Çocukların derin uykuya daldıktan bir süre sonra korkuyla ve titreyerek uyanması ‘gece terörü’ olarak adlandırılır. Gece terörü çoğunlukla rüya ve kabuslarla karıştırılır. Peki, gece terörü neden olur? Gece terörü ile kabuslar nasıl ayırt edilir? Çocuk Doktoru ve Bebek Uyku Danışmanı Uzm. Dr. Ahmet Özcan; çocuklarda gece terörünün belirtilerini, nedenlerini, ailelerin gece terörüne nasıl müdahale etmeleri gerektiğini tüm detaylarıyla anlattı.
Aylardır koronavirüs nedeniyle evlerimizde geçirmek zorunda olduğumuz olağandışı bir süreçten geçmekteyiz. Doğal olarak bebek ve çocuklarımız da ne yazık ki olumsuz etkilendi. Bu durumu çocuklarımızın uykularına negatif yansımalar şeklinde görmekteyiz. Aileleri endişelendiren gece terörü ve kabuslar arttı.
Çocuk Doktoru ve Bebek Uyku Danışmanı Uzm. Dr. Ahmet Özcan
Gece terörü nedir?
Üçüncü ya da dördüncü NREM (non-REM) evresinde oluşan bir uyku bozukluğudur. Genel olarak 4 ile 6 yaş arası çocukların %5 ile %15’i arasında görülse de 9 aydan küçük bebeklerde de görülebilir. non-REM uyku evresinden tam olarak çıkamama hali olarak da tanımlanabilir.
Uykuya daldıktan 2-3 saat sonra genelde ortaya çıkan bu olay 3 dakika ile 30 dakika arası sürebilir.
Uykunun aniden bozulması ve çocuğun tamamen korkmuş, şaşkın bir biçimde uyanması şeklinde görülür. Atak sırasında çocuk sakinleştirilemez ve atak geçtikten sonra çocuk hiçbir şey olmamış gibi uykuya geri döner.
Gece terörünün kabustan farkları nelerdir?
Kabuslar uykunun REM evresinde yaşanır. Gece terörü ise uykunun non-REM evresinde gerçekleşir. Kabuslar gecenin 2. yarısında görülürken, gece terörü uykuya daldıktan 2-3 saat sonra gerçekleşir. Kabuslar uyandıktan sonra hatırlanır. Kabus gören çocuklar uykuya yeniden geçmekte zorlanır. Gece teröründe ise çocuk hiçbir şey hatırlamaz. Atak bittikten sonra çocuk sessiz uykuya hemen geri döner.
Gece terörüne aileler nasıl müdahale etmeli?
-Aileler için gece terörü yaşayan çocuklarını bu şekilde görmek ve onları hiçbir şekilde sakinleştirememek zor bir durumdur. Atak sırasında çocuk, anne ve babasının yanında olduğunu bile fark etmez.
-Atak sırasında çocuğu uyandırmaya çalışmak doğru değildir. Çocuğun yanında kalmak, güvenliğini sağlamak, geçmesini beklemek, uyandırmamak ve çok konuşmadan “Anne baban burada, güvendesin” demek yeterlidir.
– Gece terörü sırasında oda sıcaklığı azaltılabilir veya çocuk farklı bir odaya götürülebilir. Bu durum REM uyku düzeyine çocuğu geçirdiği için rahatlatabilir.
-Bazen gece terörü atağı sırasında çocuğu kucaklamak onu uyandırabilir ve bu işleri daha da zorlaştırabilir. Atak geçtikten sonra çocuk yeniden uyur ve sabah hiçbir şey hatırlamaz. Bunu ona hatırlatmaya da gerek yoktur.
Okumalısınız: Çocuklar için uyku arkadaşı güvenli mi?
Çocuklarda gece terörü nasıl geçer?
