kural sadece 1 servis. Çocuklar için bu sadece başka bir çeşit yiyecektir. Tatlıyı öğün içinde düşünebilirler.
Aileler çocuklarının yemek yemesinin yeterince besleyici olduğunu nasıl anlayabilirler?
Çok garip yemek düzeni olan çocuklarınkini hesapladım. 2-3 haftalık takipten sonra o çocukların bile dengeli beslendiğini gördüm. Farklı türde yemekler yemişlerdi. Gerekli olan besinlerini alıyorlar. Neye ihtiyaçları varsa onu alıyorlar. Eğer ebeveynler çok sıkıntı duyuyorsa multivitamin ile destekleyebilirler.
Bir aile çocuğunun yeme alışkanlıklarından ötürü ne zaman endişelenmeye başlamalıdır?
Endişelenmelerine ne iyi gelir? Aileler için yapılacak en iyi şey kendilerine “bu probleme ben nasıl bir katkıda bulunmuş olabilirim?” diye sormalarıdır?
Kaçınılmaz şekilde; “bir lokma” kuralları, çocuğu yemeye zorlamak, yemeyi kabul ettiği az çeşit için sürekli şikayet etmek çocuğa problem yaratır. Dolayısıyla, aileler öncelikle kendi davranışlarından başlamalılar. Ailelerin yeme ortamları çocuğun yemekle ilişkisinde büyük rol oynar.
Eğer çocuk büyüyorsa ve gelişiyorsa, ailelerin çok fazla stres yapmasına gerek yoktur. Ayrıca, ebeveynler biraz boşversinler! Yemek seçen iştahsız çocuklara çözüm, onlara masaya gitmeyi öğretmek, yemeklere göz atmalarını sağlamak, yemeyi sevdiği şeyleri seçmelerini sağlamaktır. Ailelerin çocuklarına bu konuda güvenmeleri gerekir.
Bazı çocuklar çok fazla yemek yerler. Sonra aynı çocuklar yemekle inanılmaz derecede ilgisiz görünürler. Bazı zamanlar günlerce yemek yemeye yanaşmazlar. Bunların hiçbiri sorun değildir. Bu sadece yemeğe karşı geçici bir ilgisizlik olarak düşünülmelidir. Genel bir durumdur. Ailelerin nerede müdahale edip nerede çekilmeyi bilmeleri önemlidir. Çocuğun yaradılışından kaynaklanan durumlar olduğu için sorun yok. Sadece çocuğun yeni yemeklere alışma şekli böyledir.
Aileler, çocuklarının bu yemek seçme durumunun ne zaman düzelmesini beklemelidir?
12 ya da 13 yaşına geldiklerinde, en yemek seçen çocuk bile farklı yiyecek türlerini kaçırdığını düşünüp yemeye başlayacaktır. Aileler bu konuda sabırlı ve rahat olmalıdır.
Eğer çocuğa güven duyulmazsa, beslenme ve yedirme durumları ciddi bir problem halini alır. Çocuğunuza güvenin ve bunu ona bırakın. Eğer çocuğunuza güvenirseniz, herkes daha mutlu olacaktır.
