Çocuklarda en çok görülen göz hastalıkları ve korunma yöntemleri nelerdir? Bebeklerde ve çocuklarda görme bozukluklarının belirtileri nelerdir? Bebeklerde göz bozukluğu nasıl anlaşılır? Çocuklarda görme bozukluğu okulda başarısını etkiler mi? Bebeklerde ve çocuklarda göz sağlığı ile ilgili merak edilen her şeyi Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Abdullah Özkaya‘ya sorduk!…
Ç
ocuklarda en çok görülen göz rahatsızlıkları nelerdir?
Yetişkinlerde görülen göz rahatsızlıklarının birçoğu çocuklarda da görülmekle birlikte çocuklarda en sık rastlanan göz problemleri; doğuştan gözyaşı kanal tıkanıklığı, konjenital (doğuştan) glokom ve katarakt, konjenital şaşılık, görme kusurları (miyop, hipermetrop, astigmat), göz enfeksiyonlarıdır…
Bebeklerde gözyaşı kanal tıkanıklığı nedir?
Yeni doğan bebeğin bir ya da her iki gözünde sürekli sulanma ve çapaklanma görülürse gözyaşı kanalı tıkalı olabileceği düşünülerek bir göz doktoruna başvurulmalıdır. İlk 12 aylık dönemde kanal tıkanıklığı yalnızca gözyaşı kesesi bölgesine masaj yapılarak kendiliğinden açılabilir. Açılmazsa bir yaşından sonra narkoz verilip probla gözyaşı kanalı açılma işlemi yapılması gerekir. 18 aylıktan sonra prob ile tedavide başarı şansı azalır ve ileri yaşlarda ameliyatla sorun çözümlenebilir.
Doğuştan katarakt ve göz tansiyonu (glokom) nedir?
Yenidoğanın göz bebeği beyaz ise hemen doktora başvurulmalıdır. Bu sıklıkla doğuştan kataraktın belirtisidir. Nadiren göz tümörünün veya konjenital persitant hiperplastik vitreus gibi hastalıklar da bu görünüme sebep olabilir. Gelişebilecek olan göz tembelliğini önlemek için katarakt tedavisi en kısa zamanda yapılmalıdır. Yine göz tümörleri de erken tanı ile tedavi edilebilmektedir. Yeni doğanlarda önemli bir hastalıkta glokom (göz tansiyonu yüksekliği) başlangıçta bir belirti vermeyebilir, fakat zamanla gözün irileşip büyüdüğü dikkati çeker. Yine ışık hassasiyeti ve sulanma sık görülen bulgulardır. Tedavisi erken yapılmalıdır. Yapılmazsa gözün saydam tabakası (kornea) beyazlaşır. Bu durum bebeğin görmesinin kaybolmasına neden olur. Tedavisi cerrahidir.
Çocuklarda göz kayması (şaşılık) nedir?
Şaşılık gözün paralelliğinin bozulup kaymasıdır. Çocukların yaklaşık olarak yüzde 4’ünde görülür. Şaşılık olduğunda bir göz düz bakarken diğer göz içe dışa yukarı veya aşağı doğru kayabilir. Bir gözde sürekli kayma olabileceği gibi zaman zaman farklı göz kayabilir. İlk aylarda burun kökü genişliği sebebiyle bebeklerde yalancı şaşılık görünümü ve ilk dört ayda yine görme duyusu gelişirken gözlerin arayıcı hareketleri kısa süreli kaymalara sebep olabilir. Bu durumlar normal olmakla birlikte yine de bir göz hekiminin durumu değerlendirmesi önemlidir. Doğumdan itibaren görülen sabit içe kaymalar ve ilk 6 aydan sonraki kaymalar önemlidir ve mutlaka göz hekimine göstermelidir. Ayrıca katarakt, göz tümörü, nörolojik hastalıklar, travmatik göz kası sinir felçleri gözde kayma sebebidir. Göz kırma kusurları da gözlerde kaymaya sebep olur.
Şaşılık nedenleri?
Göz kaslarındaki dengesizlikler bu kasları kontrol eden beyin merkezindekileri etkileyen serebral palsi, down sendromu, hidrosefali gibi hastalıklar gözdeki katarakt glokom ve göz tümörleri ve travmatik hasarlar gözlerin paralelliğini bozarak kaymaya neden olabilir. Gözlerde bulunan hipermetropi ve miyopi gibi kırma kusurları göz kaymasına ve beraberinde göz tembelliğine neden olabilir. Tedavi nedene yönelik olup, gözlük kullanımı ve kapama tedavisi ile yapılabilir. Duruma göre cerrahi müdahale de gerekebilir.
Bebeklerde ve çocuklarda görme bozukluklarının belirtileri nelerdir?