Gece terörünün özel bir tedavisi yoktur. Ancak bazı önlemler alınabilir. İşte bebeklerde ve çocuklardaki gece terörüne karşı yapılabilecekler…
-Öncelikle çocuğumuzdaki stresi azaltmalıyız, rahatlatıcı bir uyku öncesi rutin oluşturabiliriz.
-Çocuğumuzun yeterli miktarda uyku uyuduğundan emin olmalıyız. Çok yorgun şekilde uykuya yatmasını engellenmesi faydalı olabilir. Düzenli bir uyku ve yemek programı gece terörü oluşumunu engellemeye yardımcı olabilir.
-Ayrıca kafein veya çikolata gibi uyarıcılardan uzak durmasını sağlamak, ılık bir banyo yaptırmak, TV izlenmesini kontrol altına almak işe yarayabilir.
-Gece yatmadan önce gün içindeki pozitif olayları konuşmak da fayda sağlayacaktır.
-Eğer atak gece aynı saatlerde tekrarlanıyor ise atağın başlamasından 15 dakika önce çocuğu hafifçe uyandırmak atağın başlamasını engelleyebilir. Her zaman işe yaramayabilir, ama bunu anlamak için en az 3 gün denenmesi gerekir.
Çocuklarda gece korkularını engellemek için neler yapılabilir?
-Çocukların korkuları ile baş edebilmelerine yardımcı olmak kilit unsurdur. Kitap- hikaye okumak, konuşmak çocukların gerçek ile hayal gücünü ayırt etmelerine yardımcı olabilir.
-Korkularının üstesinden gelebilmeleri için yollar aranabilir; örneğin eğer karanlıkta gölgeler çocuklar için korkutucu şekiller yaratıyor ise çocuğun yanına bir el feneri verilebilir.
-Karanlık alıştırmaları için oyunlar oynanabilir. Karanlıkta kamp yapılabilir. Böylece çocuklar karanlıkta zamanla kendilerini daha rahat hissedeceklerdir. Ninni, şarkı ya da beyaz gürültü sessizlikten korkan çocuklara faydalı olabilir.
-Uyku oyuncakları korkuları engellemede yardımcı olabilir. Çocuğun odasında birlikte kalabilecekleri küçük bir hayvan sahiplenilebilir (su kaplumbağası, balık vb).
-Çocuğun gündüz uykularını yeterli seviyede aldığına emin olunmalıdır. Yorgun şekilde uykuya dalmasının engellenmesi korkuları engellemekte fayda sağlayabilir.
-Onları güçlendirmek, motive etmek, duygularını anlamak, korkuları küçümsememek, pozitif konuşmalar yapmak, korku kovucu spreyler kullanmak, kapı koruyucu oyuncaklar ve gece lambası kullanmak işe yarayabilir.
Ağlatmadan Uyutmak (No Cry Sleep Solution) kitabının yazarı Elizabeth Pantley; “Hayal gücü genişleyen bir çocuğun gece karanlıktan korkuyor olması çok normal bir durumdur. Ebeveynler çocuklarına güvenli oldukları mesajını verseler bile korkuların devam etmesi doğal bir durumdur. Ebeveynler çocuklarının bu korkuları yenmesine yardımcı olabilir” demektedir.
Dr. Richard Ferber ise uzun süre devam eden, tekrarlayan gece terörü ve kabusların çocukta karşılanmayan bir duygusal ihtiyaçtan kaynaklandığını ileri sürmektedir. Çocuklarımızın gece rahat uykular uyumasını sağlamak için onlara yaşlarına uygun bir rutin uygulayıp, uyku saatlerini düzenlemek gerekir. Uyku ortamı ve güvenliğini sağlayarak yorgun yatışları engellemeliyiz. Uykular öncesi pozitif konuşmalar ile duygusal zindeliği destekleyerek güvende olduğu hissini arttırıcı etkinlikler ile korkuları üzerine çalışmalar yapılması gece ortaya çıkan bu tür rahatsız edici durumların görülme sıklığını azaltabilir.
