Bebek ve çocuklarda B12 eksikliği

Bebeklerde ve çocuklarda B12 eksikliği nedir? B12 vitamini eksikliği belirtileri nelerdir? B12 vitaminini alabilecekleri gıdalar nelerdir? B12 vitamini eksikliği bebeklerde ve çocuklarda ne gibi durumlara yol açar? Diyetisyen İrem Uğur, bebeklerde ve çocuklarda B12 vitamini eksikliği ile ilgili merak edilenleri Anne Bebek Kulübü okuyucuları için yazdı.

B12 vitamini bebekler ve çocuklar için neden önemlidir?

Vitaminler ve mineraller, büyüme, gelişme, dokuların ve hücrelerin yenilenmesi gibi tüm hayati etkenlerde ve dolayısıyla vücudun sağlıklı bir şekilde yaşamını sürdürmesinde çok önemli bir rol oynar.

Bebeğinizin vücudu da hem anne karnında hem doğumdan itibaren bir çok vitamin ve minerale ihtiyaç duyar. Bebeğiniz anne karnındayken gerekli besin öğelerini plasenta aracılığı ile alırken, ilk 6 ayda anne sütünden alır. Genel olarak anne sütünde D ve K vitamini dışındaki vitaminlerin çoğu, istenilen düzeyde bulunmaktadır. Eğer bebeğiniz ilk 6 ay yeteri kadar anne sütü alıyorsa, vitamin gereksinmesinin çoğu karşılanabilmektedir.

6. aydan 2 yaşa kadar ise ek gıda desteğiyle birlikte anne sütünden alır.

B12 vitamini nedir?

B12 vitamini suda çözünebilen bir vitamin olup vücudun ve beynin ihtiyaç duyduğu en önemli vitaminlerden biridir. DNA sentezi, beynin enerji kullanması, sinir hücrelerinin sağlıklı çalışması, bağışıklık sisteminin sağlığı, hücrelerin kendini yenilemesi ve koruması için gereklidir.

B12 vitamini aynı zamanda kan hücre sayısını arttırarak anemiyi (kansızlığı) önler. Vücutta yeterli miktarda B12 vitamini bulunması hafızayı güçlendiren ve öğrenmeye yardımcı olan önemli bir faktördür.

Bu nedenle, yenidoğan ve süt çocukluğu gibi büyümenin hızlı olduğu dönemlerde B12 vitamin eksikliği, diğer dönemlerde görülen anemi semptomlarından çok daha önemli ve ağır semptomlara yol açmaktadır.

En çok karaciğerde bulunan B12 vitamini, vücutta uzun süre depolanabilen bir vitamin olmaması sebebiyle günlük olarak besin yoluyla alınması gerekir.

B12 vitamini eksikliği

Beyin gelişiminin en hızlı olduğu dönem, doğumdan önceki son 3 ay ve doğumdan sonraki ilk 3-6 aydır. Eğer annede B12 vitamini yetersiz ise bebekte B12 vitamini eksikliği daha erken gelişir. B12 vitamin eksikliği erken dönemde teşhis edilip tedavi edilmez ise süt çocuklarında kalıcı nörolojik hasara neden olabilir.

Laboratuvarlarda alt sınır olarak 200-250 pg/ml olarak kabul edilse de bazı uzmanlar güvenli alt sınırın 500 pg/ml olması gerektiğini söylemektedir.

Yetişkinlerde B12 vitamini deposu 2-3 mg’dır. Yeterli B12 vitamini deposu olan annelerin yenidoğan bebeği, 25-50 mcg B12 vitamini deposuna sahipken, B12 vitamin eksikliği olan annelerin bebeğinde B12 vitamin deposu yaklaşık 3-5 mcg’dır.

Büyüme için gerekli olan miktar 0,1 mcg/gün’dür. Yenidoğanın sahip olduğu depo yeterli ise ona 6 ay- 1 yıl yeter. Yenidoğan bebeğin B12 vitamin deposu eksik olsa dahi, yaşamın en az birkaç haftası için yeterlidir ve doğumu takip eden ilk 1 aydaki gelişimleri normaldir. B12 vitamini deposu yetersiz olan çocukların % 70 ‘inde klinik bulgular 3-6 ay arasında ortaya çıksa da, görülebilecek belirtiler 6 ila 12 aya kadar belirgin şekilde gözlenemeyebilir.

Kalıcı hasarlardan kaçınmak için çok dikkatli olunmalıdır.

Bebeklerde B12 eksikliği neden olur?

B12 içeren besinlerin anne tarafından tüketilmemesi, B12 vitamin eksikliği için önemli bir nedendir.

Hamilelik sırasında anne adayında B12 vitamini eksikliği olması bebeklerde de B12 eksikliğinin daha erken gelişmesine neden olur.

Beslenme alışkanlıkları (vegan, vejetaryen) ve yetersiz ekonomik koşullar nedeniyle vitamin B12 alımı az olan anne ve anne adaylarının bebeklerinde B12 eksikliği görülme riski yüksek olduğu için hamilelik öncesi, hamilelik ve emzirme döneminde sıkı bir doktor ve diyetisyen kontrolünde olması gerekir.