Bebekte içe kayma varsa genellikle hipermetropi ve göz tembelliği mevcuttur. Bebekler ve çocuklar yakından TV izliyorsa kitaba deftere çok yaklaşıyorsa gözlerini sürekli kırpıştırıyorsa başına belli pozisyon vererek görmeye çalışıyorsa gözlerini kısarak görmeye çalışıyorsa mutlaka göz hekimine götürüp muayene ettirilmelidir.
– Çocuklarda göz problemlerini göz ardı etmeyin! –
Bebek ne zaman göz hekimine götürülmeli?
Genel olarak ilk göz muayenesi 2-6 ay arası dönemde ikinci göz muayenesi ise 6-12 ay arası dönemde yapılmalıdır. Sonraki dönemde ise her yıl göz muayenesi tekrarlanmalıdır. Anne baba bebekte herhangi bir göz rahatsızlığından şüpheleniyorsa hemen göz doktoruna başvurmalıdır. Göz muayenesi yeni doğan bir bebekle yapılabilir. Yani belirli bir aya veya yaşa gelmesine gerek yoktur. Bebek muayenesi güç yapılmaktadır. Ancak imkansız değildir. Gerekirse narkoz altında muayene yapılır. Ne kadar erken teşhis ve tanı konursa tedavisi de o kadar iyi olur. Bebekler de gözlük takabilir zannedildiğinden daha kolay uyum sağladığı görülür.
Göz tembelliği nedir? Tedavisi var mıdır?
Çocuklarda göz tembelliği gözde kayma (şaşılık) kırma kusuru, (iki göz arasında genellikle 2 derece üzeri fark) konjenital katarakt, göz kapağı düşüklüğü gibi nedenlere bağlı olarak görülür. Tembel gözde görme bulanık olmaktadır. Beyin bu bulanık gelen görüntüleri baskılamakta ve net gelen gözün görüntülerine daha fazla itibar etmekte veya şaşılılıkta çift görüntüye neden olan gözde gelen görüntüyü yine baskılamaktadır. O gözde görme hücreleri fonksiyonlarını (görme görevlerini) unutmaları sonucu göz tembelliği oluşur. Tedavide; eğer gözde görme kusuru varsa gözlük verilir sağlam göz (tam gören göz) kapatılıp tembel göz çalışıtırılır. Şaşılık varsa önce tembel göz çalıştırılır sonra kayma düzeltilir. İlk 8–10 yılda göz tembelliğini tedavi etmek mümkünüdür. Daha sonraki yaşlarda tedavi sıklıkla başarısız olmaktadır.
Gözlük takmak gözlük numarasının artmasına veya azalmasına neden olur mu?
Gözlük takmak numaralarının azalmasına ya artmasına neden olmaz. Gözlük bir mercek olup net görmeye neden olur. Kırma kusuru (göz bozukluğu) yani miyop hipermetrop ve astigmat göz yapısının sonucudur. Gözlük takarak bu yapısal bozukluk sonucu odaklanma sorununu düzeltmektir. Gözlükle göz yapısı değiştirilemez dolayısıyla numarasının artmasına ve azalmasına neden olmaz.
Bazı gıdalar fazla tüketimi görmeyi etkiler mi?
Havuç ve balık tüketimi veya dışardan alınan vitaminlerin fazla tüketimi görme keskinliğini arttırmaz. Ancak A vitamini eksikliği sistemik bulgulara ek olarak gece görmeyi azaltır. Eğer a vitamini yetmezliği varsa ilave olarak ilaç verilir. Yeterli beslenme ile günlük gereksinim olan vitaminler zaten alınmakta ilave fazladan verilmesine gerek yoktur. Fazladan vitamin alımının bir takım zararı olabilir.
Bebekler görebiliyor mu?
Yeni doğan bebekler görebilir fakat görme düzeyi erişkinlere göre çok düşüktür. İlk 4 ay arayıcı görme, yaklaşık 6 ay civarı ise odaklayarak bakarak görme gelişir ve objeleri takip edebilirle. 18 aylık olduklarında ise görme oldukça yüksek seviyelere ulaşır ve erişkinlerin seviyesine oldukça yakındır.
Çocuklarda görme bozukluğu okul başarısını etkiler mi?
Evet etkiler eğer gözünde bozukluk varsa net göremediği için okulda öğretmenin tahtaya yazdıklarını göremez yine okuma yaparken yazılar birbirine karışacağından özellikle hipermetroplar ve bazen de astigmatı olanlar ders çalışmayı sevmez. Göz yorgunluğu olarak ifade edilen (astenopi) şikayetler ve baş ağrısı oluşabilir. Öğrenmenin en temel öğelerinden biri de görmektir. Görme eksikse başarı da eksik olacaktır.