Kritik seviyede B12 vitamini eksikliği görülmesi hâlinde, haftalık B12 vitamini enjeksiyonları veya yüksek dozlu B12 hapları ile B12 vitamini takviyesi sağlanmaktadır.

Ancak, gerekli miktardan fazla B12 vitamini alınması da birtakım sorunlara yol açabilir. Bu durumda beslenme değişikliği veya takviye gıdanın kesilmesi gibi bir müdahale gerekebilir. Takviyeler doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

6. ay itibarıyla anne sütüne takviye olarak ek gıdaya geçilmediği takdirde bebeklerde B12 eksikliği oluşma riski artar. Yeterli B12 vitamini ile doğan sağlıklı süt çocuklarında, serum B12 vitamini 6.aya doğru azalır ve ek gıda almaya başladıktan sonra, serum B12 seviyesi tekrar artar.

Çocukluk dönemi ve ilerleyen dönemlerde ise yetersiz B12 alımı, emilim bozukluğu, konjenital transport denilen metabolizma bozuklukları, bağırsakta kötü bakterilerin aşırı çoğalması, parazit oluşumu çocuklarda B12 eksikliğine yol açmaktadır.

Bebeklerde B12 vitamini eksikliğinin belirtileri

• Büyüme geriliği (Konuşmanın ve yürümenin beklenenden daha fazla gecikmesi)
• Uyuşukluk ve derin uyku hali
• Halsizlik, hareketlerde zayıflık, kas güçsüzlüğü
• Dikkat dağınıklığı
• Kulakta çınlama
• Pernisiyoz anemi,
• Havale
• Beyin boyutunun küçülmesi
• Organ ya da dokunun düzgün gelişememesi
• Reflekslerde zayıflama ve titreme, yürümede zorluk
• Ağız içi yaralar, dil ve boğaz sorunları nedeniyle beslenme sorunları, iştahsızlık
• Nadiren de olsa koma

Ebeveynler çocuklarının gelişim sürecini iyi takip etmeli, belirtilerin görülmesi durumunda derhal doktor ile iletişime geçerek zaman kaybetmeden gerekli tedaviye başlamalıdır.

Tedaviye geç kalınması ya da vitamin içeriğinin yeterli düzeyde alınmaması birçok sağlık sorununu beraberinde getirirken, tanısı geç koyulan bebeklerin sinir sistemindeki bozuklukların tam olarak düzelememe ihtimali de olabileceği unutulmamalıdır.

B12 Vitamininin En Önemli Kaynakları

B12 vitamini insan vücudu tarafından kendi kendine üretilemez. Bu yüzden, dışarıdan takviye edilmesi gerekir; bu ihtiyaç da genellikle hayvansal besinlerle karşılanır.

• Karaciğer, dalak gibi sakatatlar
• Yumurta
• Kırmızı et
• Yumurta
• Peynir ve süt ürünleri
• Deniz ürünleri
• B12’yle zenginleştirilmiş gıdalar (kahvaltılık gevrekler, bitkisel sütler)
• ‘Nutritional yeast’ olarak bilinen besinsel maya

B12 Seviyesini Arttırmak İçin Beslenme Önerileri

Öncelikle hem gebelikte hem doğum sonrası anne ve bebeklerde vitamin B12 düzeylerine bakılması gereklidir.

Kolostrum ve/veya yaşamın ilk hafta sütü, daha sonraki sütlerden çok daha fazla miktarda B12 vitamini içerdiği için bebeğe mutlaka verilmelidir.
Özellikle hayvansal gıdalarda bulunan bu vitaminin bebekler tarafından yeterli miktarda alınması için mamaların içerisine yumurta, yoğurt, süt gibi gıdalar eklenebilir.

B12 açısından oldukça zengin olan yumurta, gün içerisinde mutlaka yumurtalı bir öğün olarak yedirilmelidir. Yumurta sade sevilmiyorsa, değişik formatlarda ve kombinasyonlarda (krep, pancake, sebzeli omlet gibi) eklenmelidir.

Et ürünlerine günlük beslenmede sıklıkla yer verilmeli ve çeşitlilik sağlanmalıdır. Çorbalar, sebze yemekleri kırmızı veya beyaz et ile zenginleştirilebilir.

Balık tüketimi ihmal edilmemeli, mevsiminde alınmış taze balık fırın ya da buğulama yöntemiyle pişirilmelidir.

Yetersiz besin alımı gözlenen çocuklarda bir diyetisyene başvurularak B12 vitamini içeren besinlerden yeterince tüketmesini sağlayacak bir beslenme programı oluşturulmalıdır.

Anneler burada buluşuyor! Siz de aklınıza takılanları, merak ettiklerinizi veya öğrenmek istediklerinizi bize Forum Anne Bebek Kulübü üzerinden yazabilirsiniz. Kadınlar olarak birlikte güçlüyüz!